Metni Anlama ve Çözümleme
1. Aşağıdaki kelimelerin anlamını metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz ve tahmininizin doğruluğunu sözlükten kontrol ediniz.
a. tembih: Bir şeyin belli biçimde ve yolda yapılmasını söyleme, bunu üsteleyerek hatırlatma
b. tos: Alın veya boynuzla vuruş.
2. Metin türünün ortaya çıkışı ve tarihsel dönemle ilişkisini belirtiniz.
Cevap: Metnin türü tiyatrodur. Tiyatro MÖ 6.yüzyılda bağ bozumu tanrısı Dionysos adına düzenlenen dinî törenlerden doğmuştur. Bu durum tiyatro türünün kökeninin çok eski dönemlere kadar gittiğini göstermektedir.
3. Kurban adlı metnin temasını ve konusunu belirleyip temanın gerçek hayatla ilişkisini belirtiniz.
Tema: Metnin teması kumalıktır. Konusu ise Mahmut’un karısı Zehra hastalanınca Gülsüm adlı bir kızla resmî nikâhla evlenmek istemesi ve Zehra’nın bu duruma karşı çıkmasıdır.
Konu: Kuma kültürü hâlâ Anadolu’nun kırsal kesimlerinde devam eden bir durumdur. Yazar bu eserinde konuyu gerçek hayatta karşılaşılan bir durumdan almıştır.
4. Kurban adlı metindeki olay akışını yönlendiren çatışma ve ona bağlı çatışmaları belirleyiniz.
Cevap: Buradaki çatışma Mahmut’un Zehra’nın üzerine Gülsüm’ü kuma olarak almak istemesi ve Zehra’nın bu duruma karşı çıkmasıdır. Devamında ise köydeki diğer kadınların bu durumu kabullenmeleri ile Zehra arasında bir çatışma ortaya çıkmaktadır çünkü Zehra bu durumu kabul etmemektedir.
5. Kurban adlı metindeki olay örgüsünü belirleyiniz.
Kurban metni olay örgüsü:
- Zehra’nın hastalanıp uzun süre iyileşememesi.
- Mahmut’un Gülsüm’ü beğenip onla evlenmek istemesi.
- Zehra’nın bu evliliğe karşı çıkması.
- Zehra’nın köylü kadınlarla kuma konusunda tartışması.
- Zehra’nın çocuklarının gelin koçunu serbest bırakmaları.
- Düğünün yapılması, Gülsüm’ün Mahmut ve Zehra’nın evine getirilmesi.
- Zehra’nın kapıları kilitleyip çocuklarını ve kendisini öldürmesi.
6. Kurban adlı metindeki kişileri belirleyip olay örgüsündeki işlevlerini aşağıdaki tabloya yazınız.
| Kişiler | Olay Örgüsündeki İşlevleri |
| Zehra | Oyunun baş kişisidir. Kocasını çok sevmekte ve onu paylaşmak istememektedir. |
| Mahmut | Aslında karısını sever ama hastalığını fırsata çevirmek ister. |
| Gülsüm | Mahmut'un on beğenmesi asıl çatışmanın doğmasına neden olmuştur. |
| Mirza | Kardeşini Mahmut'a verip bunu fırsata çeviren fırsatçı birisidir. |
7. Metindeki zaman ve mekânın özelliklerini belirleyiniz.
Metindeki zaman ve mekan özellikleri şu şekildedir:
- Eserin bize verilen parçasında zamanla ilgili net bir ifade yer almamaktadır. Ancak kronolojik bir akış söz konusudur.
- Eserin konusu Anadolu’da bir köyde geçmektedir. Köyde yerleşik gelenek-görenekler hâkimdir ve Zehra da zaten bu anlayışla çatışma içerisindedir.
8. Metindeki mitolojik öğeleri ve kültürel özellikleri tespit edip bunların metnin anlamına katkısını belirtiniz.
Cevap: Metinde geçen taşlaşan düğüncüler hikâyesi efsane özelliği taşımaktadır ve bundan dolayı mitolojik bir öge olarak değerlendirilebilir. Metnin teması olan kuma kurumu başlı başına metindeki en önemli kültür unsurudur. Ayrıca kadınların edilgenliği, kaderlerine razı olmaları, gelin eve girerken koç kesilmesi , kız tarafının erkek tarafından isteklerde bulunması , düğünlerde çalgı çalınması da metinde geçen kültür ögeleridir.
9. Metindeki açık ve örtük iletileri tespit ediniz.
Açık iletiler: Metinde köylü kadınların kumayı normal bir şey görmeleri, insanların sevdiklerini paylaşmak istememeleri, kumanın toplumda telafisi mümkün olmayan sonuçlara neden olabileceği birer açık iletidir.
Örtük iletiler: Kadınların isteklerinin göz ardı edilmesi, yok sayılmaları, cehalet örtük iletilerdir.
10. Tragedyanın edebiyatımızdaki önde gelen temsilcilerini söyleyiniz.
Cevap: Abdülhak Hamit Tarhan, Orhan Asena, Turan Oflazoğlu, Güngör Dilmen