9. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 137-138-139-140 Cevapları Ödev Yayınları

IV. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları

9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Ödev Yayınları Sayfa 137

1-6. soruları, 136. sayfadaki masal metnine göre cevaplayınız.

1. Bu masalın yapı unsurlarını aşağıdaki tabloda ilgili yerlere yazınız.

Kişiler: Kız, kurbağa, babayiğit, elekçiler, elekçi kız.

Olay örgüsü:

– Kızın kurbağa ile konuşması
– Pınarın orada eve babayiğidin ve elekçi kızın gelmesi.
– Elekçi kızın babayiğidi kandırması onunla evlenmesi
– Babayiğidin şehre gidip gelmesi.
– Babayiğidin, kızın konuşmalarını duyup gerçeği anlaması.
– Babayiğidin elekçi kızı cezalandırması ve kız ile babayiğidin muratlarına ermeleri.

Zaman: Zaman belirsizdir. “evvel zaman içinde, kız çeşmeye gidince, bir gün” gibi ifadeler metinde zamanı vermektedir.

Mekân: Mekân net değildir. “çeşme, öte dağın başı, pınarın dibi, şehir” gibi ifadeler metinde mekanı vermektedir.

2. Ah Kız Sana Yazık masalının planını oluşturan bölümleri aşağıdaki tabloya yazınız.

Döşeme: Masalın başında tekerlemenin bulunduğu bölümdür.
Serim: Kızın kurbağayla konuştuğu bölümdür.
Düğüm: Elekçi kızın, babayiğidin ortaya çıktığı, elekçi kızın babayiğidi kandırıp onunla evlendiği, babayiğidin şehre gidip geldiği, bölümdür.
Çözüm: Babayiğidin kızı duyup gerçekleri öğrendiği, elekçi kızı cezalandırıp kızla evlendiği bölümdür.
Dilek: Onlar ermiş muradına biz çıkalım kerevetine, cümlesinin bulunduğu bölümdür.

3. Masallar niçin tekerlemelerle başlamaktadır? Açıklayınız.
Cevap: Masallar daha çok çocuklara anlatılan ürünlerdir. Masalın başında dinleyicilerin dikkatini çekmek amacıyla masallara tekerlemeyle başlanmaktadır.

4. Ah Kız Sana Yazık masalında olağanüstü unsurlara yer verilmiş midir? Bu durumun masal türüyle ilişkisini açıklayınız.
Cevap: Evet bu masalda kurbağanın kızla konuşması, babayiğidin kırk gün ölü gibi yatması gibi olağanüstü unsurlara yer verilmiştir. Bu durum yani olağanüstü unsurlara yer verilmesi masal türünün karakteristik bir özelliğidir.

5. Masalların, çocukların hayal dünyasını geliştirmedeki rolünü değerlendiriniz.
Cevap: Masallarda daha çok gerçek hayatta karşılaşamayacağımız olağanüstü, hayalî ögelere yer verilir. Masalı dinleyen çocuklar bir yandan masalı dinlerken bir yandan da dinlediklerini zihinlerinde canlandırmaya çalışırlar. Bu şekilde masal dinleyen çocukların hayal dünyaları daha gelişmiş olur.

6. Ah Kız Sana Yazık masalındaki bağlaçları bularak metindeki işlevini belirtiniz.

Ah Kız Sana Yazık masalındaki bağlaçlar altı çizili şekilde gösterilmiştir.

• Yazık ama benim neyime yazık: Cümleleri bağlamıştır.
• O da: Diyalogda cevap verdirme görevinde kullanılmıştır.
• Derken kapı açılmış ve: Cümleleri bağlamıştır.
• Beni de: Dahi, diğerleri gibi anlamında kullanılmıştır.
• Elekçi kızla (ile) babayiğit: Ve anlamında kullanılmıştır.
• Kız da: Diyalogda cevap verdirme görevinde kullanılmıştır.
• Sabır taşıyla (ile) sabır bıçağı: Ve anlamında kullanılmıştır.

7. Aşağıda verilen cümlelerdeki boşlukları uygun şekilde tamamlayınız.

a) Masallar “Bir varmış, bir yokmuş” şeklinde kalıplaşmış bir söz ile başlar.
b) Masallarda zaman ve mekân kavramları belirsizdir.
c) Masal anlatan kişi, ilk bölümde tekerleme denilen kalıplaşmış sözlere yer verir.
ç) Masallarda dini ve milli motiflere hemen hiç yer verilmez.

8. Aşağıdakilerden hangisi masalın özelliklerinden biri değildir?

A) Olayların belli bir zamana bağlanmaması
B) Öğrenilen geçmiş zamanla anlatılması
C) Belli bir yazarının bulunmaması
D) Genellikle manzum eserler olması
E) Eğitici nitelik taşıması
Cevap: D

9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Ödev Yayınları Sayfa 139

Maymun atılmış krallıktan.
Ve hayvanlar anlamış ki böylece
Her kafa baş olamaz tacı giyince.

9. Tilki, Maymun ve Hayvanlar fablının konusunu ve temasını belirtiniz.
Cevap: Fablın konusu, hayvanların yeni bir kral seçme sürecinde yaşadığı deneyimler ve maymunun kısa süreli krallığıdır. Fablın teması, gerçek liderlik vasıflarının sadece dış görünüşte olmadığı ve herkesin lider olamayacağıdır.

10. Fabl türündeki metinleri, ders vermekte ne kadar başarılı bulduğunuzu açıklayınız.
Cevap: Fabl türündeki metinler, soyut kavramları somut olaylar aracılığıyla aktardığı için ders vermekte oldukça başarılıdırlar. Okuyucuya basit ve anlaşılır bir şekilde mesajını iletebilirler.

11. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun kelimelerle tamamlayınız.

a) Fabllarda amaç, ders vermektir.
b) Fabllarda kahramanlar hayvanlar arasından seçilirken tema insanlarla ilgilidir.
c) Fabllarda mekân betimlenmeden verilir.

12. Tilki, Maymun ve Hayvanlar fablındaki edatları bularak metindeki işlevini belirtiniz.

Metindeki edatları ve işlevleri

1. "ve" - İki veya daha fazla öğeyi birleştirir. Hayvanların toplandığı, tacın getirildiği ve hayvanların tepki gösterdiği olayları birbirine bağlar.
2. "için" - Bir amaç veya hedefi ifade eder. Hayvanların yeni kral seçmek için toplandığı amacını ifade eder.
3. "yerden" - Bir yerin kaynağını veya nereden alındığını gösterir. Tacın ejderhanın sakladığı yerden getirildiğini belirtir.
4. "hiçbir" - Olumsuz bir durumu ifade eder. Tacın hiçbir hayvan başına uymadığını ifade eder.
5. "kimine" - Bir grup içindeki bireylerden bazılarını ifade eder. Tacın bazı hayvanlara büyük geldiğini belirtir.
6. "kimininse" - Bir grup içindeki bireylerden bazılarının sahip olduğu bir özelliği ifade eder. Tacın bazı hayvanların boynuzları engel olduğunu belirtir.
7. "şunu" - Belirli bir nesneyi veya kişiyi ifade eder. Maymunun tacı denemek istediğini belirtir.
8. "öyle" - Bir şekli, durumu veya derecesini vurgular. Maymunun tacı başına öyle güzel oturtmasıyla ilgili bir ifadedir.
9. "ama" - İki farklı düşünce veya durumu bağlar. Tilkinin gönülsüz oy verdiğini belirtir, ancak bunu belli etmediğini de ekler.
10. "ki" - Bir nesne veya durumu açıklar veya açıklamaya bağlar. Tilkinin krala bir gömü hakkında bilgi vermek istediğini belirtir.
11. "de" - Bir ek bilgi veya vurgulama ekler. Tilkinin gömü hakkında bilgi vermesinin kendisinin borcu olduğunu vurgular.
12. "ne olur ne olmaz" - Tedbir amaçlı kullanılan bir ifadedir. Kralın gömüyü kendisi çıkarması gerektiği durumda, tedbir amaçlı olarak kendi gitmesi gerektiğini belirtir.
13. "bir" - Sayısal bir ifadedir. Tilkinin sırf kendisi için bilinen bir gömü olduğunu belirtir.
14. "için" - Bir hedefi veya amacı ifade eder. Tilkinin efendisine gömü hakkında bilgi vermek için gitmesi gerektiğini belirtir.

Bu edatlar metindeki cümleleri ve ifadeleri daha anlamlı bir şekilde birbirine bağlar ve belirli anlamları ifade etmek için kullanılır.

13.
I. Kahramanlar karakter özelliği gösterir.
II. Yer ve zaman belirli değildir.
III. Hayalî olaylar anlatılır.
IV. Olay örgüsü bulunur.
V. Anlatım yalın ve basittir.
Yukarıdaki numaralanmış yargılardan hangisi masal ile fablın ortak özelliklerinden değildir?

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Cevap: A

14. Aşağıdakilerden hangisi fablın özelliklerinden biri değildir?

A) Kahramanlar hayvanlar ve bitkilerdir.
B) Fabllar bir tekerlemeyle başlar.
C) Fabllarda teşhis ve intak sanatı kullanılır.
D) Amaç insanlara ders vermektir.
E) Fabllarda öğretici bir amaç güdülür.
Cevap: B

9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Ödev Yayınları Sayfa 140

15. Aşağıdakilerden hangisi dinleme türlerinden biri değildir?

A) Aktif dinleme B) Not alarak dinleme C) Empati kurarak dinleme
D) Seçici dinleme E) Uzaktan dinleme
Cevap: E

16. Dinleyicinin konuşmacı tarafından kabul gördüğünü hissettirdiği, konuşmasını sürdürme konusunda onu cesaretlendirdiği güçlü ve sözsüz dinleme biçimidir. Bu cümlede tanımlanan dinleme çeşidi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Eleştirel dinleme B) Seçici dinleme C) Empati kurarak dinleme
D) Aktif dinleme E) Pasif dinleme
Cevap: E

17. Aşağıdaki dizelerin hangisinde edat kullanılmamıştır?

A) Bugün bunu eğir, makara ipliği gibi yap.
B) Bir şey yapamadı bugüne kadar.
C) O kadar fazlalaştı ki gitgide.
D) Her rüzgâr sizin için fırtına, bana meltem.
E) Sultanı sayılırsınız bütün bu ormanın.
Cevap: E

18. -Ey yükselen ruh! Ne diyorsun, demiş. Allah’ın peygamberi Süleyman öleli on sekiz bin yıldan fazla oluyor!.. Fakat ne sebepten bu kabın içine kapatılmıştınız?
Yukarıdaki parçada virgül hangi işlevde kullanılmıştır?

A) Anlama güç kazandırmak amacıyla kullanılmıştır.
B) Konuşma çizgisinden sonraki alıntı cümlenin bittiğini belirtmek için kullanılmıştır.
C) Yüklemden uzak düşen özneyi belirtmek için kullanılmıştır.
D) Hitap için kullanılan kelimeden sonra kullanılmıştır.
E) Eş görevli öğeleri ayırmak için kullanılmıştır.
Cevap: B