4. Ünite Ölçme ve Değerlendirme
A. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Değer nedir? Tanımlayınız.
Cevap: Değer, insanların inançlarına, kültürel bağlamlarına ve etik prensiplerine dayalı olarak bir şeyin önemini ve anlamını belirleyen öznel bir kavramdır.
2. Değerlerin oluşumunda dinin önemi nedir? Kısaca yazınız.
Cevap: Din, değerlerin oluşumunda büyük bir öneme sahiptir. Din, insanlara etik kurallar, ahlaki değerler ve yaşam amaçları sağlar, bu da değerlerin temelini oluşturur.
3. Örf ve âdetlerin, değerlerin oluşumundaki katkısı nedir?
Cevap: Örf ve âdetler, toplumların kültürel mirasıdır ve değerlerin oluşumunda önemli bir katkı sağlarlar. Bu gelenekler, toplumun ahlaki normlarını şekillendirir ve insanların davranışlarını düzenler.
4. Tevhid, adalet, iffet ve şecaat ne demektir? Kısaca anlatınız.
Cevap: Tevhid, Allah’ın birliğini ifade eder; adalet, haklıyı haklı, haksızı haksız gözetme ilkesini belirtir; iffet, temizlik ve namusla ilgilidir; şecaat ise cesaret ve yiğitlik anlamına gelir.
5. Örf, âdet ne demektir? Tanımlayınız.
Cevap: Örf, bir toplumun uzun süre boyunca geleneksel olarak benimsediği davranış ve uygulamalardır. Âdet ise bu geleneksel davranışların özel bir olay veya törenle ilgili olanlarıdır.
B. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.
1. (D) İnsanın hayatını mutlu, huzurlu, güçlü, çalışarak geçirebilmesi, sağlıklı olan bedenini her türlü hastalıktan korumasına bağlı olduğu gibi insanın yaratıldığındaki temizlik ve arınmışlığını koruyabilmesi de değerlerini korumasına bağlıdır.
2. (D) Hikmet; sözlükte bilgelik, Tanrı’nın insanlarca anlaşılamayan amacı, gizli sebep, öğüt verici söz, felsefe anlamlarına gelmektedir.
3. (Y) Şecaat kişinin kendi davranışlarını veya kendi yetki alanına giren herhangi bir olayın sorumluluğunu almak, mesuliyet anlamlarına gelmektedir.
4. (D) Adalet her şeyde hakkı gözetmek ve hak edene hakkını vermektir.
5. (D) İffet; sözlükte haramdan uzak durmak, helal ve güzel olmayan söz ve davranışlardan sakınmak anlamına gelmektedir.
C. Aşağıdaki cümleleri verilen ifadelerden uygun olanıyla tamamlayınız.
(adaletle), (şecaat), (değer), (iffet), (hikmet), (farz)
1. Bir toplum içinde veya insanlar arasında benimsenmiş veya yaşatılmakta olan her türlü duyuş, davranış ve kurallara değer denir.
2. Yüce Allah Kur’an’da “…Eğer hüküm verirsen, aralarında adaletle hükmet! Şüphesiz Allah adil olanları sever.” (Maide suresi, 42. ayet.) buyurmaktadır.
3. Kur’an’daki iffet ile ilgili ayetlerin bazıları mal mülk, yeme içme konularında ölçülü ve kanaatkâr olmayı, bazıları ise bedeni istekler hususunda ölçülü ve edepli davranmayı ifade etmektedir.
4 Şecaat; savaşta kahramanlık göstermeye, sıkıntıları göze alarak üstün değerleri korumaya yönelten ruhsal yetenek anlamında bir ahlak terimidir.
5 Farz..; Yüce Allah’ın kesin olarak yapılmasını istediği iş ve davranışlara denir.
Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.
1. Kişilikli bireyler yetiştirmenin en geçerli yolu hangisidir?
A) Doğrudan teorik olarak öğretilmesi
B) Değerlerin davranışlarla gösterilmesi
C) Değerleri önemsemeyenlerin bu işi üstlenmeleri
D) Bireylerin değerlere deneme yanılma yoluyla ulaşmaları
E) Değerlerin kitaplarda öğrenilmesi
Cevap: B
2. Aşağıdakilerden hangisi adalet kavramıyla ilişkilendirilebilir?
A) Herkese hakkı olanı vermek
B) Arkadaşının kalemini izinsiz almak
C) Yerlere çöp atmak
D) Yerdeki çöpü alarak çöp kutusuna atmak
E) Büyüklere saygıda kusur etmemek
Cevap: A
3. Değer kavramı aşağıdaki cümlelerin hangisinde yanlış anlatılmaktadır?
A) Bir şeyin önemini belirlemeye yarayan soyut ölçüdür.
B) Bireylere “iyi” ve “kötü” davranışlar konusunda yol gösteren genel ilkelerdir.
C) Kişinin isteyen, gereksinim duyan bir varlık olarak nesne ile bağlantısından beliren şeydir.
D) Yasalarla belirlenmeyen, halkın kendiliğinden uyduğu gelenektir.
E) İdeal ve arzu edilen davranış biçimlerini ifade eden üst düzey kavramlardır.
Cevap: D
4. Aşağıdakilerden hangisi değerlerin oluşumunda doğrudan etkili değildir?
A) Aile B) Çevre C) Din D) Eğitim E) Ekonomi
Cevap: E
5. Mekkeli müşriklerin onu öldürmek için plan yapıp evinin önüne en güçlü gençleri göndermeleri onu asla korkutamamış, aralarından büyük bir cesaretle geçip yoluna devam etmişti. Paragrafta Sevgili Peygamberimizin (s.a.v.) hangi özelliği anlatılmaktadır?
A) Adaleti B) Cömertliği C) Merhameti D) Şecaati E) Şefkati
Cevap: D
6. Kur’an-ı Kerim’de “Durumları hakkında bilgisi olmayanlar iffetli davranışları sebebiyle onları zengin zanneder.” (Bakara suresi, 273. ayet) Ayette geçen iffet kavramı hangi anlamda kullanılmıştır?
A) Harama girmemek
B) Başkasına el açmamak
C) Yasak ilişkiden uzak durmak
D) Başkasının arkasından konuşmamak
E) Kötü söz söylememek
Cevap: B
7. “Her kim ağzına ve bedeni isteklerine hâkim olacağına dair bana söz verirse ben de onun cennete girmesine kefil olurum.” (Buharî, Hudûd, 19) Bu hadiste Müslüman’da bulunması gereken hangi değer anlatılmaktadır?
A) Adalet B) İffet C) Merhamet D) Sükût E) Şecaat
Cevap: B
8.
I. Toplum hayatını düzenlerler.
II. Tecrübelere dayalıdırlar ve nesilden nesile aktarılırlar.
III. Yazılı değildirler ancak toplumda yaptırımları söz konusudur.
Numaralanmış ifadelerde aşağıdakilerden hangisi anlatılmaktadır?
A) Ahlak B) Anayasa C) Din D) Kanunlar E) Örf ve âdetler
Cevap: E
9. İnsanın faydalı olanı edinip zararlı olandan kaçınması için düşünmesi, varlıklar arasındaki bağ, olaylar arasındaki sebep sonuç ilişkisini anlamak amacıyla harcanan çabadır. Bu cümlede aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ilgili bilgi yer almaktadır?
A) Adalet B) Hikmet C) İffet D) Şecaat E) Vefa
Cevap: B
10. İnsanın bedenî ve maddi hazlara aşırı düşkünlükten korunmasını sağlayan erdemdir. Bu cümlede aşağıdaki kavramlardan hangisinin tanımı verilmektedir?
A) Hikmet B) İffet C) Sabır D) Şecaat E) Vefa
Cevap: B