Aşağıdaki soruları metne göre yanıtlayınız.
GÖBEKLİTEPE
Tarih öncesi devirler ve sonrasında sürekli olarak yerleşim ve ticaret merkezleri olan Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinin bulunduğu Yukarı Mezopotamya insanlığın kültürel gelişimine ve önemli uygarlıklara sahne olmuştur. Tarihindeki birçok değeri günümüze taşıyan bölge, Paleolitik ve Mezolitik dönemlere ait izler barındırmakta, Neolitik Dönem yerleşimleri başta olmak üzere eski çağ kalıntıları ile insanlık kültürünün gelişiminde büyük önem taşımaktadır.
Şanlıurfa Kalesi’nin MÖ 9.500 yıllarına ait Neolitik bir yerleşim höyüğü üzerine kurulduğu tahmin edilmektedir. İnsanoğlunun tek tanrılı dinlerden önceki çok tanrılı döneme ait ilk tapınağı, MÖ 5.000 yılına tarihlenen Malta Adası’ndaki tapınak olarak biliniyordu. Göbeklitepe yerleşiminin tespiti ile bu bilgiler geçerliliğini yitirmiş ve insanoğlunun ilk tapınağının günümüzden 12.000 yıl öncesine tarihlenen “Göbeklitepe Tapınağı” olduğu bilimsel verilerle kanıtlanmıştır. Göbeklitepe insanlarının tapındıkları boğa, arslan, kurt, domuz, turna kuşu, ördek ve yılan başta olmak üzere çeşitli hayvan kabartmalarının yer aldığı “T” biçimli taş steller 2000-2001 kazılarında ortaya çıkartılmıştır.
1. Diyarbakır ve Şanlıurfa çevresinin, tarihin her döneminde yerleşim alanı olarak kullanılmış olmasının nedenini yorumlayınız. Vardığınız sonuçları sınıfta paylaşınız.
Cevap: Diyarbakır ve Şanlıurfa çevresinin ticaret yolu üzerinde olmasından kaynaklı olarak yerleşim alanı olarak kullanılmıştır.
2. Höyükler, Neolitik Dönem’e, kaleler ise Orta Çağ’a ait yerleşmelerdir. Şanlıurfa kalesinin bir höyük üzerine inşa edilmiş olmasının nedeni ne olabilir?
Cevap: Şanlıurfa kalesinin bir höyük üzerine inşa edilmiş olmasının nedeni Şanlıurfa’nın ticaret yolu üzerinde olmasıdır.
3. Göbeklitepe kalıntılarının dünya tarihi açısından önemi nedir?
Cevap: Göbeklitepe Mısır piramitlerinden 7 bin 500 yıl daha önce yapıldı. Yerleşik hayata geçişlerin ilk izleri için büyük bulgular barındırıyor. Çünkü yerleşik hayatı simgeleyen ve tarıma işaret eden buğdayın ilk izleri Göbeklitepe’de bulundu. Dinler tarihini de etkileyen Göbeklitepe, bilinen ilk ibadet merkezi.