1. ÜNİTE 5. BÖLÜM ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
A. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru sözcük veya sözcükleri yazınız.
1. Dünyada ekvatoral ve okyanusal iklimlerde yağış rejimi düzenlidir.
2. Atmosferde yerden yükseldikçe sıcaklık ve basınç azalır.
3. Sıcaklıklar kutup ikliminde yıl boyunca 0 °C’nin altındadır.
4. Türkiye’ye güneybatıdan esen lodos sıcaklık ve yağış getiren rüzgârdır.
5. Sürekli rüzgârlar; alize, batı ve kutup rüzgârları olmak üzere üçe ayrılır.
B. Aşağıdaki tabloda verilen iklim özellikleriyle iklim tiplerini örnekteki gibi eşleştiriniz
| İklim Özellikleri | Cevap | İklim Tipleri | |
| a | Yıl boyunca yüksek sıcaklık ve bol yağış görülür. | e | Kutup iklimi |
| b | Bitki örtüsü dikenli ot ve çalılardan oluşur. | f | Okyanusal iklim |
| c | Bitki örtüsü ilkbahar yağışlarıyla yeşeren bozkırlardır | d | Muson iklimi |
| ç | Kızılçam ve makiler doğal bitki örtüsünü oluşturur. | a | Ekvatoral iklim |
| d | Kış mevsimi kurak, yaz mevsimi yağışlı geçer. | c | Ilıman karasal iklim |
| e | Doğal bitki örtüsü yoktur. | b | Çöl iklimi |
| f | Batı rüzgârları ve sıcak su akıntılarının etkisiyle oluşur. | ç | Akdeniz iklimi |
C Aşağıdaki soruların doğru cevaplarını soruların altında yer alan boşluklara yazınız.
Dünya’nın etrafını saran, onun şeklini alan ve çeşitli gazlardan oluşan atmosfer, yer çekimi sayesinde uzaya dağılmaz. İçeriğindeki gazların yere uyguladığı kuvvet sonucu atmosfer basıncı oluşur. Fakat hiçbir canlı, tonlarca ağırlıktaki havanın uyguladığı bu basıncı hissetmez. Vücudun içinde bu basıncı dengeleyecek başka bir basınç bulunur. Yükseklere doğru çıkıldıkça gazlar seyrekleşir ve bunun neticesinde atmosfer basıncı düşer. Buna bağlı olarak vücuttaki kan basıncı yükselir. Bu şekilde basınç değişimlerinin mükemmel bir şekilde dengelenmesi, yaşamın da ahenk içinde devamını sağlar. Fakat basınç değişimleri hızlı gelişirse birtakım sağlık sorunları ortaya çıkar. Çok yükseklere çıkıldığında yaşanan mide bulantıları ve burun kanamalarının sebebi bu problemlere örnek verilebilir.
Yukarıda verilen metinden hareketle aşağıda yer alan 7, 8 ve 9. soruları cevaplayınız.
7. Tonlarca ağırlıktaki havanın uyguladığı basıncın hissedilmemesinin nedenini açıklayınız.
(kan basıncının atmosfer basıncını dengelemesi)
Tonlarca ağırlıktaki havanın uyguladığı basıncın hissedilmemesinin nedeni, vücuttaki iç basıncın atmosfer basıncıyla dengelenmesidir.
8. Türkiye’nin yeryüzü şekilleri düşünüldüğünde ani basınç değişimlerinin neden olduğu rahatsızlıklara nerelerde daha çok rastlanabilir?
Yükseltinin ani değiştiği alanlarda rastlanır
9. Atmosferin şekli Dünya’nın şekline benzemektedir. Buna göre mutlak konumlarını dikkate alarak aşağıdaki ülkeleri sahip oldukları troposfer kalınlıkları bakımından sıralayınız.
I. Norveç II. İtalya III. Brezilya
Cevap. III. Brezilya, II. İtalya, I. Norveç
Aşağıda Türkiye’nin çeşitli yerlerinde bulunan meteoroloji istasyonlarına ait sıcaklık ve yağış grafikleri verilmiştir. Grafikleri yorumlayarak 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16 ve 17. soruları cevaplayınız.
10. İstasyonları, toplam yağış miktarları bakımından en fazla olandan en az olana doğru sıralayınız. (4–1–2-3 )
11. İstasyonları, ortalama sıcaklık değerleri bakımından en yüksek olandan en düşük olana doğru sıralayınız. (1–3–4-2 )
12. Kış yağışları en fazla hangi istasyonda görülür? (1)
13. Hangi istasyonların bulunduğu alanlarda yaz kuraklığı belirgin olarak yaşanır? (1-3)
14. Hangi istasyonun bulunduğu alanda her mevsim yağış isteyen tarım ürünleri yetişebilir? (4)
15. Don olaylarının en fazladan en aza doğru yaşandığı istasyonları sıralayınız. (2–3–4-1 )
16. Bütün istasyonlarda en düşük sıcaklıklar aralık-ocak, en yüksek sıcaklıklar ise temmuz-ağustos dönemlerinde görülmektedir. Bu durumun temel sebebi ne olabilir? (Kuzey Yarım Küre’de olmaları)
17. Yukarıda sıcaklık ve yağış grafikleri verilen istasyonlarda görülen iklimleri aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.
1. istasyon: Akdeniz iklimi,
2. istasyon: sert karasal iklim,
3. istasyon: step iklimi,
4. istasyon: Karadeniz iklimi
Yukarıdaki haritadan yararlanarak aşağıda yer alan 18, 19, 20 ve 21. soruları cevaplayınız.
18. Hangi şehirlerde dört mevsim belirgin olarak yaşanır? (New York, Londra, Antalya, Tokyo, Cape Town, Sidney )
19. Hangi şehirler, sıcak iklim özelliğine sahip ve her mevsim yağışlıdır? (Jakarta )
20. Murmansk’ın (Moormansk) Güneş ışınlarını Yakutsk’tan (Yekotsk) daha dar açıyla almasına rağmen Murmansk’ta ortalama sıcaklıkların daha yüksek olması nasıl açıklanabilir? (Okyanus akıntısı, karasallık-denizellik )
21. Antalya’yı yazları çok sayıda yabancı turistin ziyaret etmesinde şehrin iklim özellikleri belirleyici bir rol oynar. Benzer durumun yukarıdaki şehirlerin hangisinde görüldüğünü nedenleriyle birlikte açıklayınız. (Cape Town, Sidney )
Ç Aşağıdaki soruların doğru cevaplarını işaretleyiniz.
22. D 23. D 24. D 25. A 26. A 27. E 28. B 29. D 30. A 31. D 32. A 33. E 34. C 35. E 36. B 37. B 38. A