2017-2018 ÖĞRETİM YILI 9. SINIFLAR
COĞRAFYA DERSİ 2. DÖNEM 1.YAZILI YOKLAMA SORULARI ve CEVAPLARI
AŞAĞIDAKİ CÜMLELERDE BOŞ BIRAKILAN YERLERİ UYGUN KELİMELERLE DOLDURUNUZ. (2 PUAN)
1) Troposfer Yer’e en yakın katman olup atmosferdeki gazların % 75’ini bulundurur.
2) Herhangi bir yerin ya da yamacın Güneş’e göre konumuna bakı denir.
3) Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe sıcaklık değerleri azalır. Bu duruma enlem etkisi denir.
4) Atmosferi oluşturan gazların yeryüzündeki cisimler üzerindeki ağırlığına atmosfer basıncı denir.
5) Yüksek basınç alanlarından alçak basınç alanlarına doğru esen yatay hava akımlarına rüzgar denir.
6) Güneş ışınların dik ve dike yakın açılarla alan Ekvator ve çevresinin, Dünya’nın en sıcak yeri olmamasının nedeni buralarda nemin fazla olmasıdır.
7) Kutup ikliminde sıcaklık ortalaması bütün yıl boyunca 0 °C'nin altındadır.
8) Kırağı genellikle kış aylarında şiddetli soğumanın etkisiyle havanın temas ettiği yüzeylerde buz kristalleri şeklindeki yoğuşması ile oluşur.
9) 30˚ enlemlerindeki yüksek basınç alanlarından Ekvatordaki alçak basınç alanlarına doğru esen rüzgarlara alizeler denir.
10) Su buharının soğuk cisimler üzerinde 0 ˚C’nin altında kristaller şeklinde yoğuşarak, buz tabakası haline gelmesiyle kırç oluşur.
11) Atmosferdeki su buharının yükseklerde yoğunlaşması sonucu, gökyüzünde asılı halde bulunan su damlacıklarına bulut denir.
12) 1 m3 hava içinde bulunan su buharının gram olarak ağırlığına mutlak nem denir.
13) Amazon ve Kongo havzalarıyla Endonezya’da ekvotaral iklimin genel özellikleri görülür.
14) Bapıl nem, havadaki mutlak nemin maksimum neme oranıdır.
15) Güneydoğu Asya ve Karadeniz Bölgesinde orografik yağışlar görülür.
AŞAĞIDAKİ İFADELERDEN DOĞRU OLANLARINA D, YANLIŞ OLANLARIN YANINA Y HARFİNİ YAZINIZ. (1 PUAN)
(D) 1) Atmosferde bulunan gazların büyük bölümünün oranı değişmez.
(Y) 2) Atmosfer, güneş ışınlarının düşme açısını belirler.
(D) 3) Rüzgârın yönünü etkileyen en önemli faktör basınç merkezlerinin konumudur.
(D) 4) Ekvator'a gidildikçe ve yükseklere çıkıldıkça yer çekiminin azalması basınç değerlerinin azalmasına neden olur.
(Y) 5) Havanın içinde bulunan mutlak nemin, havanın o sıcaklıkta taşıyabileceği neme (doyma miktarına) oranına maksimum nem denir.
(D) 6) Alizeler, 30° enlemlerindeki dinamik yüksek basınç alanlarından Ekvator’daki termik alçak basınç alanına doğru esen rüzgârlardır.
(Y) 7) Subtropikal iklim, 30° -40° enlemleri arasındaki 1000 metreden daha yüksek alanlarda görülür.
(D) 8) Ekvatoral iklimde her mevsim yağışlı olmakla birlikte, ekinoks tarihlerinde yağış maksimum düzeye erişir.
(Y) 9) Alçalıcı hava hareketlerinin olduğu yerlerde bol miktarda yağış meydana gelir.
(D) 10) Kutuplardan kaynaklanan akıntılar, soğuk su akıntısı özelliğinde olup, geçtiği kıyılarda sıcaklığı düşürür.
AŞAĞIDA YERYÜZÜNDE GÖRÜLEN İKLİM ÇEŞİTLERİNİN İSİMLERİ VE AÇIKLAMALARI VERİLMİŞTİR. BUNLARI UYGUN ŞEKİLDE EŞLEŞTİRİNİZ. (2 PUAN)
A- Akdeniz İklimi B- Tundra İklimi C- Savan İklimi D- Ilıman Karasal İklim E- Sert Karasal İklim F- Ekvatoral İklim G- Ilıman Okyanusal İklim H- Kutup İklimi İ- Çöl İklimi J- Muson İklimi
1) 10° Kuzey ve 10° Güney enlemleri arasında etkilidir. Her zaman sıcak ve yağışlı iklimdir. Yıllık ve günlük sıcaklık farkları oldukça (2-3 °C) azdır. Bağıl nem, maksimum nem ve mutlak nem yıl boyunca fazladır.
2) Dünya’nın günlük hareketi ve deniz etkisinin ulaşamadığı karaların iç kesimlerinde görülürler. Yıllık sıcaklık ortalaması 30 – 40 °C ile yeryüzünde en yüksek sıcaklıkların yaşandığı alanlardır. Nem oranının çok az olması nedeniyle yıllık sıcaklık farkı 10 °C iken günlük sıcaklık farkı çok fazladır. Yıllık ortalama yağış 250 mm ‘yi geçmez.
3) Bu iklimin oluşumunda, temel faktör Batı Rüzgârlarıdır. Batı rüzgârları nem ve yağış koşulları üzerinde etki yaparken, sıcak okyanus akıntılarının da bu iklim üzerinde ılımanlaştırıcı etkisi vardır. Yazlar serin, kışlar ılıktır.
4) 70° enlemlerinden sonra görülür. Kuzey Kutbu çevresinde Grönland Adasının iç kısımlarında ve Antarktika’da etkilidir. Mevsim yoktur, yıl boyu soğuk ve kuraktır. Sıcaklık yıl boyunca 0 °C’ nin altındadır.
5) 10° – 20° paralelleri arasında görüldüğünden sıcaklık ve yağış rejimi bakımından Savan iklimiyle benzerlik gösterir. Oluşumunda eksen eğikliğinin etkisi vardır. Kara ve denizlerin yıl içindeki ısınma ve soğuma farkı oluşumunun temel nedenidir. Yıllık sıcaklık farkları 5 – 10 °C civarındadır.
6) Orta kuşak karalarının deniz etkisinden uzak iç kesimlerinde görülür. Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika karalarının iç kesimlerinde etkilidir. Step ya da bozkır iklimi de denir.
7) Orta kuşak karalarının iç kesimlerinde ve yüksekliğin fazla olduğu yerlerde ( Sibirya, Kanada gibi), Türkiye’de de Erzurum - Kars Yöresinde etkilidir. Yıllık sıcaklık farkı 30 °C ’den fazladır. Yıllık yağış miktarı 250 - 500 mm arasındadır. Yağış rejimi düzensizdir. Yazlar kısa, kışlar uzundur (6 ay). En fazla yağış yazındır.
8) 60° – 70° enlemleri arasında etkilidir. Yıllık sıcaklık farkı 30 °C ’dir. En sıcak ay (yaz mevsimi) ortalaması 10 °C’yi geçmez. En soğuk ay ortalaması –30 °C’ dir. Yaz mevsimi kısa ve serin, kış mevsimi soğuk ve uzundur. (10 ayı bulur.) Yıllık yağış miktarı 250 mm ‘den azdır. Yağış rejimi düzensizdir.
9) Her iki yarım kürenin 30° ile 40° enlemleri arasında görülür. Türkiye’de Akdeniz, Ege ve Güney Marmara’da etkilidir. Yazları sıcak ve kurak kışları ılık ve yağışlıdır. Yıllık sıcaklık farkı 10–15 °C ’dir. Yıllık yağış miktarı 500–1000 mm arasında değişir. Yağış rejimi düzensizdir.
10) Her iki yarım kürede 10° ile 20° enlemleri arasında etkilidir. Sudan, Çad, Nijerya, Mali, Moritanya, Brezilya, Venezüella, Kolombiya, Peru ve Bolivya gibi ülkelerde etkili olmaktadır. Yazı yağışlı tropikal iklim ya da subtropikal iklimde denir. Her zaman sıcak ve yazı yağışlı iklimdir.
AŞAĞIDAKİ ÇOKTAN SEÇMELİ SORULARI CEVAPLAYINIZ. (4 PUAN)
1) 1. Dünya'yı çepeçevre saran ve çeşitli gazların bileşiminden oluşan hava küreye atmosfer denir.
Buna göre, aşağıda atmosferle ilgili yapılan değerlendir-melerin hangisi yanlıştır?
A) Yoğunluğu en az olan katmanı termosferdir.
B) Troposferde sadece yatay yönlü hava hareketleri etkilidir.
C) Güneşten gelen zararlı ışınların en fazla tutulduğu bölümü ozonosferdir.
D) Stratosferde ısı değişimi azdır.
E) İklim olaylarının tamamı troposferde gerçekleşir.
2) Dünyamızı yerçekiminin etkisiyle çepeçevre kuşatan atmosferin, yerküre üzerinde olumlu birçok etkiye sahip olduğu bilinmektedir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi atmosferin varlığının ortaya koyduğu sonuçlar arasında ver almaz?
A) Gölgelerin tam karanlık olmasını engeller.
B) Yeryüzünün aşırı ısınmasını ve soğumasını engeller.
C) Güneş ışınlarının geliş açısının Ekvator'dan kutuplara doğru azalmasını sağlar.
D) Haberleşmeyi sağlar.
E) Güneş görmeyen yerlerin de ısınmasını sağlar.
3) Bir merkezin gerçek sıcaklığı ile indirgenmiş sıcaklığı ara-sındaki fark az ise bu merkezle ilgili aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenebilir?
A) Ekvator'dadır.
B) Yükseltisi azdır.
C) Nem oranı azdır.
D) Sıcaklık farkı fazladır.
E) Yüksek enlemlerde yer alır.
4)Aşağıdaki tabloda beş farklı merkezin ocak ayı ve temmuz ayı sıcaklık ortalamaları verilmiştir.
Buna göre, hangi merkezde nem oranının en düşük olduğu söylenebilir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
5) Yeryüzünün en sıcak noktalarını birleştiren eğriye Termik Ekvator denir. Termik Ekvator, Yer Ekvatoruna tam paralel olmayıp girintili çıkıntılı bir uzanış gösterir. Çoğunlukla da Kuzey Yarım Küre'den geçer.
Termik Ekvator'un bu uzanışı üzerinde;
I. Karaların dağılışı
II. Bitki örtüsü
III. Güneş ışınlarının geliş açısı
IV. Okyanus akınları
V. Rüzgâr yönü
faktörlerinden hangilerinin etkili olduğu söylenebilir?
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III D) III ve IV E) IV ve V
6) Aşağıdaki şekilde, bir izobar haritasındaki hava hareketi gösterilmiştir.
Yalnızca haritaya dayanarak bu basınç merkezinin;
I. Yer aldığı yarım küre,
II. Basıncın yüksek veya alçak olduğu
III. Sıcaklık değeri
IV. Denizel ortamda olup olmadığı
bilgilerinden hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) III ve IV
7) Aşağıdaki şekillerde, üç farklı hava kütlesinin mutlak nem miktarı ile maksimum nem miktarları verilmiştir.
Bu hava kütlelerinin bağıl nem oranları bakımından en azdan en fazla olana doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
A) Z – X – Y B) X – Y – Z C) Y – Z – X D) Y – X – Z E) X – Z – Y
8) Aşağıdaki tabloda, dört farklı merkezin aylara göre sıcaklık ortalamaları °C olarak verilmiştir.
Buna göre, merkezlerden hangilerinde dört mevsimin belirgin olarak yaşandığı söylenemez?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) III ve IV E) I ve IV
9)
Yukarıda hareket yönü ve ortamı gösterilen hava kütlelerinden hangileri, havanın nem açığını artırır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV
10) Karalarla denizlerin ısınma özelliği farklıdır. Karalar çabuk ısınıp çabuk soğurken, denizler geç ısınıp geç soğur.
Aşağıdakilerden hangisi, bu duruma örnek gösterilemez?
A) Denizden esen rüzgârların yazın serinletici, kışın ılıtıcı etki yapması
B) Sıcaklığın Ekvator'dan kutuplara doğru azalması
C) Deniz suyunun en sıcak olduğu ayların karalara göre birkaç ay gecikmesi
D) Karaların iç kesiminde sıcaklık farkının fazla olması
E) Denizel iklimlerde mevsimler arasındaki sıcaklık farkının az olması