8 Sınıf Tutku Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 223 Cevabı
Televizyonu, bilgisayarı hatta bir bisikletin farlarını çalıştırmak için elektrik gerekir. Günlük hayatımızda elektriği kullanmadığınız anlar neredeyse yok gibidir.
Yaşamınızın vazgeçilmez bir parçası olan elektrik enerjisi nasıl üretilir?
Cevap: Elektrik, teknik anlatımla, bakır gibi iletken bir telin manyetik bir alan içinde hareket ettirilmesi ile üretilir. Elektrik jeneratörü ise elektrik akımı üreten bir makinadır. Elektriğe ihtiyaç duyduğumuz tüm alanlarda, büyük miktardaki elektrik enerjisini elde etmek için, elektrik jeneratörlerini döndürecek büyük güç santrallarına ihtiyaç duyarız.
Elektrik enerji başka enerji türlerine nasıl dönüşür? Tahmin ediniz.
8 Sınıf Tutku Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 224 Cevabı
Elektrik Enerjisinin Isı Enerjisine Dönüşümü
Kahvaltıda yediğiniz tostu yapan makine, çamaşırların ütülendiği ütü, suyunuzu ısıtan ısıtıcı elektrik enerjisi ile çalışır. Bu araçlar çalışırken elektrik enerjisinin hangi enerji çeşidine dönüştüğünü biliyor musunuz? Aşağıdaki etkinliği yaparak bu soruya yanıt arayınız.
Cevap: Isı enerjisine dönüşür.
8 Sınıf Tutku Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 225 Cevabı
Sigorta nedir? Nasıl çalışır? Araştırınız. Elde ettiğiniz sonuçları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Elektrik tesisatlarındaki gerilim değişiklikleri devreden çok yüksek akımların geçmesine sebep olabilir. Bu durum, elektrik kablolarında açığa çıkan ısının artmasına, araçların bozulmasına ve yangın çıkmasına neden olabilir. Yangınların önlenmesi ve eşyaların bozulmaması için sigortalar kullanılır. Sigorta içerisinde ısıya duyarlı teller vardır. Bu teller yüksek akımın etkisiyle yanarak kopar ve böylece tesisatta oluşabilecek yangın önlenmiş olur.
8 Sınıf Tutku Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 226 Cevabı
Elektrik Enerjisinin Işık Enerjisine Dönüşümü
Karanlık bir yolda, yolunuzu aydınlatmak için el feneri, odanızı aydınlatmak için lamba kullanırsınız. Karanlık bir odada televizyonu açtığınızda odanın biraz aydınlandığını fark edersiniz. Çünkü cihazlar elektrik enerjisini ışık enerjisine dönüştürür. Bu değişimi gözlemlemek için aşağıdaki etkinliği yapınız.
8 Sınıf Tutku Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 227 Cevabı
Elektrik Enerjisinin Hareket Enerjisine Dönüşümü
Lunaparktaki atlıkarınca, dönme dolap, tren ve çarpışan arabaların nasıl çalıştığını hiç düşündünüz mü? Elektrik olmadan çalışmayan bu araçlarda hangi enerji dönüşümlerinin gerçekleştiğini biliyor musunuz?
Cevap: Elektrik enerjisinin hareket enerjisine dönüşümü ile çalışır.
8 Sınıf Tutku Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 228 Cevabı
Pilsiz el feneri nasıl çalışır? Araştırınız. Elde ettiğiniz bilgilerden faydalanarak hareket enerjisinin elektrik enerjisine dönüşümünü gösteren bir model tasarlayınız. Tasarımınızı arkadaşlarınızla paylaşınız.
Cevap: Aşağıdaki animasyondan görüldüğü gibi, mıknatısın bobine yaklaşması ve bobinden uzaklaşması, indüklenen gerilimin yönünü değiştiriyor. Bobinde indüklenen gerilimin değeri, mıknatısın oluşturduğu manyetik alanın büyüklüğüne, mıknatısın hareket hızına ve bobinin sarım sayısına bağlı.
8 Sınıf Tutku Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 229 Cevabı
Elektrik Enerjisinin Üretimi
Güç santrallerinde elektrik enerjisinin nasıl üretildiğini araştırınız ve elde ettiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Elektrik üretiminin sağlanabilmesi için bazı güç santrallerine ihtiyaç vardır. Bu güç santrallerini hidroelektrik, termik, rüzgâr, jeotermal ve nükleer santraller olarak sıralayabiliriz.
- Hidroelektrik Santraller; Elektrik enerjisini suyun hareket enerjisi ile üreten santrallerdir. Barajlara kurulan sistemler ile suyun hareket enerjisi önce kinetik enerjiye ardından elektrik enerjisine çevrilir.
- Termik Santraller; Fosil yakıtların yakılması ile elde edilen ısı enerjinin elektrik enerjisine dönüştüren santrallere termik santral denir. Fosil yakıtlar ; petrol, kömür, doğal gaz
- Rüzgar Santralleri; Kurulan rüzgar tribünleri sayesinde rüzgarın gücünden faydalanılarak elektrik enerjisi üretmek için kurulan santrallerdir.
- Jeotermal Santraller; Sıcak su, su buharı ve bazı gazların enerjisinden elektrik üretilmesini sağlayan santrallerdir.
- Nükleer Santraller; Yüksek radyoaktif enerjiye sahip bazı elementlerin parçalanması sonucu açığa çıkan ısı enerjisini elektrik enerjisine dönüştüren santrallerdir.
8 Sınıf Tutku Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 231 Cevabı
Arkadaşlarınızla güç santrallerini yarar-zarar ve riskler yönünden değerlendirmek için altı gruba ayrılınız. Şapkalara ait düşünme tekniklerini inceleyerek boşta renk kalmamak şartı ile grubunuza uygun bir renk seçiniz. Renkteki düşünme özelliklerine göre konuyu münazara yapınız.
Cevap: Termik santrallerin faydaları ve zararlarını ele alacağız.
Termik Santralin Faydaları
1. Suyun buhar haline getirilmesi amacıyla yakıt olarak kömür kullanılmaktadır. Kullanılan kömürde genellikle kalitesiz kömür olmaktadır. Bu da tasarruf edilmesini sağlamaktadır.
2. Termik santraller de esas faktör kömür olduğu için kömürün taşınabildiği her alana termik santral kurulması söz konusu olmaktadır.
3. Su buharı ile hareket sağlandığı için termik santrallerde bu buhar ile sınırsız elektrik üretme imkanı vardır.
4. Kalitesiz kömürlerin ve suyun kullanılması nedeniyle düşük maliyetli ve enerji üretimi kolay bir kaynaktır.
5. Ucuz elektrik enerjisi üretmeye olanak vermektedir.
Termik Santralin Zararları
1. Termik santrallerde üretim sırasında azotoksit, kükürtdioksit ve pek çok küçük yapılı partikül açığa çıkmaktadır. Bu zararları maddeler salındıkları çevredeki insanların sağlığın için tehdit oluşturmaktadır. Yapılan araştırmalara göre bu maddeler yöre insanının sinir sistemininde olumsuz etkilere yol açmaktadır.
2. Bu çıkan zararları gazlardan etkilenen sadece insanlar değildir. Aynı şekilde bu gazlar etrafta yer alan hayvanlara da zarar vermektedir. Ayrıca çevre tarlalarda yer alan tarım ürünlerine, su kaynaklarına ve ormanlara da zarar verici etkileri bulunmaktadır.
3. Üretim sırasında bacalardan salınan küller insanlar tarafından solunmaktadır. Bu durumda çevre yörelerde kanser riskini arttırmaktadır.
4. Bacalardan yayılan zararlı gazlar asit yağmurlarının oluşmasına neden olmaktadır. Asit yağmurları sonucunda da termik santralinin inşa edildiği bölgelerde ki toprakların yapısının bozulması ve verimin düşmesi gibi pek çok olumsuz durumla karşılaşılmaktadır. Ayrıca asit yağmurlarının etkilediği başka canlılar da ağaçlardır. Ağaçların tahrip olması hayvancılığı da etkilemektedir.
5. Santraller de yüksek sıcaklıklarda elde edilen buharın soğutulması amacıyla yer altı suları veya akarsular kullanılmaktadır. Santralde ki sıcak su ile soğuk su değişimi yapılarak ortam soğutulmaktadır. Çekilen soğuk su yerine bırakılan sıcak su bırakılan ortamdaki canlılara zarar vermektedir. Ayrıca bu su akarsu veya yer altı kaynaklarını kirletmekte ve yeşilliği de tahrip etmektedir.
Elektriğin Tasarruflu Kullanımı
Elektrik enerjisinin bilinçli ve tasarruflu kullanımı ülke ve aile ekonomisi bakımından neden önemlidir? Araştırınız. Edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Evimizde, günlük ihtiyaçlarımızı karşılayabilmek için elektrikli araçları kullanırız. Araçları kullanırken harcanılan elektrik enerjisi miktarı, kullanım şekline göre değişiklik gösterebilir. Elektrikli araçları satın alırken doğru seçersek ve aldıktan sonra dikkatli kullanırsak elektrik enerjisi tasarrufu yapabiliriz. Bu tasarruf hem aile hemde ülke ekonomisine katkı sağlar.Mesela 120 metrekarelik bir evde yaşayan dört kişilik bir ailenin ısıtma, soğutma, yemeklerin pişirilmesi ve saklanması, bulaşık ve çamaşırların yıkanması, televizyon gibi eğlence araçlarının kullanılması ve aydınlatma için harcanan elektrik enerjisi yılda 2 bin kilovatsaat civarındadır. Oldukça basit önlemler alarak evlerimizde tükettiğimiz enerjiden %30 tasarruf edebiliriz.
Günümüzde elektrikli araçlar üzerinde bir takım etiketler yer alır. Enerji etiketi, bir cihazı yıllık enerji tüketimi bazında A,B,C,D,E,F ve G harfleriyle ifade edilen 7 grupta sınıflandırır. A harfi en düşük enerji tüketimini işaret eder. A sınıfı elektrikli aletler ortalama %45 daha az enerji tüketir. Bu nedenle elektrikli araçları satın alırken A sınıfı olanlar tercih edilmelidir.
Kullanım alışkanlıklarımızı değiştirerek elektrik faturamızın daha az gelmesini sağlayabiliriz.
8 Sınıf Tutku Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 233 Cevabı
Evlerinizde küçük önlemlerle büyük tasarruflar yapmak mümkündür. Evinize gelen elektrik faturasının ne kadar olduğunu ve fatura kesim tarihini öğreniniz. Belirli önlemler belirleyerek fatura kesim tarihinden itibaren bir aylık süre boyunca bu önlemleri uygulayınız. Bu önlemlerin faturaya nasıl yansıdığını kontrol ediniz.
Cevap: Bu önlemleri uyguladığımda elektrik faturamızın daha az geldiğini gözlemledim.
8 Sınıf Tutku Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 234 Cevabı
Bölüm Sonu Değerlendirmesi
Aşağıdaki soruların cevaplarını noktalı yerlere yazınız.
1) Elektrik enerjisinin ısı ve ışık enerjisine nasıl dönüştüğünü örneklerle açıklayınız.
Cevap: Üzerinden akım geçen iletken tel, sahip olduğu direnç nedeniyle ısınır. Bu ısının miktarı telin cinsine göre farklılık gösterir. Etkinlikte tel üzerine bir gerilim uygulanarak akım geçmesi sağlanmıştır. Bu akım ile telin sıcaklığı değişmiştir. Buradan da anlaşılacağı gibi tel üzerinde elektrik enerjisi, ısı enerjisine dönüşmüştür. Ampul içerisinde bir tel vardır ve bu tel, üzerinden elektrik akımı geçtiğinde kızararak etrafa ışık saçar. Böylece elektrik enerjisi ışık enerjisine dönüşmüş olur.
2) Elektrik enerjisinin hareket enerjisine nasıl dönüştüğünü örneklerle açıklayınız.
Cevap: Elektrik enerjisi çeşitli enerji türlerine dönüştürülebilir. Bunlardan birisi de hareket enerjisidir. Bir elektrik motoru içerisinde bulunan bir düzenek aracılığı ile elektrik enerjisini hareket enerjisine dönüştürür. Elektrik motoru ise elektrik enerjisinin hareket enerjisine dönüştürülmesini sağlayan önemli bir araçtır.
Elektrik enerjisinin hareket enerjisine dönüştüğü araçlar
- Vantilatör
- Çamaşır makinesi
- Uzaktan kumandalı araba
- Araba sileceği
- Matkap
- Mikser
- Elektrikli dikiş makinesi
- Elektrik süpürgesi
3) Elektrik enerjisinin üretimi için kullanılan santraller nelerdir? Bu santrallerden biri olan hidroelektrik santrallerinde elektriğin nasıl üretildiğini belirtiniz.
- Hidro Elektrik Santraller
- Termik Santraller
- Nükleer Santraller
- Rüzgar Santralleri
- Jeotermal Santraller
- Güneş Santralleri
4) Elektrik enerjisinin bilinçli ve tasarruflu kullanımının ülke ve aile ekonomisi açısından önemini yazınız.
– Daha az elektrik enerjisinin tüketimi hem aile ekonomisinini hemde ülke ekonomisini olumlu bir şekilde etkileyecektir.
– Kişiler açısından sağlık konusunda da önemlidir.Doğru ışık kullanımı gözleri daha az yorar.
– Işık kirliliği açısından oldukça önemlidir.Aydınlatma araçlarının tasarruflu kullanımı ışık kirliliğini en aza indirger.Böylece ülke ekonomisi gelişir.
– Doğal kaynakların gereksiz bir şekilde tüketilmemesini sağlar.Böylece ülke ekonomisine katkı sağlanır.