6. ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
A. Aşağıdaki soruları defterinize cevaplayınız.
1) Besin ağı nedir? Açıklayınız.
Cevap: Besin zincirindeki tüketiciler tek bir besin çeşidi ile beslenmediği için besin zincirleri birbirileri ile yakın ilişkidedir. Bu nedenle besin zincirleri iç içe geçmiş hatta birbiriyle çakışan birçok besin zincirinden oluşmuş hâldedir. Bu şekilde iç içe geçmiş besin zincirlerine besin ağı denir.
2) Etçil, otçul ve hepçil canlılara örnekler veriniz.
Etçil hayvanlar;
1) Kurbağa
2) Köpekbalığı
3) Leopar
4) Kaplan
5) Ayı
6) Kurt
7) Köpek
8) Kedi
9) Kartal
10) Aslan
Otçul Hayvanlar;
1) İnek
2) Koyun
3) Geyik
4) At
5) Fil
6) Zürafa
7) Zebra
8) Keçi
9) Sığır
10)Tavşan
Hepçil Hayvanlar;
1) Fare
2) Tavuk
3) Maymun
4) Kuş
5) Ayı
3) Ekoloji piramitlerinde enerji kaybı yaşanmasının sebeplerini açıklayınız.
Cevap: Ekoloji piramitlerinde beslenme basamakları arasında enerji kayıpları yaşanmasının nedeni enerji akışı esnasında enerjinin bir kısmı etçil, otçul gibi diğer canlılara, bir kısmı da canlının kendisi tarafından kullanılması sonucu çevreye ısı enerjisi olarak aktarılmasıdır.
4) Üretici canlılara örnekler veriniz.
Cevap: Yeşil bitkiler, mavi yeşil algler, siyonobakteriler üretici canlı örneklerindendir.
5) Fotosentez nedir? Açıklayınız.
Cevap: Karbondioksit ve suyun ışık altında besin ve oksijene dönüştürülmesine fotosentez denir.
6) Oksijenli solunum sonucu açığa çıkan maddeleri açıklayınız.
Cevap: Oksijenli solunum sonucunda karbondioksit ve su açığa çıkarken canlı için gerekli olan enerji de üretilmiş olur.
7) Azot döngüsü nedir? Açıklayınız.
Cevap: Organizmalar öldüklerinde azotun doğaya dönüşü için ayrıştırıcıların etkinlikleri başlar. Böylece canlı atıkları, ayrıştırıcıların etkinliği ile yeniden üreticilerin kullanabileceği azotlu bileşiklere dönüştürülür. Topraktaki azotlu bileşiklerin bir bölümü bitkiler tarafından yeniden kullanılıp tüketicilere aktarılır. Bir bölümü ise azot ayrıştırıcı bakteriler tarafından azot gazına dönüştürülerek atmosfere verilir. Topraktaki azotun havaya, havadaki azotun ise toprağa karışmasına azot döngüsü denir.
8) Ozon tabakasının seyrelme nedenleri nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Kloroflorokarbonlar, hidrokloroflorokarbonlar, halonlar, metil bromid içeren maddelerin kullanılması ozon tabakasının seyrelme nedenlerindendir.
9) Küresel iklim değişikliğinin olası sonuçları nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Buzulların erimesi, deniz seviyesinin yükselmesi, bazı bölgelerin sular altında kalması, bazı bitki ve hayvanların nesillerinin tükenmesi, tarım ürünlerinin azalması küresel iklim değişikliğinin olası sonuçlarındandır.
10) Geri dönüşümün ülke ekonomisine katkısı nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Geri dönüşüm ile ekonomik açıdan, göz ardı edilemez bir değer olan ambalaj atıkları, çöp olmaktan çıkarılıp, yeniden değerlendirme yoluna gidilmesi ekonomik yönden, çevre kirliliğinin giderilmesi açısından, doğal kaynakların verimli kullanılması ve enerji tasarrufu sağlanması için önemlidir. Geri dönüşüm tesislerinde üretilen ürünlerin satışı, ülke ekonomisine katkı sağlayabilir. Ayrıca bu tesislerde çalışan insanlara iş imkânı sağlanarak hem ülke ekonomisine hem de aile ekonomisine katkıda bulunmuş olunur.
B. Aşağıda çerçeve içerisinde bazı ifadeler verilmiştir. Bu ifadelerden uygun olanları kullanarak cümlelerde boş bırakılan yerleri doldurunuz.
1) Ölü bitki ve hayvan atıklarından beslenen canlılara ayrıştırıcı canlılar denir.
2) Birinci dereceden tüketicilere koyun örnek olarak verilebilir.
3) Birbiri içerisine geçmiş besin zincirlerine besin ağı denir.
4) Ekoloji piramitlerinde üreticiden tüketicilere doğru gidildikçe birey sayısı azalır
5) Fotosentez yapan canlılara bazı bakteriler örnek verilebilir.
6) Oksijenli solunumda, fermantasyona göre daha fazla enerji üretilir.
7) Canlılar farklı besinlerden elde ettikleri enerjiyi ATP şekline çevirerek kullanır.
8) Hamurun mayalanmasını sağlayan fermantasyon yapan canlılardır.
9) Canlıların yapısında bulunan elementlerin tekrar tekrar doğada kullanılmasına madde döngüsü denir.
10) Güneşin zararlı ışınlarını süzerek koruyucu bir tabaka oluşturan atmosfer bölümüne ozon tabakası denir.
11) Belli bir nüfusun, doğada ne kadar yük oluşturduğunu hesaplamak için oluşturulmuş yönteme ekolojik ayak izi denir.
12) Fotosentez hızı yeşil ışıkta en azdır.
13) Sürdürülebilir kalkınmanın en önemli ayaklarından biri de geri dönüşümdür.
C. Aşağıdaki bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
1) (D) Besin zincirleri üreticiler ile başlamak zorundadır.
2) (D) Fare ve ayı hepçil canlılara örnektir.
3) (Y) İç içe geçmiş besin zincirlerine enerji piramidi denir.
4) (D) Üreticilerden tüketicilere doğru gidildikçe vücut büyüklüğü genellikle artar.
5) (Y) Fotosentez olayında besin ve oksijen kullanılır.
6) (Y) Bitkiler, sadece Güneş ışığı varlığında fotosentez yapabilir.
7) (D) Tüm canlılar solunum yapar.
8) (Y) Solunum olayının su döngüsüne katkısı yoktur.
9) (Y) Ülkeler, küresel iklim değişikliği ile ilgili ortak bir uzlaşmaya varamamışlardır.
10) (D) Cam, plastik ve ahşap atıkları, geri dönüşüm yapılabilen maddelerdir.
1) Yukarıda bir besin zinciri verilmiştir. Bu besin zincirinde noktalı bölüme aşağıdakilerden hangisi yazılamaz?
A) Ot B) Çekirge C) Buğday D) Mısır
Cevap: B
2) Ekoloji piramidinin her basamağında bulunan canlı türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Üretici canlılar
B) Tüketici canlılar
C) Ayrıştırıcı canlılar
D) Etçil canlılar
Cevap: C
3) Yanda bir besin ağı verilmiştir. Bu besin ağı için aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?
A) F canlısı III. derece tüketicidir.
B) A canlısı üretici bir canlıdır.
C) E canlısı, B ve C canlıları ile beslenmektedir.
D) D canlısı etçil bir canlıdır.
Cevap: A
4) Yandaki ekoloji piramidi için;
I. A canlısının birey sayısı, B canlısının birey sayısından fazladır.
II. Zehirli bir madde, D canlısının dokusunda daha fazla bulunur.
III. C canlısının vücut büyüklüğü, B canlısının vücut büyüklüğünden genellikle fazladır.
Yukarıda verilen yorumlardan hangileri yapılabilir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
Cevap: D
5) Fotosentez olayı yanda görseli verilen bitkinin en çok hangi kısmında gerçekleşir?
Cevap: B
6) Özdeş A ve B bitkilerinden biri güneş ışığı, diğeri ise fener ışığı altında bekletiliyor. Saksılardaki topraklar özdeş ve bitkilere verilen su miktarları eşit olduğuna göre;
I. B bitkisi kısa bir süre sonra ölür.
II. A bitkisi sadece fotosentez yapar.
III. B bitkisinin kütle artışı daha az olur, yorumlardan hangisi ya da hangileri yapılabilir?
Cevap: B
7) Canay, uzun zamandır görmediği, üniversite yurdunda oda arkadaşlığı yaptığı arkadaşının doğum günü için güzel bir çiçek almıştır. Çiçeği iki gün sonra arkadaşına verecek olan Canay, aşağıdakilerden hangisini yaparsa çiçeği solmadan arkadaşına verebilir?
A) Çiçeği karanlık bir odada bekletirse
B) Çiçeği şeffaf bir poşet ile sararsa
C) Çiçeği odanın penceresinin kenarına koyarsa
D) Çiçeği buzdolabında saklarsa
Cevap: C
8) Solunum sonucu elde edilen enerji aşağıda verilen yapılardan hangisinde depolanır?
A) DNA B) Fosfat C)ATP D) Besin
Cevap: C
9) Yanda, solunum ile fotosentez olayları arasındaki madde döngüsü verilmiştir. Buna göre 1, 2, 3 ve 4 numaralı yerlere aşağıda verilenlerden hangisi yazılabilir?
Cevap: A
10 ve 11. soruları “Yiyecek ve İçeceklerimizi Dönüştüren Sihir: Fermantasyon” parçasına göre cevaplayınız.
10) Aşağıda fermantasyon He ilgili yapılan yorumlardan hangisi doğrudur?
A) Fermantasyona neden olan mikroorganizmalar bir süre sonra ölür.
B) Bazı sebze ve meyveler fermantasyon ile başka ürünlere dönüşmez.
C) Fermantasyon yapan canlılar enerji ihtiyaçlarını karşılamış olur.
D) Fermante ürünlerin günlük yaşamda kullanımı oldukça yaygındır.
Cevap: D
11) Aşağıda verilen ürünlerden hangisi fermantasyon sonucu üretilen ürünlerden biri değildir?
A) Sucuk B) Boza C) Reçel D) Sirke
Cevap: C
12) Fotosentez hızına etki eden faktörler ile ilgili öğrencilere aşağıda verilen sorular sorulmuş ve bu soruları doğru veya yanlış olarak değerlendirmeleri istenmiştir. Değerlendirme sonucunda soruların karşılarında bulunan cevaplar bölümlerine doğru cevaplar için “D”, yanlış cevaplar için “Y” yazmaları istenmiştir.
1.Karbondioksit miktarının artması fotosentez hızını artırır. ()
2.Işık renginin fotosentez hızına etkisi yoktur. ()
3.Yapay ışıkta fotosentez gerçekleşebilir. ()
4.Sıcaklık, fotosentez hızına etki eden faktörlerden değildir. ()
5.Su olmaz ise fotosentez gerçekleşmez. ()
Bu sorulardan dört tanesine doğru şekilde yanıt veren bir öğrencinin cevapları aşağıda verilenlerden hangisi gibi olabilir?
Cevap: B
13) Canlıların yapısında bulunan elementlerin tekrar tekrar doğada kullanılmasına madde döngüsü denir. Madde döngüleri; su döngüsü, azot döngüsü, karbondioksit ve oksijen döngüsüdür.
Buna göre madde döngülerinde bozulma;
I. Ayrıştırıcılar
II. Tüketiciler
III. Otçullar
gibi canlılardan hangilerinin yaşamını olumsuz etkiler?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
Cevap: D
14) Kloroflorakarbonlar (CFC) ve hidrokloroflorokarbonlar (HCFC), ozon tabakasının incelmesine neden olan gazlardandır. Bu gazların atmosfere salınımına engel olmak için;
I. Klima bakımlarının düzenli yaptırılması
II. CFC içermeyen deodorantların kullanılması
III. Tarımda böcek ilacı kullanımının azaltılması Yukarıdaki verilenlerden hangileri yapılabilir?
A) I, II ve III B) II ve III C) I ve III D) I ve II
Cevap: A
15) Ekolojik ayak izi hesaplaması;
I. Bireyler
II. Toplumlar
III. Ürünler
Yukarıdaki verilenlerden hangileri için uygulanabilir?
A) Ive II B) İve III C) II ve III D) I, II ve III
Cevap: D
16) Bugünün gereksinimlerini göz ardı etmeden, gelecek kuşakların da enerji ihtiyaçlarını karşılayabilmek
adına, doğal kaynakların sonuna kadar tükenmesine engel olarak kaynakların bilinçli kullanılması..olarak adlandırılır.
Yukarıdaki noktalı yere aşağıdaki verilenlerden hangisi yazılmalıdır?
A) Geri dönüşüm
B) Sürdürülebilir kalkınma
C) Enerji tasarrufu
D) Devlet politikası
Cevap: B
17) Aşağıda verilen maddelerden hangisinin geri dönüşümü yapılamaz?
A) Sebze atıkları
B) Tahta parçaları
C) Cam kırıkları
D) Ders kitapları
Cevap: A
18) Aşağıda verilen maddelerden hangisi geri dönüşümü yapılabilen metal atıklardan değildir?
A) Konserve kapakları
B) Yağ tenekeleri
C) Şampuan kutuları
D) İnşaat demirleri
Cevap: C