ÜNİTE KAVRAMLARI
Çoğulculuk : toplumsal yaşamda her türlü düşüncenin, eğilimin, gerçekliğin var olmasını, eşitliği ve özgürlüğü savunan görüş.
Demokrasi : siyasal denetimin doğrudan doğruya halkın ya da düzenli aralıklarla halkın özgürce seçtiği temsilcilerin elinde bulunduğu, toplumsal ve ekonomik durumu ne olursa olsun tüm yurttaşların eşit sayıldığı yönetim biçimi.
Fırka : (siyasal) parti.
Sivil toplum : Sivil toplum, bir devletin otoritesi altında varlık gösterip kanunla yaşayan, devletten bağımsız, gönüllülük esasına dayanan örgütlü bir topluluktur.
Üniter yapı : Merkezi idarenin üstünlüğüne dayalı ve idari birimlerin sadece merkezi yönetimin devretmeyi uygun gördüğü yetkileri kullanabildiği, tek bir birim olarak yönetilen devlet. Dünya devletlerinin büyük çoğunluğu üniter devlettir.
İktidar partisi: Halk tarafından seçilen ve yönetme gücünü elinde bulunduran parti.
Liberal ekonomik model : Ekonominin bireyci hatlarla örgütlenmesini ve ekonomik kararların bireyler tarafından alınmasını ifade eder. Kavram, farklı ekonomi politikalarından oluşmakla birlikte her zaman piyasa ekonomisine ve üretim araçlarında özel mülkiyete destek içerir.
Hazırlık Çalışmaları
Soru: 1. Demokrasi ile cumhuriyet yönetimi arasında nasıl bir ilişki vardır?
Cumhuriyet bir yönetim şeklidir. Bu yönetim şeklinde insanlar kendilerini yönetecek olan kişileri oy kullanma yoluyla kendileri seçerler. Demokrasi ise bir ülkede tüm insanların eşit haklara sahip olmasıdır. Demokrasilerde hiç kimseye ayrıcalık tanınmaz, herkes eşit ölçüde söz söyleme hakkına sahiptir. Bu açıdan bakıldığında cumhuriyet ve demokrasi arasında sıkı bir ilişki olduğu söylenebilir. Çünkü cumhuriyet rejiminde halk kendini yönetecekleri seçerken herkesin oy kullanma yani bu karara doğrudan etki etme hakkı vardır. Halk yöneticileri kendi seçerken kendi haklarını ve kendilerine uygulanan yönetimi göz önünde bulundurur. Demokrasilerde cumhuriyette olduğu gibi halkın seçtikleri göreve gelir ve halk kendisine nasıl davranılacağını kendisi belirler.
Soru: 2. Çoğulculuk ilkesi ile çok partili siyasi hayat arasında nasıl bir ilişki vardır?
Çoğulculuk ilkesi, toplumda farklı sav ve fikirlerin halk tabanında farklı gruplar arasında savunulması görüşüdür. Eşitlik, adalet, hak ve özgürlük kavramlarının yaşatılması için gerekli görülmektedir. Çoğulculuk ilkesine bağlı olarak çok partili siyasi hayatına geçiş sağlanmıştır. Çok partili sistem farklı fikirlerin savunulması anlamına gelirken, çoğulculuk ilkesi de farklı fikirlerin savunularak yaşanması anlamına geldiği için arasında bir ilişki bulunmaktadır. Çoğulculuk ilkesinin varlığı demokratik bir toplumun oluşmasında etkili olmaktadır. Böylece insanlar özgür ve adil bir ortamda yaşamamış olurlar. Bu sayede toplumda refah seviyesinin yükselmesi söz konusu olur.
Soru: 3. Cumhuriyetin ilk yıllarında kurulan siyasi partiler ve bu partilerin kurucuları hakkında neler biliyorsunuz?
Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Siyasi Partileri
Bir imparatorluğun küllerinden doğan ve demokrasiyi, cumhuriyeti kendine yönetim şekli olarak belirleyen yeni devletin ilk siyasi partileri;
Cumhuriyet Halk Fırkası(9 Eylül 1923, ilk parti)
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası(17 Kasım 1924, il muhalefet partisi)
Serbest Cumhuriyet Fırkası(12 Ağustos 1930)
Ahali Cumhuriyet Fırkası(Müdafaa-i Umumiye Fırkası) (29 Eylül 1930, kuruluş yeri Adana)
Türk Cumhuriyeti Amele ve Çiftçi Fırkası( Abdülkadir Kemali Öğütçü tarafından 29 Eylül’de Edirne’de kurulmak istendi ancak kurulmasına izin verilmedi)
Bu partilerin hiçbirisi seçime katılamadı, siyasi varlıkları çeşitli nedenlerle kısa süreli oldu, çok partili seçim ilk kez 1946 yılında Demokrat Parti’nin katılımıyla başladı.
Soru: 4. Atatürk “Benim naçiz vücudum bir gün elbet toprak olacaktır. Fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır.” sözünü hangi olay üzerine söylenmiştir?
15 Haziran 1926 tarihinde Gazi Mustafa Kemal'e İzmir'de suikast girişimi olayından sonra söylemiştir.