ÜNİTE KAVRAMLARI
Aşağıda verilen kelime ve kelime gruplarının sözlük anlamını ilgili bölümlere yazınız.
Saltanat: bir ülkede hükümdarın, padişahın, sultanın yönetimi.
Tedrisat: Eğitim. kişiye, belli bir ereğe ulaştıracak bilgileri öğretmek işi.
İnkılap: bir toplumun yaşamında önemli işlevi olan kurumların hızlı ve geniş kapsamlı bir biçimde kökten değiştirilmesi ya da yenileştirilmesi
Hilafet: Hz. Muhammed’in ölümünün ardından “sonra gelen, yerine geçen, ardından gelen” anlamında oluşturulan yönetim makamıdır.
Tasarruf : (bir şeyi) dilediği biçimde kullanma yetkisi, kullanım.
Kabotaj : bir ülkenin kıyıları boyunca, iskele ve limanları arasında gemi işletme işi.
Milli Egemenlik: Devletin gücü olan egemenliğin doğrudan doğruya ulusa ait olmasıdır.
Güçler Ayrılığı: Devlet organları olan yasama, yürütme ve yargı güçlerinin birbirinden ayrılmış oldukları bir devlet yönetim modelidir.
Medeni Kanun: Medeni Kanun, kişinin toplumsal yaşam içerisinde hukuksal değer ifade eden ilişkilerini, işlemlerini en kapsamlı şekilde düzenleyen kanundur.
Aşar Vergisi: Osmanlı döneminde köylülerden, ürettikleri tarım ürünleri için %10 oranında alınan vergi.
Hazırlık Çalışmaları
1. Atatürk, cumhuriyetin Türk milletinin karakter ve geleneklerine en uygun yönetim biçimi olduğu düşüncesindedir. Bu düşüncesinin dayanakları nelerdir?
Çünkü geçmişten günümüze Türklerde halk her zaman yönetimin içinde olmuştur. Kendi seçtiği hakanları kendisini yönetmesi için görevlendirmiştir. Bunun yanında Türklerin özgürlükçü ve bağımsızlıklarına düşkün olması da bu kararda etkilidir.
2. Halifelik kurumunun “laik devlet” anlayışıyla uyuşması mümkün müdür?
Halifelik, Hz. Muhammed’den sonra Müslümanlar’ın yönetimini üstlenen kurumdur. Laiklik ise, Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması, devlet düzeninin ve hukuk kurallarının dine değil, akla ve bilime dayandırılması, fakat kimsenin inancına ve vicdan hürriyetine karışılmamasıdır. Halifelik’le laiklik birbirinin zıddıdır. Bu nedenle Halifelik Kurumunun “Laik Devlet” anlayışıyla uyuşması mümkün değildir.
3. Medeni Kanun ile kadınlar hangi hakları elde etmişlerdir? Araştırınız.
Türk medeni kanunu ile kadınların elde ettiği haklar;
- Darülfünun karma eğitime geçerek bayanlara da eğitim vermeye başladı.
- Cumhuriyetin ilan edilmesiyle birlikte kadınlara verilecek haklar konusunda yapılan düzenlemeler daha da hızlandı.
- Tevhid-i Tedrisat kanunun çıkarılmasıyla birlikte eğitim laikleştirildi ve Milli Eğitim Bakanlığı bünyesine girdi. Kızlar da erkekler gibi eşit eğitim görmeye başladılar.
- Erkeği tek taraflı boşanması Türk medeni kanunu ile rafa kaldırıldı. Kadınların da boşanma hakkı, velayet hakkı, malları üzerinde tasarruf hakkı gibi hakları oldu.
- Çıkarılan belediye yasası ile birlikte kadınlara belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı verildi.
- Kadınların ve çocukların korunması için kanun düzenlemeleri yapıldı.
- Kız öğrencilere meslek eğitimi vermek ve teknik eleman olarak yetiştirmek amacıyla Kız Teknik Öğretim Müdürlüğü faaliyete geçirildi.
- Kadınlara köy muhtarı olma, ihtiyar meclisine seçilme hakları tanındı.
4. Atatürk Dönemi’nde devlet tarafından kurulan işletmeler hakkında araştırma yapınız.
- Anadolu Ajansı
- Ankara Hukuk Fakültesi
- Atatürk Orman Çiftliği
- Bursa Merinos Halı Fabrikası
- Çocuk Esirgeme Kurumu
- Demiryolları ve Limanlar Genel Müdürlüğü
- Devlet Hava Yolları
- Devlet İstatistik Enstitüsü
- Elektrik İşleri Etüt İdaresi
- Etibank
- Halkevleri
- Maden Tetkik Arama Enstitüsü (MTA)
- Merkez Bankası
- Merkez Hıfzısıha Enstitüsü
- Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı
- Sanayi ve Maden Bankası
- Sümerbank
5. Atatürk “çağdaş medeniyetler seviyesinin üzerine çıkmak” ifadesiyle ne anlatmak istemiştir?
Mustafa Kemal, cumhuriyetin kurucusudur. Cumhuriyet döneminde sosyal, kültürel, siyasal, ekonomik olarak birçok devrim yapılmıştır. Bu bakımdan yeni kurulan modern ve çağdaş bir ülkenin kalkınması ve gelişmesi için birçok da yol denenmiştir. Atatürk, “çağdaş medeniyetler seviyesinin üzerine çıkmak” derken, ülkemizin modern ve çağdaş bir ülke olması için sosyal ve kültürel devrimlerin yapılmasıyla ekonomik gücü sağlamak adına da sanayi alanında kalkınma sağlanmasını söylemek istemiştir. Bunun için de hemen her alanda devrimler yapılmıştır. Mustafa Kemal bu bakımdan öncü bir lider olarak teşvikler yapmış ve devrimleri bizzat yerinde inceleyerek sosyal hayata yansımasını sağlamıştır.