5. ÜNİTE SONU DEĞERLENDİRME SORULARI
A. Aşağıdaki soruların yanıtlarını verilen noktalı alanlara yazınız.
1) Düz, çukur ve tümsek aynalar nerelerde kullanılır? Örnekler veriniz.
Cevap: Düz aynalar evlerde, iş yerlerinde, mağazalarda, vitrinlerde, kuaförlerde, alışveriş merkezlerinde, marketlerde, periskop yapısında kullanılır. Çukur aynalar el feneri, araba farlarında kullanılır; dişçi aynası, makyaj aynası birer çukur aynadır. Tümsek ayna ise taşıtlarda yan ayna, araç altı arama aynaları, mağazalardaki güvenlik aynaları otoparklarda ve kavşaklardaki kontrol aynaları olarak kullanılır.
2) Düz aynaya 2 m uzaklıkta bulunan bir kişinin aynada oluşan görüntüsünün aynaya uzaklığı ne kadardır? Bu kişinin görüntüsünün özellikleri nasıldır?
Cevap: Görüntünün aynaya uzaklığı 2m’dir. Görüntü kişiyle aynı boyda ve büyüklükte, aynaya eşit uzaklıkta ve kişiye göre simetriktir.
3) Gündüz dışarıda gördüğünüz siyah bir kedinin, siyah; beyaz bir tavşanın ise beyaz görünmesinin nedenini nasıl açıklarsınız?
Cevap: Siyah kedi üzerine gelen beyaz ışığın tamamını soğurduğu için siyah görünür. Beyaz tavşan ise üzerine düşen beyaz ışığın tamamını yansıttığı için beyaz görünür.
4) Işığın kırılması olayının nasıl gerçekleştiğini günlük yaşamdan örnekler vererek açıklayınız.
Cevap: Çayın içindeki kaşığın kırılmış gibi görülmesi, havuz korkuluklarının kırılmış gibi görülmesi, akvaryuma veya nehirlere üstten bakıldığında içindeki balıkların yüzeye daha yakın görülmesi, su dolu bardaktaki kalemlerin kırılmış gibi görünmesi, dibi görülen göl, nehir veya su birikintisinin gerçekte daha derin olması.
B. Aşağıda verilen bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
1) (D) Işığın madde ile etkileşimi sonucu soğurulma gerçekleşebilir.
2) (Y) Siyah cisimler, ışığı, diğer renkteki cisimlere göre daha az soğurur.
3) (D) Güneş enerjisi yenilenebilir bir enerji kaynağıdır.
4) (Y) Düz aynalarda oluşan görüntü cisimden daha büyüktür.
5) (Y) Tümsek aynalar, iç yüzeyi parlatılmış küresel aynalardır.
6) (Y) Çukur aynada oluşan görüntü daima cisimden küçüktür.
7) (D) Beyaz ışık tüm renklerin bileşiminden oluşur.
8) (D) Kırmızı renkteki bir şapka beyaz ışık altında kırmızı görünür.
9) (Y) Kalın kenarlı mercekler, hipermetropluğun giderilmesinde kullanılır.
10) (D) Ortam değiştiren ışık, sürati değiştiği için kırılır.
C. Aşağıdaki cümlelerdeki noktalı yerlere kutucukların içinde bulunan kelime ve kelime gruplarından uygun olanları yazınız.
1) Işığın madde tarafından tutulması olayına soğurulma denir.
2) Üzerine gelen beyaz ışığın tamamını yansıtan bir cisim beyaz görünür.
3) Çukur aynaya çok yakın mesafedeki cismin görüntüsü düz ve cisimden büyük boyutta oluşur.
4) Bir cisim üzerine gelen ışığı tamamen soğuruyorsa siyah görünür.
5) Mağazalarda güvenlik amacıyla tümsek ayna kullanılır.
6) Işığın saydam bir ortamdan başka bir saydam ortama geçerken yön ve doğrultu değiştirmesine kırılma adı verilir.
7) Üzerine gelen paralel ışınları kırarak bir noktada toplayan mercekler ince kenarlı merceklerdir.
8) Paralel ışınları dağıtarak kıran merceklere kalın kenarlı mercekler denir.
9) Bir mercekten geçen ışınların ya da bunların uzantılarının kesiştiği noktaya odak noktası denir.
Ç. Aşağıdaki kutucuk numaralarım kullanarak verilen soruları yanıtlayınız.
1) Hangisinde düz ayna kullanılır?
Cevap: 1, 6 ve 7
2) Hangisinde çukur ayna kullanılır?
Cevap: 2, 4, 5 ve 9
3) Hangisinde tümsek ayna kullanılır?
Cevap: 3 ve 8
D. Aşağıdaki soruları okuyarak doğru seçenekleri işaretleyiniz.
1) Dört öğrencinin aynalar ve bunların kullanım alanlarıyla ilgili verdikleri örnekler aşağıda sıralanmıştır. Buna göre hangi öğrencinin verdiği örnek yanlıştır?
Zehra: El fenerinde bir çukur ayna kullanılır.
Tarık: Dikiz aynası, bir çukur aynadır.
Betül: Düz aynalar periskop yapımında kullanılır.
Emir: Makyaj aynası bir çukur aynadır.
A) Zehra B) Betül C) Tarık D) Emir
Cevap: C
2) Elinde tuttuğu kâğıt ile düz ayna karşısına geçen Beyza, kâğıttaki yazıyı aynadan nasıl görür?
Cevap: B
3) Çukur aynalarla ilgili verilenlerden hangisi doğrudur?
A) Cisim aynaya çok yakın mesafedeyken oluşan görüntü terstir.
B) Cisim aynadan çok uzakta iken oluşan görüntü, düzdür.
C) Cisim nerede olursa olsun görüntü her zaman ters olur.
D) Cisim aynaya yakınken oluşan görüntü cisimden büyüktür.
Cevap: D
4) Yandaki görselde ayna karşısındaki mumun görüntüsü verilmiştir. Bu görüntü aşağıdaki hangi ayna veya aynalarda oluşmuş olabilir?
I. Düz ayna
II. Çukur ayna
III. Tümsek ayna
Cevap: B
5) Bir cisme beyaz ışık altında bakıldığında cisim, yeşil görünmektedir. Buna göre bu cisim aşağıdakilerden hangisi olabilir?
Cevap: A
6) Aşağıdaki elbiselerden hangisi ışığı en çok soğurur?
A) Kırmızı elbise B) Siyah elbise C) Beyaz elbise D) Yeşil elbise
Cevap: B
7) Aşağıdaki kutulara kırmızı ışık altında bakıldığında hangisi ya da hangileri siyah görünür?
Cevap: B
8) Ormanlık alanlara bırakılan bazı nesneler mercek özelliği gösterir. Güneş ışınlarının bu nesnelere ulaşması sonucu yangınlar çıkabilir. Buna göre verilenlerden hangileri yangın çıkarabilir?
I. Cam şişe tabanı
II. Su dolu cam kavanoz
III. Saydam olmayan plastik şişe
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
Cevap: A
9) Bir öğrenci içlerinde mercek bulunan iki kutuya asal eksene paralel ışık demeti gönderiyor. Işınlar kutudan şekildeki gibi kırılarak uzaklaşıyor.
Öğrenci daha sonra kutularda hangi mercek olduğunu tahmin ediyor ve bununla ilgili aşağıdaki yorumları yapıyor. Buna göre öğrencinin yorumlarından kaç tanesi doğrudur?
• 1. kutuda ince kenarlı mercek vardır.
• 2. kutuda kalın kenarlı mercek vardır.
• 1. kutudaki merceğin odak noktası kutudan ayrılan ışınlar tarafındadır.
• 2. kutudaki merceğin odak noktası gelen ışınların olduğu tarafta yer alır.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
Cevap: D
10) Aşağıdaki araçlardan hangisinde güneş enerjisi ısı enerjisine dönüştürülerek kullanılır?
Cevap: C
11) Aylin, Güneş ışığından yararlanarak kaptaki suyun daha kısa sürede ısınmasını sağlayacak düzeneği optik bir araç kullanarak hazırlıyor. Buna göre Aylin, düzeneğinde hangi optik aracı kullanmıştır?
A) İnce kenarlı mercek
B) Kalın kenarlı mercek
C) Tümsek ayna
D) Çukur ayna
Cevap: A
12) Hava ortamından cam ortamına gelen ve gelme açısı 0° den farklı olan ışık ışınının izlediği yolu gözlemleyen dört öğrenci farklı yorumlarda bulunuyor. Hangi öğrencinin yaptığı yorum yanlıştır?
A) Ali B) Beyza C) Yusuf D) Ayşe
Cevap: C
13) Mercekler üzerine gelen ışık ışınının izlediği yol, aşağıdakilerden hangisinde doğru gösterilmiştir?
Cevap: D
14) Aşağıdaki araçlardan hangisinin yapısında kalın kenarlı mercek bulunur?
Cevap: D
15) Hava ortamından gelen ışık ışınları;
I. İnce kenarlı mercek
II. Tümsek ayna
III. Kalın kenarlı mercek
yukarıdakilerden hangilerinde kırılmaya uğrayabilir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
Cevap: B
16) Birbirinden farklı iki saydam ortamdan geçen ışığın izlediği yol hangi seçenekteki gibi olamaz?
Cevap: B
17) Yandaki görselle ilgili aşağıdakilerden hangisine kesinlikle ulaşılamaz?
A) Işık ışınının geçtiği ortamlar farklıdır.
B) Işığın kırılması olayı gerçekleşmiştir.
C) Işık ışınının gelme açısı, kırılma açısına eşittir.
D) Işık ışını az yoğun ortamdan çok yoğun ortama geçmiştir.
Cevap: C
18) Aşağıda verilen mercek çeşitlerinden hangisi büyüteç olarak kullanılamaz?
Cevap: B
19)I. Akvaryumdaki balığın yüzeye daha yakın yerde görünmesi
II. Vazodaki çiçeklerin su içindeki saplarının kırılmış gibi görünmesi
III. Aynaya bakan kişinin kendini olduğu gibi görmesi
Yukarıdaki olaylardan hangisi ya da hangileri ışığın kırılması ile ilgilidir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I, II ve III
Cevap: C
20) Kapalı bir otoparka girerken güvenlik görevlisinin arabanın altına bakmak için kullandığı ayna ile ilgili Özlem, aşağıdaki yorumları yapıyor:
I. Bu aynada oluşan görüntü daima cisimden küçüktür.
II. Bu aynalar daha geniş alanları gösterir.
III. Bu aynalar evlerde görüntüyü büyütmek için kullanılır.
Buna göre Özlem’in yorumlarından hangileri doğrudur?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
Cevap: A
E. Aşağıdaki soruları yanıtlayarak bulmacayı çözünüz.