Sıcak bir çaya şeker atıldığında şekerin çay içerisinde çözündüğünü gözlemlersiniz. Peki çay soğuk iken şekerin çözünme süresi değişir mi? Acaba soğuk çaya atılan şekeri kaşıkla karıştırdığınızda çözünme süresi nasıl değişir? Çayın sıcaklığının ya da karıştırılmasının, şekerin çözünme hızına bir etkisi var mıdır? Çözünme hızına etki eden faktörleri belirlemek için aşağıdaki etkinliği yapınız.
Cevap: Çay soğuk ise atılacak şekerin çözünme süresi artacaktır. Oysa çay sıcak olursa çözünme hızlanacaktır. Aynı zamanda çayın içindeki şekeri karıştırırsak şekerin çözünürlüğünü hızlandırmış oluruz. Çünkü hemen daha küçük parçalara ayırmış oluruz.
Etklinlik
• Bardaklardan birine sıcak su, diğerine ise aynı miktarda soğuk su koyunuz.
• Her iki bardağa da birer adet kesme şeker atınız.
• Her iki şekerin suda çözünme sürelerini kronometre ile ölçünüz.
• Bir adet kesme şekeri tartınız. Elde ettiğiniz değer ile eşit kütlede toz şeker tartınız.
• Bu kez de bardaklara eşit miktarda soğuk su koyunuz.
• Bardaklardan birine tarttığınız toz şekeri, diğerine kesme şekerleri atınız. Şekerlerin soğuk suda çözünme sürelerini ölçünüz.
• Aynı işlemi sıcak su ile tekrarlayınız. Şekerlerin sıcak sudaki çözünme sürelerini “Hangisi Daha Hızlı Çözündü? Etkinliği” başlığı altında defterinize kaydediniz.
• Soğuk su dolu bardaklara birer kaşık toz şeker atınız. Bardakların birindeki karışımı kaşıkla karıştırınız. Hangi bardaktaki şekerin daha önce çözündüğünü gözlemleyiniz.
Cevap: Çay soğuk ise atılacak şekerin çözünme süresi artacaktır. Oysa çay sıcak olursa çözünme hızlanacaktır. Aynı zamanda çayın içindeki şekeri karıştırırsak şekerin çözünürlüğünü hızlandırmış oluruz. Çünkü hemen daha küçük parçalara ayırmış oluruz.
Neler Gözlemlediniz?
• Kesme şekerin sıcak ve soğuk suda çözünme süreleri aynı mıdır? Neden?
Cevap: Hayır aynı değildir. Sıcak suda daha hızlı çözünürken soğuk suda daha geç çözünecektir.
• Eşit kütleli toz ve kesme şekerden hangisi suda daha çabuk çözündü? Neden?
Cevap: Elbette toz şeker daha hızlı çözünür. Çünkü karışması daha kolaydır.
• Kaşıkla karıştırılan mı yoksa karıştırılmayan bardaktaki şeker mi daha hızlı çözündü? Neden?
Cevap: Karıştırılan bardaktaki şeker daha çözünür. Çünkü daha küçük parçalara ayırmış ve çözünmesini kolaylaştırmış oluruz
• Bu etkinlikten yararlanarak çözünme hızına etki eden faktörleri söyleyebilir misiniz? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Çözünmeye Sıcaklığın Etkisi. Sıcaklık arttıkça çözünme hızı artar. …
Çözünmeye Tanecik Boyutunun Etkisi. Çözünen maddenin tanecikleri küçüldükçe çözünme hızı artar. …
Çözünmeye Karıştırma Etkisi. Bir çözeltiyi karıştırmak; …
Basıncın Çözünmeye Etkisi. …
Maddenin Cinsinin Çözünme Hızına Etkisi.