4. Ünite Sonu Değerlendirme Soruları
A) Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. İslam nezaketli davranışlara nasıl vesile olmaktadır? Anlatınız.
Cevap: Her insan yaratılış itibariyle nezakete ve davranış inceliğine sahiptir. Zorla güzellik olmadığı gibi zorla nazik de olunmaz. Nezaket duruma İslam’da mülkiyetin şahsiliği esastır.
2. Hucurât suresi 11-12. ayetler ve Hümeze suresi 1-2. ayetlerde bizden istenen nezaket örnekliklerinin neler olduğunu söyleyiniz.
Hucurât suresi 11. Ayeti: Ey iman edenler! Bir topluluk diğer bir toplulukla alay etmesin; zira onlar kendilerinden daha iyi olabilirler. Kadınlar da başka kadınlarla alay etmesinler; çünkü alay edilenler edenlerden daha iyi olabilirler. Biriniz diğerinizi aşağılamayın, birbirinize kötü ad takmayın. İman ettikten sonra fâsıklıkla anılmak ne kötüdür! Günahlarına tövbe etmeyenler yok mu, işte zalimler onlardır.
Hucurât suresi 12. Ayeti: Ey iman edenler! Zannın çoğundan sakının; çünkü bazı zanlar günahtır. Gizlilikleri araştırmayın, birbirinizin gıybetini yapmayın; herhangi biriniz, ölmüş kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? Tabii ki bundan tiksinir! Allah’a itaatsizlikten de sakının. Allah tövbeleri çokça kabul etmektedir, rahmeti sonsuzdur.
Hümeze suresi 1-2. ayetleri: Arkadan çekiştiren, ayıp kusur arayan, servet toplayan ve onu sayıp duran herkesin vay haline!
3. Hz. Âişe (r.a.) ve Enes b. Malik’in (r.a.) şahit olduğu Peygamberimizin (s.a.v.) nezaketini anlatınız.
Emevî halifelerinin çoğuna yetişen Enes, Haccâc’ın zulmüne uğrayanlardan biridir. 74 (693) yılında Câbir b. Abdullah, Sehl b. Sa‘d ve Enes b. Mâlik’i aşağılayarak halkın gözünden düşürmek isteyen Haccâc onları Hz. Osman’a yardım etmemek, dolayısıyla da ölümüne sebep olmakla suçladı; Enes’le Sehl’in boyunlarına, Câbir’in de eline damga vurdu. Ayrıca devlete baş kaldıran âsilere yardım ettiğini söylediği Enes’in bütün mallarına el koydu. Onun Halife Abdülmelik b. Mervân’a şikâyet mektubu yazarak yapılan zulümleri haber vermesi üzerine halife Haccâc’a gönderdiği tâlimatta Enes’in mallarını iade ederek kendisinden özür dilemesini emrettiği gibi Enes üzerindeki emirlik hakkını kaldırdığını bildirdi.
4. Geleneğimizde yer alan üç nezaket örneği söyleyiniz.
- Yüksek sesle konuşmamak, konuşurken doğal olmak.
- İki kişi konuşurken araya girmemek.
- Muhatap olduğumuz kimseye “o, bu, şu” gibi ifadelerle seslenmemek.
- Toplum içinde kulaktan kulağa konuşmamak.
- Borçlarımızı zamanında ödemek.
- Bir topluluğa selam vererek girmek.
- Tanıdığımıza ve tanımadığımıza selam vermek.
- İyimser olmak.
- Şahit olduğumuz güzellikleri takdir etmek.
- İsteklerimizi rica ederek belirtmek.
- Kırıcı konuşmamak.
- Gerektiğinde özür dilemek.
B) Aşağıdaki soruları okuyunuz. Doğru seçeneği bulup işaretleyiniz.
1. Aşağıdakilerden hangisi nezaketi bozan bir davranıştır?
A) Herkesin anlayacağı kabul edilir bir ses tonuyla konuşmak
B) Gereksiz şeylerden kaçınarak az ve öz konuşmak
C) Yüksek sesle ve bağırarak konuşmak
D) Boş ve gereksiz konuşmamak
Cevap: C
2. Aşağıdakilerden hangisi nezakete uygun bir davranış değildir?
A) Konuşurken sesimizi yükseltmeli ve karşımızdaki insana sen diye hitap etmeliyiz.
B) Başkalarıyla konuşurken sözlerini kesmemeliyiz.
C) Konuşurken hiçbir zaman kaba ve kırıcı olmamalıyız.
D) Konuşurken kibar ifadelerle ve nazik bir şekilde konuşmalıyız.
Cevap: A
3. Aşağıdaki davranışlardan hangisi nezaketli davranışlardandır?
A) İkramdan kaçınmak B) Güler yüzlü olmak
C) Asık suratlı olmak D) Her zaman kızgın olmak
Cevap: B
4. Aşağıdaki davranışlardan hangisi nezaketli davranışlardan değildir?
A) Bağışlamak B) Güzel söz söylemek
C) Görgülü olmak D) Lakap takmak
Cevap: D
C) Aşağıdaki bilgilerden doğru olanların başına (D), yanlış olanların başına ise (Y) koyunuz. Yanlış olan cümlelerin doğrusunu verilen satırlara yazınız.
1. (D) Nezaket, Müslüman’ın ahlaki olgunluğunu yansıtan önemli bir göstergedir.
2. (Y) İnsanın gerçek değeri ahlaklı ve nezaketli davranışlar ile değil, fiziksel özellikleri ve zenginliği ile ortaya çıkar.
3. (D) Hz. Peygamberimiz (s.a.v.) kaba ve katı kalpli değil, aksine şefkat ve merhametle dolu bir insandı.
4. (D) Yüce Allah’ın “el-Halîm” ismi “cezada, acele etmeyen, yumuşak davranan” anlamındadır.
5. (Y) Peygamberimiz (s.a.v.) sadece Müslümanlarla olan ilişkilerinde nazik davranmıştır.
Ç) Aşağıdaki ayetlerden çıkarılacak mesajları boş bırakılan noktalı yerlere yazınız.
1. “Allah’ın rahmeti sayesinde sen onlara karşı yumuşak davrandın. Eğer kaba, katı yürekli olsaydın, onlar senin etrafından dağılıp giderlerdi. Artık sen onları affet. Onlar için Allah’tan bağışlama dile. İş konusunda onlarla müşavere et. Bir kere de karar verip azmettin mi, artık Allah’a tevekkül et (ona dayanıp güven). Şüphesiz Allah, tevekkül edenleri sever.” Âi-i İmân suresi, 159. ayet.
Cevap: Her zaman yumuşak başlı olmalıyız.
2. “Firavun’a gidin. Çünkü o azmıştır. Ona yumuşak söz söyleyin. Belki öğüt alır, yahut korkar.”;
Cevap: Karşımızdaki Firavun bile olsa yumuşak sözlü olmalıyız.