4. Ünitemizi Değerlendirelim
A. Aşağıdaki açık uçlu soruları cevaplayınız.
1. Edep ve hayâ kavramlarını açıklayınız.
Edep: Toplum töresine uygun davranma veya İyi ahlak, incelik, terbiye olarak tanımlanır.
Haya: Utanma, vazgeçme, çekinme. Kötü duygulardan, davranışlardan kaçınma.
2. Müslüman, dostlarıyla ilişkilerinde nelere dikkat etmelidir? Açıklayınız.
3. Allah’a (c.c.) şükrümüzü nasıl gösterebiliriz? Yazınız.
Müslüman sadece dostlarıyla değil tüm insanlarla iyi geçinmelidir.
Müslüman insan elinden, dilinden kötülük gelmeyeceğine inanılan insandır. Müslüman güven verendir. Emanete ihanet etmeyen, kul hakkına rıza göstermeyendir.
Müslümanım diyen herkes temsil ettiği İslam Dini’ne örnek hareketler sergilemelidir. Müslüman olmayanlar o kişiye baktıklarında bir Müslümanda olması gereken özellikleri görmelidirler. Yani kötü temsil etmemelidir.
İslam dini kötü alışkanları yasaklamış, insanların birbirleriyle dost, yardım sever ve ahlaklı bir şekilde yaşamalarını emretmiştir.
Müslüman dostu, arkadaşı, ailesi, komşusu ve tüm insanlığa karşı duyarlı olmalıdır. Empati yapabilmelidir. Gerçek bir Müslüman toplumu bütünleştirendir ayrıştıran değildir.
4. Kul hakkı ne demektir? Açıklayınız.
Bir kulun başka bir kul üzerinde olduğu haktır. Kul hakkının vebali yüce Allah katında oldukça fazladır. Cenab-ı Hak kul hakkı için “Benim yanıma her şey ile gelin affederim. Fakat kul hakkı ile gelmeyin, onu ben değil, kulum affeder. ” demiştir. Allah’ın bu günahı bağışlayabilmesi için hakkı yenen kula danışacağı bilinmektedir. Eğer hakkı yenen hak sahibi kişiyi bağışlamazsa Allah bu günahı affetmeyecektir. Cenab-ı Hak her insana bir takım haklar tanımıştır. İnsanların birbirleri üzerinde hakları bulunmaktadır. Bir kimse bir kimsenin hakkını yer, malını çalar, hırsızlık yapar ise büyük vebali olan kul hakkını işlemiş olur.
5. Allah’ın (c.c.) el-Afüv, eş-Şekûr, er-Raûf isimlerinin anlamlarını yazınız.
El–Afüvv ismi şerifinin anlamı ‘Allahu Teala günahları kökünden kazımak suretiyle tamamen ortadan kaldırır’ şeklinde kısaca ifade etmek mümkün.
Eş–Şekûr isminin anlamı az iyiliğe çok mükafat veren ve rızasıyla yapılan iyiliklerin fazlası ile karşılık veren manasına gelmektedir.
Er–Raûf (c.c.) esmasının manası : Şefkatli, acıması bol olan, esirgeyen, çok merhamet eden, rahmet ve şefkatini esirgemeyen, son derece merhametli, acıyan, kullarına çok merhamet edip esirgeyen demektir.
B. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.
1. Aşağıdaki davranışlardan hangisi bir dosta yakışmaz?
A) Yardıma ihtiyacı olduğunda dostunun yanında olmak.
B) Sevincini ve üzüntüsünü paylaşmak.
C) Yanlışlarını görmezlikten gelmek.
D) Kendisinin olmadığı yerlerde dostunun haklarını korumak.
Cevap: C
2. Aşağıdakilerden hangisi şükrün faydalarından biri değildir?
A) Şükretmek hayata iyimser bakmayı sağlar.
B) Şükretmek insanın gerçekleri görmesine engel olur.
C) Şükreden biri kendisine yardım edenlere de teşekkür etmeyi bilir.
D) Şükredenlere Yüce Allah nimetlerini artırır.
Cevap: B
3. I. Edep, insan ilişkilerini güzelleştirir.
II. Müslüman, Yüce Allah’tan hayâ eder.
III. Şükretmek ibadettir.
IV. Dost yanlış da yapsa doğru da yapsa ona destek olmak gerekir.
Yukarıdaki cümlelerden hangileri doğrudur?
A) I-III-IV B) II-III-IV C) II-IV D) I-II-III
Cevap: D
4. “Bana kendi adınıza altı şeyin güvencesini verin, ben de size cennetin güvencesini vereyim: Konuştuğunuzda doğru söyleyin, söz verdiğinizde sözünüzü tutun, size (bir şey) emanet edildiğinde ona riayet edin, iffetinizi koruyun, gözlerinizi (bakılması yasak olandan) sakının ve ellerinizi (haramdan) çekin. ” (Ahmed b. Hanbel, Müsned, V, 323.)
Verilen hadis-i şerifte aşağıdaki seçeneklerden hangisi üzerinde durulmamıştır?
A) Tutumluluk B) Doğruluk
C) Emaneti korumak D) Verdiği sözde durmak
Cevap: A
5. İnsanlara yapılan her türlü haksızlık veya onların haklarına saygı göstermemek kul hakkı kapsamına girer. Verilen bilgiye göre aşağıdakilerden hangisi kul hakkı olarak değerlendirilemez?
A) Birinin özel hayatını araştırmak. B) Başkasının dedikodusunu yapmak.
C) Başkalarına yardımcı olmak. D) Başkasının eşyasını izinsiz kullanmak.
Cevap: C
6. “İyiliğe iyilik her kişinin kârı, kötülüğe iyilik er kişinin kârıdır.” Verilen atasözünü en iyi açıklayan yargı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kötü davranışlar karşılıksız kalmaz. B) İyiliğe karşı iyilik yapmak gerekir.
C) Kötülüğe karşı iyilik yapmak zordur. D) Herkese karşı iyi olmamak gerekir.
Cevap: C
C. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri verilen kelimelerle doldurunuz.
Cevap: 1. hayâ, edep 2. salavat 3. er 4. Elhamdülillah 5. kul hakkı
1. Müslüman, Yüce Allah’a karşı gelmekten hayâ eder, edepten ayrılmaz.
2. Müslüman, Peygamber Efendimize olan sevgi ve saygısını onun adı anıldığında hemen salavat getirerek gösterir.
3. İyiliğe iyilik her kişinin kârı, kötülüğe iyilik er kişinin kârıdır.
4. Müslüman, Yüce Allah’a şükrünü “Elhamdülillah” diyerek gösterir.
5. İnsanın saygınlığına zarar veren her davranış kul hakkına girmeye neden olur.
D. Aşağıdaki cümleler doğruysa (D) yanlışsa (Y) yazınız.
1. (D) Kul haklarını önemsemeyen toplumlar birlik ve bütünlüklerini koruyamazlar.
2. (D) Namaz, zekât, oruç gibi ibadetler kulun Allah’a (c.c.) şükrünü ifade etme yollarıdır.
3. (D) Müslüman, dostunu seçerken güzel ahlaklı olmasına dikkat eder.
4. (Y) İnsanlar dostları arasından kendilerine yakın bulduklarını arkadaş olarak seçerler.
5. (Y) Bize kötülük yapanları asla affetmemeliyiz.