1. Ünite Değerlendirme Çalışmaları
A. Aşağıdaki soruları, karışık şekilde verilen harfleri bir araya getirerek örnekteki gibi cevaplayınız.
1. Bireylerin dış etkilerden bağımsız olarak isteğine ve düşüncesine göre karar vermesine ne denir? Cevap: Özgürlük.
2. Bir toplumun tarihsel süreç içinde ürettiği, kuşaktan kuşağa aktardığı maddi ve manevi özelliklerin tümüne ne denir? Cevap: Kültür.
3. Vatandaşların kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikâyetleri hakkında, yetkili makamlara yazı ile başvurma hakkına ne denir? Cevap: Dilekçe hakkı.
4. Yasal olarak bireylere tanınan yetkilere ne denir? Cevap: Hak.
5. Bireyin yaptığı davranışların sonuçlarını üstlenmesine ne denir? Cevap: Sorumluluk.
6. İnsanların duygu ve düşüncelerini birbirine aktarmak için sözcükler ya da işaretler aracılığıyla kurduğu iletişime ne denir. Cevap: Dil.
7. Bir kimse veya bir olayla ilgili yeterli bilgi edinmeden geliştirilen tutumlara ne denir? Cevap: Ön yargı.
B. Aşağıdaki dallanmış ağaç etkinliğinde okuduğunuz ifade doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yönünde ilerleyiniz. Buna göre aşağıdaki soruların cevaplarını defterinize yazınız.
1. Etkinliği hatasız tamamlayan öğrenci kaçıncı çıkışa ulaşır?
Cevap: Etkinliği hatasız değerlendiren öğrenci 5. çıkışa ulaşır.
2. Hangi kutucuklardaki ifadeler doğrudur?
Cevap: 2, 3, 4, 6 ve 7. kutucuklardaki ifadeler doğrudur.
3. Hangi kutucuklardaki ifadeler yanlıştır? Yanlış olan ifadelerin doğrularını defterinize yazınız.
Cevap: 1 ve 5. kutucuklardaki ifadeler yanlıştır. İfadelerin doğru biçimlerine örnekler aşağıda verilmiştir.
1. Bireylerin sosyal rolleri değiştikçe sahip oldukları sorumluluklar da zamanla değişir.
5. Din ve dil insanların duygu ve düşüncelerini etkiler.
C. Aşağıdaki ifadeler doğru ise ifadelerin başına “D”, yanlış ise “Y” yazınız. Yanlış olduğunu düşündüğünüz ifadelerin doğrularını defterinize yazınız.
Cevap: 1. D 2. D 3. D 4. D 5. D 6. Y 7. Y 8. D
1. (D) Bireyler, sosyal rollerine uygun davranışlar geliştirir ve sorumluluklar üstlenir.
2. (D) Dil, insanların yaşayışına dair maddi ve manevi değerlerini ifade etmelerini sağlar.
3. (D) Tarih bilinciyle hareket edilmesi toplumsal birlikteliğin oluşmasına yardımcı olur.
4. (D) İnsanlar hakkında yeterli bilgiye sahip olmadan veya herhangi bir konuda araştırma yapmadan kişi ve durumlar hakkında kesin kararlar verilmemelidir.
5. (D) Toplumla uyumlu bir şekilde yaşamamızı sürdürebilmek için farklılıklara saygı göstermek önemlidir.
6. (Y) Sosyal yardımlaşmayı destekleyici faaliyetlere katılmak toplumsal birlikteliğin oluşmasını önler.
7. (Y) Bireylerin özgürlükleri sınırsızdır.
8. (D) Bir soruna getirilen çözümler hak, sorumluluk ve özgürlükler temelinde olmalıdır.
Ç. Aşağıdaki cümlelerde verilen boşlukları, kutucuklarda verilen ifadelerden uygun olanlarıyla tamamlayınız. İfadelere uygun ekler getirebilirsiniz.
Cevap: 1. sosyal rol 2. eğitim, öğrenim 3. toplumsal uyum 4. kalıp yargı 5. sosyoekonomik 6. dayanışma 7. yardımlaşma 8. din
1. Yaşam döngüsü içinde bireylerin sahip oldukları sosyal rol zamanla değişir.
2. Ülkemizde her bireyin eğitim ve öğrenim hakkı vardır.
3. Maddi ve manevi yardıma ihtiyacı olan insanlara destek olmak toplumsal uyum artmasına katkı sağlar.
4. Bir grubun bütün üyelerine yönelik abartılmış, genelleştirilen ve sürekli aynı kalan değerlendirmelere kalıp yargı adı verilir.
5. İnsanlar farklı sosyoekonomik gruplara mensup kişilere karşı saygılı olmalı ve onları olduğu gibi kabul etmelidir.
6. Bir topluluğu oluşturan bireylerin duygu, düşünce ve ortak çıkarlarda birbirlerine karşılıklı olarak bağlanmasına dayanışma denir.
7. Bireylerin çeşitli konularda birbirlerine yardım etmesine ve ortak olarak işlerin üstesinden gelmesine yardımlaşma adı verilir.
8. Her kültür, ait olduğu toplumdaki insanların inandığı din izlerini taşımaktadır.
D. Günlük yaşamda karşılaştığımız bazı sorunların çözümünde yardım alınabilecek telefon hatlarından bazıları aşağıda verilmiştir. Bu telefon hatlarıyla ilgili aşağıdaki tabloyu doldurunuz.
| Telefon Hatları | Hangi sorunlarımızın çözümüne yardımcı olur? |
| Alo 174 Gıda Hattı | Tüketicilerin gıda güvenilirliği ile ilgili her türlü sorunlarının çözülmesi, yetkili birimlere kolay bir şekilde ulaşabilmesi, iletişimin tek merkezden yönlendirilmesi ve tüketicilere en kısa zamanda dönüş yapılabilmesi amacıyla kurulmuştur. |
| Alo 155 Polis İmdat Hattı | Polis ile vatandaş arasındaki irtibatı sağlamak amacıyla kurulmuştur. Suçun önlenmesi, suç işlenmişse suçlunun bir an önce yakalanması ve vatandaşların mağduriyetlerinin giderilmesi amacıyla bu hat aranabilir |
| Alo 175 Tüketici Danışma Hattı | T.C. Ticaret Bakanlığı bünyesinde oluşturulan “Alo 175 Tüketici Danışma Hattı” tüketicilerin karşılaştıkları sorunlara ilişkin çözüm yollarının sunulduğu bir çağrı merkezidir. |
| Alo 182 Merkezi Hekim Randevu Sistemi | MHRS; Alo 182 Çağrı merkezi üzerinden, Genel Ağ’dan, mobil uygulamalardan hastanelerimizden ve aile hekimlerimizden vatandaşlara hizmet verebilmektedir. Bu sistem sayesinde vatandaşlar istediği gün ve saatte talep ettiği hekimden sağlık hizmeti alabilmektedir. |
E. Yaşadığımız bir soruna çözüm getirirken nasıl davranmamız gerektiğiyle ilgili bir metin yazınız. Metni yazarken aşağıda verilen ifadelerden yararlanabilirsiniz.
Cevap: Sosyal hayatta bazen bir takım sorunlarla karşılaşırız. Bu sorunların çözümünde hak ve sorumluluk temelinde aramalıyız. Özgürlüklerimizi de ancak bu doğrultuda kullanabiliriz. Mesela bir alışveriş sonrasında kusurlu bir ürün aldıysak fişimizle birlikte ürünün değişimini veya parasının iadesini satıcıdan isteriz. Talebimiz yerine getirilmezse Tüketici Hakları Hakem Heyetine başvurarak hakkımızı arayabiliriz
F. Aşağıda Hande Hanım’ın yaşantısı boyunca sahip olduğu sosyal roller karışık olarak verilmiştir. Bunları kronolojik olarak ilgili kutucuklara yazarak sıralayınız.
a. Hande Hanım, Ahmet Bey ile evlenerek eş sosyal rolüne sahip olmuştur.
b. Hande Hanım, ilkokulda iken okul müzik kulübünde solistlik yapmıştır.
c. Hande Hanım, bir şirkette yönetici olarak iş hayatına başlamıştır. ç. Hande Hanım, 1978 yılında dünyaya gelmiştir.
d. Hande Hanım ortaokuldayken kardeşi dünyaya gelmiş ve abla sosyal rolünü üstlenmiştir.
e. Hande Hanım, lisede okul meclisi başkanlığı yapmıştır.
Cevap: 1. ç 2. b 3. d 4. e 5. a 6. c
G. Aşağıda verilen şemayı örnekteki gibi doldurunuz.
Sosyal yardımlaşma ve dayanışmanın toplumsal birlikteliğe katkıları nelerdir?
- İnsanların bir arada huzur içinde yaşamasını sağlar
- Sosyal bağlarımızı güçlendirir.
- Toplumsal huzuru sağlar
- Bir arada yaşamamızı sağlar
- Birlik ve beraberlik güçlenir
- Kardeşlik ve dostluk duyguları gelişir
- Toplumsal barışa katkı sağlar
- Problemler kolay çözülür
- İnsanların bir arada huzur içinde yaşamasını sağlar
Ğ. Aşağıda verilen durumların hak, sorumluluk ve özgürlükler temelinde nasıl çözülebileceğini defterinize yazınız.
• Serap Hanım, marketten alışveriş yaptıktan sonra aldığı ürünlerden peynirin son kullanma tarihinin geçmiş olduğunu fark eder. Serap Hanım bu durumda ne yapmalıdır?
Cevap: Marketten almış olduğu peyniri markete almış olduğu fiş ile birlikte götürerek iade etmelidir.
• Ülkemizde 65 yaş üstündeki kişilere belediyelerin toplu ulaşım araçlarıyla ücretsiz seyahat etme hakkı verilmiştir. 67 yaşında olan Hüseyin Amca bu haktan yararlanmak için belediyeye başvurmuştur. Ancak belediyede çalışan görevli, Hüseyin Amca’ya yardımcı olamamıştır. Hüseyin Amca bu durumda ne yapmalıdır?
Cevap: Hüseyin Amca Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına şikayet dilekçesi yazarak hakkını savunabilir.
H. Aşağıda verilen çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.
1. Bireylerin toplumda uyum içinde yaşayabilmesi için farklılıklara saygı gösterilmesi gerekmektedir. Ancak bazı durumlar insanlar arasındaki uyumu bozabilmektedir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi toplumda insanlar arasındaki uyumu bozabilecek unsurlardan birisi değildir?
A) Kalıp yargılara göre yaşamak
B) Bireyler hakkında ön yargıyla hareket etmek
C) Farklı etnik ve dinî aidiyetlere saygı duymak
D) Özel gereksinimli bireyleri görmezden gelmek
Cevap: C
2. Hasan ve arkadaşları toplumsal birlikteliğin oluşmasına katkı sağlamak amacıyla bir proje yapmaya karar verirler. Okul idaresi ve ailelerinin de desteği ile insanların kullanmadıkları kıyafetleri toplayarak ihtiyaç sahibi kişilere ulaştırmak istemektedirler.
Buna göre Hasan ve arkadaşları aşağıdakilerden hangisine önem vermektedirler?
A) Sorunları yasal yollardan çözmeye
B) Sosyal yardımlaşma ve dayanışmaya
C) Ön yargıları ortadan kaldırmaya
D) Kültürel değerleri yaşatmaya
Cevap: B
3. Hikmet Bey, mağazadan televizyon satın almış ancak eve geldiğinde satın aldığı televizyonun ekranında çatlak olduğunu fark etmiştir. Durumu hemen televizyonu satın aldığı mağaza yetkilisine bildirmiştir. Ancak mağaza yetkilisi Hikmet Bey’in şikâyetini dikkate almamış ve ona yardımcı olmamıştır. Bunun üzerine Hikmet Bey yaşadığı yerleşim biriminin Tüketici Hakem Heyetine başvurmuştur. Metinde verilen bilgilere göre;
I. Hikmet Bey sahip olduğu hakları bilen bilinçli bir vatandaştır.
II. Mağaza yetkilisi sorumluluğunu yerine getirmemiştir.
III. Tüketici Hakem Heyeti Hikmet Bey’in haklı olduğuna karar vermiştir.
yargılarından hangilerine ulaşılamaz?
A) Yalnız III
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
Cevap: A
4. Gökçe Hanım, liseyi bitirdikten sonra üniversite sınavına girerek sınavda başarılı olmuş ve istediği bölüm olan bilgisayar mühendisliğini kazanmıştır. Gökçe Hanım, üniversiteden mezun olduktan sonra özel bir şirkette çalışmaya başlamıştır. Daha sonra Hasan Bey’le evlenip yuva kurmuştur.
Anlatılanlara göre aşağıdakilerden hangisi Gökçe Hanım’ın zaman içinde değişen sosyal rollerinden biri değildir?
A) Anne B) Mühendis C) Öğrenci D) Eş
Cevap: A
I. Aşağıda verilen soruların cevaplarını defterinize yazınız.
1. Sosyal rollerimizin zaman içerisinde nasıl bir değişime uğradığını açıklayınız.
Cevap: İnsan hayatı boyunca farklı sosyal roller edinir. Şu an bizler öğrenci sosyal rolünü taşımakta ve yaşamaktayız. İlerleyen yıllarda ise anne, baba, yönetici gibi sosyal rollerimiz olacak.
2. Toplumsal birlikteliğin oluşmasının bizler için önemini belirtiniz.
Cevap: Çünkü bu faaliyetler insan katkısı olmadan hiç bir işe yaramaz. Çünkü bu tür faaliyetlerde insanlar organizasyonu sağlayacak iş bölümü ile koordineli bir şekilde çalışarak yardımın yerine ulaşmasını sağlayacaktır.
3. Farklılıklara karşı ön yargılı olmanın toplumsal uyumu nasıl etkilediğini ifade ediniz.
Cevap: İnsanlar, bilmediklerine ve görmediklerine karşı ilk olarak ön yargılı bir şekilde davranırlar. Bu toplumlar için de böyledir. Farklı ülke toplumlarının birbirine karşı ön yargılara sahip olması mümkündür. Bunun önüne geçmek için ülkelerin uluslararası olarak birbirine yaklaşması sosyal ve kültürel ilişkiler kurması gerekir. Farklı ülke toplumlarının birbirine karşı ön yargılarının ortadan kalkması uluslararası ilişkileri olumlu yönde etkiler. Farklı kültür ve sosyal faaliyetleri görmek, tanımak ve yaşamak ülkelerin toplum olarak ön yargılarını kırar. Böylece uluslararası ilişkiler sosyokültürel ve ekonomik olarak gelişmeye başlar. Böylece toplumlar kalkınır.
4. Sosyal yardımlaşma ve dayanışmayı destekleyici faaliyetlere katılmanın toplumsal birlikteliğe nasıl bir katkı sağladığını açıklayınız.
Cevap: Çünkü bu faaliyetler insan katkısı olmadan hiç bir işe yaramaz. Çünkü bu tür faaliyetlerde insanlar organizasyonu sağlayacak iş bölümü ile koordineli bir şekilde çalışarak yardımın yerine ulaşmasını sağlayacaktır. Toplumsal olarak birlik ve beraberliğin sağlanması insani değerlerin ve ahlak kurallarının yaşanmasına ve hukukun üstünlüğüne inanılmasına bağlıdır. Toplumsal birlikteliğin oluşmasında sosyal yardımlaşma ve dayanışma faaliyetleri de destekleyici bir rol üstlenmektedir. Sivil toplum örgütleri eğitim, sağlık, kültür ve çevre konuları başta olmak üzere toplumsal duyarlılığın ve bilincin oluşması adına faaliyetlerde bulunurlar. Doğal afetler, savaşlar gibi durumların yaşanmasında da birlik ve beraberliğin oluşması adına yardım desteklerini savaş ve afet bölgelerine ulaştırırlar.
5. Karşılaşılan bir soruna çözüm getirirken nelere dikkat edilmesi gerektiğini belirtiniz.
Cevap: Öncelikle sorunun analizi yapılmalıdır. Sorun üzerinde düşünülmeli ve en uygun çözüm yolları bulunmalıdır.
ÖZ DEĞERLENDİRME FORMU
Bu ünitede yaptığınız çalışmalar ve öğrendiğiniz bilgilerle ilgili aşağıda bir form verilmiştir. Bu formdaki soruları cevaplayınız.
1) Bu ünitede neler öğrendiniz?
Cevap: Sosyal rollerin zaman içerisindeki değişebileceğini, toplumda uyum içerisinde yaşayabilmek için farklılıklara saygılı olmam gerektiğini, toplumsal birlikteliğin oluşmasında sosyal yardımlaşma ve dayanışmanın önemini, bir sorunla karşılaştığım zaman haklarımı nasıl savunacağımı öğrendim.
2) Bu ünitede başarılı olduğunuz konular hangileriydi?
Cevap: Toplumsal birlikteliğin oluşmasında sosyal yardımlaşma ve dayanışmanın önemi konusunda başarılı oldum.
3) Bu ünitede öğrendiğiniz bilgileri hayatınızın hangi alanlarında kullanabilirsiniz?
Cevap: Satın almış olduğum ürünün kusurlu çıkması durumunda haklarımı nasıl savunacağımı öğrendim.
4) Bu ünitede hangi konular ilginizi çekti?
Cevap: Kültürel ve toplumsal birliktelik, haklarım ve sorumluluk konusu dikkatimi çekti.
5) Bu ünitede öğrendiğiniz bilgilerden size en ilginç gelen hangisiydi?
Cevap: Yaramaz çocuklar zeki olduğu konusu ve pahalı ürünlerin kaliteli olması benim dikkatimi çekti.
6) Bu ünitede hangi konuları anlamakta zorlandınız? Bu konularla ilgili aklınıza takılanlar hakkında kitap, dergi, ansiklopedi ve Genel Ağ gibi kaynaklardan araştırma yapınız.
Cevap: Tüketici Hakem Heyetine yazılacak dilekçe konusunda zorlanabilirim. Kitabımızda bir örneği olsaydı güzel olurdu. Tüketici Hakem Heyeti’ne yazılan dilekçe örneklerini internetten araştırabilirim.