2. BÖLÜM YOĞUNLUK
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 122 Cevabı Meb Yayınları
Çoğumuz “Zeytinyağı gibi üste çıkmak” deyimini duymuşuzdur. Gerçekten zeytinyağı hep üste mi çıkar?
Cevap: Evet her zaman zeytinyağı üste çıkar.
Kutuplara yaklaştıkça devasa buz kütlelerinin su üstünde yüzdüğünü belgesellerde görmüşüzdür. Küçücük taşlar bile suya batarken kocaman buz dağları suda nasıl yüzer?
Cevap: Buzlaşma hava soğudukça gerçekleşmektedir. Dünya’nın kutuplarında Güneş ışınları çok dar açılarla geldiğinden dolayı hava soğuktur ve deniz suyu donar. Böylece buz dağları oluşur. Kilometrelerle çapları olabilir. Büyük kısımları suyun altındayken küçük bir kısımları su üstünde gözükmektedir. Yükseklikleri 300 metreyi bulabilir. Her maddenin farklı fazlarında öz kütlesi farklıdır. Genellikle maddelerin katısı sıvısından daha yoğundur ve sıvısında batar. Ancak su özel bir maddedir. Katısı sıvısından daha az yoğundur. Suyun öz kütlesi 1 gram / santimetreküp iken buzun öz kütlesi 0.9 gram / santimetreküptür. Bu sebepledir ki buz dağları deniz üzerinde yüzer, batmaz
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 123 Cevabı Meb Yayınları
Değerlendirme:
1. Suya atılan her madde yüzer mi?
Cevap: Hayır yüzmez. Bir maddenin suya atılınca yüzmesi için cismin yoğunluğunun suyun yoğunluğundan az olması gerekir. Yoğunluğu sudan az olan her cisim suda yüzer. Yoğunluğu sudan büyük olan cisimler ya da maddeler suda dibe çökerek batar.
2. Suya atılan maddelerden hangileri yüzdü, hangileri battı?
- Yüzen maddeler: Mum, plastik cisim, tahta.
- Batan maddeler: Silgi, madeni para, taş parçaları.
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 124 Cevabı Meb Yayınları
Suyun yoğunluğunu hesaplayınız. Sonucu tabloya yazınız.
“Zeytinyağı gibi üste çıkmak” deyimi ne amaçla söylenmiş olabilir? Araştırınız, araştırma sonucu elde ettiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.
Cevap: Bir konuda haksız olduğunu kabullenmeyerek kurnazlıkla kendini haklı ya da suçsuz çıkarmaya çalışmak.
Örnekler;
- “Yine zeytinyağı gibi üste çıktı.”
- “Zeytinyağı gibi üste çıkmaya çalışıyorsun, ama haksızsın.”
- “Kavgayı çıkaran o, sonra zeytinyağı gibi üste çıkmaya çalışıyor.
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 125 Cevabı Meb Yayınları
Değerlendirme:
1. Su ve zeytinyağının yoğunluklarını karşılaştırınız.
Cevap: Zeytinyağı suya göre daha yoğundur.
2. Suyun içine zeytinyağı döküldüğünde sıvıların birbirine göre durumları nasıl olur?
Cevap: Zeytinyağı suyun üstüne çıkar.
3. İki sıvının yoğunlukları ile kaptaki konumları arasındaki ilişkiyi açıklayınız.
Cevap: Zeytinyağı daha yoğun olduğu için suyun üstüne çıkmıştır ve su altta kalmıştır.
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 126 Cevabı Meb Yayınları
1. Maddelerin yoğunluk değerleri neden farklıdır?
Cevap: Yoğunluk: Bir maddenin birim hacmindeki kütlesidir. Başka bir ifadeyle bir cismin kütlesinin cismin hacmine oranıdır. Bir maddenin yoğunluğu bulunurken aşağıdaki eşitlik formülü kullanılır. Kütlenin birimi gram (g), hacmin birimi cm3 olarak alınırsa yoğunluk birimi g/cm3 olur.
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 127 Cevabı Meb Yayınları
Değerlendirme:
1) Suyun sıvı halden katı hale geçtikten sonraki hacmi nasıl değişti?
Cevap: Suyun hacmi azalmıştır.
2) Su içindeki buzun yoğunluğu ile suyun yoğunluğu arasında nasıl bir ilişki vardır?
Cevap: Buzun yoğunluğu suyun yoğunluğundan düşüktür.
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 129 Cevabı Meb Yayınları
1) Yukarıda verilen A ve B kaplarında eşit miktarda su ve buz bulunmaktadır. Bu iki maddenin yoğunluklarını karşılaştırınız.
2) Kütlesi 900 g, hacmi 1000 cm3 olan maddenin yoğunluğu kaç g/cm3 tür?
Yoğunluk=kütle/hacim
900/100=9 g/cm3 olur
3) Yandaki grafikte kütle ve hacim değerleri verilen K, L, M ve N maddelerinin yoğunluklarını hesaplayınız.
Cevap: Kütle cismin değişmeyen birimidir, hacim boşlukta kapladığı alandır, yoğunluk cismin birim hacmidir Kütle /hacim =yoğunluk
- K: 80/20= 4
- L: 100/40= 2,5
- M: 100/50= 2
- N: 40/50= 0,8
4) Yandaki tabloda dört farklı maddenin yoğunlukları verilmiştir. Bu maddelerden eşit hacimde alındığında, kütlelerini küçükten büyüğe doğru sıralayınız.
Cevap: Bakır>Demir>Çinko>Alminyum
5) Bir maddenin yoğunluğu değişebilir mi? Açıklayınız.
Cevap: Evet, bir maddenin yoğunluğu değişebilir. Sıvı halden katı hale geçen maddelerin hacmi azalır, yoğunlukları artar. Su, bu maddelerin dışındadır. Su donduğunda suyun hacmi artar, yoğunluğu azalır.
6) Su ve zeytinyağı iki farklı maddedir. Su, ısı vererek donmaya başladığında buz kabın üstünde toplanır. Zeytinyağı donmaya başladığında donmuş hali kabın alt kısmında toplanır. Bu durumun sebebini açıklayınız.
Cevap: Aynı maddenin farklı kütleleri düşünüldüğünde, kütlesi fazla olan madde daha fazla sayıda tanecik içerir. “Maddelerin aynı sıcaklığa ulaşması için kütlesi fazla olan maddeye daha fazla ısı aktarılması gerekir.”
7) Buzun suda yüzmesinin canlılar için önemini örnek vererek açıklayınız.
Cevap: Maddeler, halden hale geçmektedir. Isı, sıcaklık, basınç etkileriyle maddeler halden hale geçmektedir. Katı, sıvı ve gaz olarak maddenin halleri bulunmaktadır. Maddenin plazma hali de bulunmaktadır. Buz, sıvı olarak suyun katılaşmış halidir. Suyun katı haline buz denir. Doğada su sıfır santigrat derecede donar. Buzun suda yüzmesi, buzun yoğunluğunun suyun yoğunluğundan az olmasıdır. Bu da canlıların hayatını kolaylaştırmaktadır. Buz suda çökseydi, ağırlığı bütün canlıları ezer ve kırılana ya da eriyene kadar birçok canlı hayatını kaybederdi. Buzun suda yüzmesi, canlıların derinliklerde hayatına devam etmesini sağlar. Buzun perde görevi görmesi de suyun sıcaklığının belli derecelerde kalmasını sağlar.