ÖĞRENDİKLERİMİZİ DEĞERLENDİRELİM
1. Efe; özdeş iki balonu aynı miktarda havayla şişirerek birinin üzerine “A”, diğerinin üzerine “B” yazıyor. A balonunu buzdolabına, B balonunu sıcak kalorifer peteği üzerine koyuyor. Yeteri kadar bekledikten sonra balonların şişkinliklerini kontrol ediyor. Balonların şişkinliklerinin farklı olduğunu görüyor.
a- Hangi balonun şişkinliği artmış olabilir? Neden?
Cevap: B balonunun şişkinliği artmıştır. Çünkü balon içerisindeki gaz taneciklerinin hareket hızları artmıştır.
b- Hangi balonun şişkinliği azalmış olabilir? Neden?
Cevap: A balonunun şişkinliği azalmıştır. Çünkü balon içerisindeki gaz taneciklerinin hareket hızları azalmıştır.
2. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) İzmir Çamlık Buharlı Lokomotif Müzesini gezen Ece, suyun buhar hâline dönüştürüldükten sonra çok ağır tren setlerini hareket ettirebildiğini fark etti.
Bu olayın tanecik hareketiyle ilişkisi var mıdır? Açıklayınız.
Cevap: Bu olayın tanecik hareketi ile ilişkisi vardır. Su buhar hâline getirilirken verilen ısı enerjisi, taneciklerin hareket hızlarını arttırır. Bu durum trenin hareketi için gerekli hareket enerjisinin oluşmasını sağlar.
3. Aşağıdaki öğrencilerden hangisi ya da hangilerinin hazırladığı deney, maddenin tanecikli – boşluklu yapısını kanıtlar? Açıklayınız.
Bülent: Beherglas içindeki suya mürekkep damlattım. Mürekkebin su içerisinde dağılarak suyu renklendirdiğini gördüm.
Ebru: Odanın bir köşesinde oda parfümü sıktım. Oda parfümünün kokusunu odanın diğer kısımlarında da hissettim.
Su: Cam levhaya ve mukavvaya lazer ışığı tuttum. Lazer ışığının mukavvadan geçemediğini fakat cam levhadan geçtiğini fark ettim.
Cevap: Bülent ve Ebru’nun oluşturdukları deney düzenekleri kanıtlar. Bülent’in deneyinde su içerisine damlatılan mürekkep, su tanecikleri arasındaki boşluklara girmiştir. Ebru’nun deneyinde ise oda parfümü tanecikleri hareket ederek odanın her yerine yayılmıştır
4. Metnin anlam bütünlüğüne göre koyu renkli sözcüklerden uygun olanları belirleyip uygun olmayanların üstünü çiziniz.
Atmosferde gaz hâlinde bulunan su buharı tanecikleri soğuk hava ile karşılaşınca tanecikler arasındaki mesafe artar / azalır ve su buharı su damlacıklarına dönüşür. Bu olay hâl değişimlerinden buharlaşmaya / yoğuşmaya örnektir. Damlacıklar birleşerek yağmur damlaları olarak yeryüzüne iner. Su tanecikleri yeteri kadar ısı aldığında taneciklerin süratleri ile aralarındaki mesafe artar / azalır ve su buharı şeklinde gökyüzüne yükselir.
Cevap: Boşluklara sırayla “Azalır, Yoğuşmaya, Artar” yazılmalıdır.