Neler Öğrendik Neler?
A. Aşağıdaki ifadelerden “doğru” ya da “yanlış” olanları belirleyerek ilgili kutuyu işaretleyiniz.
(Y) 1. Dış gezegenlerin hacimce en küçüğü Uranüs’tür.
(Y) 2. Güneş’e en yakın olan gezegen, aynı zamanda Güneş sisteminin en küçük gezegenidir.
(D) 3. Dünya’nın komşu gezegenleri Venüs ve Mars’tır.
(Y) 4. Güneş’e yakınlık bakımından altıncı sırada olan gezegen, sistemin en büyük gezegenidir.
(Y) 5. Halkaları ile ünlü olan gezegen, Güneş sisteminin en büyük ikinci gezegenidir.
(D) 6. Güneş tutulmasının gerçekleşmesi için Dünya ve Güneş arasına Ay girmelidir.
(Y) 7. Ay tutulmasında sıralama “Güneş-Ay-Dünya” şeklinde olmalıdır.
(Y) 8. Ay tutulması, Ay’ın her dolunay evresinde gerçekleşir.
(Y) 9.Güneş tutulması, Ay’ın yeni ay evresinde gerçekleşir.
(D) 10. Güneş tutulmasında Ay’ın tamamı karanlıkta kalır.
B. Aşağıdaki ifadelerde noktalı yerlere, kutu içindeki kavramlardan uygun olanları yazınız.
1. Güneş sisteminde yaşam olduğu bilinen tek gezegen olan Dünya, Güneş’e uzaklık sıralamasında üçüncüdür.
2. Güneş’e yakınlık sıralamasında Mars sırada yer alan gezegen halkaları ile ünlüdür.
3. Satürn’e komşu gezegenlerden biri Jüpiter, diğeri ise Uranüs gezegenidir.
4. Asteroit kuşağı Mars ile Jüpiter gezegenleri arasında yer alır.
5. Güneş doğarken veya batarken görülebilen, halk arasında “Çoban Yıldızı” olarak bilinen Venüs, “Dünya’nın ikizi” olarak da anılır.
6. Ay’ın gölgesi Güneş tutulması sırasında Dünya’nın üzerine düşer.
7. Tutulmalardan Ay tutulması sırasında Dünya’nın gölgesi Ay’ın üzerine düşer.
8. Güneş tutulması, Ay tutulmasına göre daha dar bir alandan gözlemlenebilir.
9. Diğerine göre daha uzun süre gözlemlenebilen tutulma Ay tutulmasıdır.
10. Güneş tutulması Ay’ın yeni ay evresinde gerçekleşir.
C. Gezegenlerle ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Gezegenler, Güneş’e yakınlıklarına göre sıralandığında en fazla uyduya sahip gezegenden bir önce gelen gezegenin ismi nedir?
Cevap: Güneş’e yakınlıklarına göre sıralandığında en fazla uyduya sahip gezegenden bir önce gelen gezegen Jüpiter’dir.
2. En büyük gazsal gezegen, Güneş’e yakınlık bakımından kaçıncı sırada yer alır?
Cevap: En büyük gazsal gezegen, Güneş’e yakınlık bakımından beşinci sırada yer alır. Bu gezegen Jüpiter’dir.
3. “Kızıl gezegen” olarak da bilinen gezegen, konum olarak hangi gezegenler arasında bulunur?
Cevap: “Kızıl gezegen” olarak da bilinen gezegen, konum olarak Güneş’ten dördüncü sıradadır ve Mars olarak adlandırılır.
4. Gezegenler, hacimsel büyüklüklerine göre küçükten büyüğe sıralandığında Dünya’dan sonra gelen gezegenin ismi nedir?
Cevap: Gezegenler, hacimsel büyüklüklerine göre küçükten büyüğe sıralandığında Dünya’dan sonra gelen gezegen Venüs’tür.
Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru cevaplarını işaretleyiniz.
1. Güneş sistemindeki gezegenlerin özellikleri ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?
A) Tüm gezegenlerin uydusu vardır.
B) Karasal gezegenlerin en büyüğü Dünya’dır.
C) Asteroit kuşağı Mars ile Dünya arasındadır.
D) Halkaları ile bilinen gezegen Venüs’tür.
Cevap: B
2. M ve N tutulmalarına ait bir görsel aşağıda verilmiştir. Bu tutulmaların özellikleri ile ilgili hangi seçenekte doğru bilgiler verilmiştir?
A) Dolunay evresinde gerçekleşir. Yeni ay evresinde gerçekleşir.
B) Gece gözlemlenebilir. Gündüz gözlemlenebilir.
C) N tutulmasından uzun sürer. M tutulmasından kısa sürer.
D) Bir süre Dünya’nın üzerine Ay’ın gölgesi Ay, bir süre Dünya’nın gölgesinde kalır. düşer.
Cevap: D
3. Güneş sisteminde yer alan X, Y ve Z gezegenlerinin birer özelliği aşağıdaki gibi kartlar üzerine yazılıyor. Buna göre X, Y ve Z gezegenleri ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) X gezegeni, Güneş’e yakınlık bakımından ikinci sıradadır.
B) Y gezegeni, konum olarak Venüs ve Mars arasında yer alır.
C) Z, karasal gezegenlerin en büyüğüdür.
D) Üç gezegenden Güneş’e en yakın olanı X, en uzak olanı Y gezegenidir.
Cevap: D
4. Gezegenlerin özelliklerini daha iyi öğrenmek için sınıfta bir etkinlik yapılır. Cenk, Ece ve Mete’den gezegen ismi ve özelliklerinin yer aldığı kartlardan birer tane çekmeleri istenir. Öğrenciler, çektikleri karttaki gezegenleri Güneş’e uzaklıklarına göre doğru bir şekilde sıralar. Sıralamanın “yakından uzağa” doğru ve “Ece-Mete-Cenk” şeklinde yapıldığı görülür.
Buna göre,
I. Ece’nin kartında “Venüs” yazıyorsa Cenk’in kartında “Dünya” yazabilir.
II. Mete’nin kartında “Dünya” yazıyorsa Cenk’in kartında “Neptün” yazabilir.
III. Cenk’in kartında “Venüs”, Mete’nin kartında “Merkür” yazma ihtimali yoktur.
ifadelerinden hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
Cevap: B
5. Asteroitler, gezegenler gibi Güneş’in etrafında dolansa da gezegenlerden daha küçük, taş benzeri gök cisimleridir. Asteroitlerden bazılarına ilişkin bir görsel aşağıda verilmiştir.
Verilenlere göre asteroitlerle ilgili,
I. Asteroitler, farklı büyüklük ve şekillere sahip olan küçük kayaçlardır.
II. Asteroitler tıpkı gezegenler gibi Güneş’in çevresinde dolanır.
III. Güneş sistemindeki asteroitlerin birçoğu, Mars ve Jüpiter arasında yer alan asteroit kuşağında bulunur.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
Cevap: B
6. Tutulma olayları esnasında Dünya’nın ve Ay’ın Güneş’e uzaklıklarını gösteren sütun grafiği aşağıda verilmiştir. Dünya ve Ay, K ve L harfleri ile gösterilmişti. Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
A) L ile gösterilen gök cismi gezegen ise tutulma Ay tutulmasıdır.
B) L ile gösterilen gök cismi uydu ise tutulma Güneş tutulmasıdır.
C) K gök cismi L gök cisminden büyükse Ay tutulması yaşanmaktadır.
D) Tutulma sırasında L gök cisminin gölgesi, K gök cisminin üzerine düşer.
Cevap: B
7. Güneş sistemindeki bazı gezegenlerin hacimsel büyüklüğü aşağıdaki grafikte gösterilmiştir. Buna göre K, L, M ve N ile gösterilen gezegenler aşağıdakilerden hangisindeki gibi olabilir?
A) Jüpiter Mars Satürn Uranüs
B) Jüpiter Merkür Neptün Venüs
C) Satürn Mars Dünya Venüs
D) Satürn Mars Venüs Neptün
Cevap: B
8. Güneş ve Ay tutulması ile ilgili bazı bilgiler numaralandırılarak maddeler hâlinde verilmiş Bu özellikler “sadece Güneş tutulmasına ait özellikler”, “sadece Ay tutulmasına ait özellikler” ve “her iki tutulma için ortak özellikler” şeklinde sınıflandırılacak. Buna göre doğru sınıflandırma, hangi seçenekte verilmiştir?
A) 4. 5, 8 2, 6, 7 1, 3, 9 B) 1, 3, 9 2, 5, 7 4, 6, 8
C) 4, 6, 8 2, 5, 7 1, 3, 9 D) 1, 3, 8 4, 6, 7 2, 5, 9
Cevap: A
9. Güneş sisteminde bulunan K, L ve M gezegenlerinin uydu sayıları ve hacimsel büyüklükleriyle ilgili hazırlanan bazı grafikler aşağıda verilmiştir.
Bu gezegenlerle ilgili,
I. L ve M gezegenleri arasında Asteroit Kuşağı yer alır.
II. K gezegeni, Güneş’e yakınlık bakımından üçüncü sırada yer alır.
III. M gezegeni, K’ye göre Güneş’e daha uzak; L’ye göre Güneş’e daha yakındır.
ifadelerinden hangileri doğru olabilir?
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) I, II ve III
Cevap: B
10. Öğrencilerine Ay ve Güneş tutulması ile ilgili bilgi vermek isteyen bir öğretmen, aşağıdaki şekli akıllı tahtaya yansıtmıştır. Şekilde Dünya ve Ay’ın bir yıl içinde, farklı zaman aralıklarında Güneş etrafındaki konumları tarihleri ile birlikte verilmiştir.
Verilen görsel dikkate alındığında,
I. 2 Ocak’ta Ay tutulmasının gerçekleşme ihtimali vardır.
II. 9 Ağustos’ta görülme ihtimali olan tutulma sırasında Ay, dolunay evresindedir.
III. Ay tutulmasının yıl içinde sadece bir kez gerçekleşme ihtimali vardır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D)I, II ve III
Cevap: B
11. Güneş ve Ay tutulmalarını modelle göstermek isteyen Barış; modelindeki gök cisimlerini K, L ve M harfleri ile adlandırmıştır. Barış, bu gök cisimlerinin özellikleri ile ilgili aşağıdaki bilgileri vermiştir: K harfi ile temsil ettiğim gök cismi, L ve M harfleri ile temsil ettiğim gök cisimlerine göre hacimsel ve kütlesel olarak daha büyük Ay tutulmasında M harfi ile temsil ettiğim gök cisminin gölgesi, L harfi ile temsil ettiğim gök cisminin üzerine düşer. Barış’ın verdiği bilgilere göre hazırlayabileceği tutulma modelleri ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Sırasıyla K, L ve M harfleri ile temsil edilen gök cisimleri aynı doğrultu üzerine geldiğinde gerçekleşen tutulma gündüz gözlemlenebilir.
B) L harfi ile temsil edilen gök cisminin üzerine M harfi ile temsil edilen gök cisminin gölgesi düşerse Güneş tutulması gerçekleşir.
C) Sırasıyla K, M ve L harfleri ile temsil edilen gök cisimleri aynı doğrultu üzerine geldiğinde gerçekleşen tutulma her ay gözlemlenir.
D) M harfi ile temsil edilen gök cisminin üzerine K harfi ile temsil edilen gök cisminin gölgesinin düşmesi yeni ay evresinde gerçekleşir.
Cevap:
İCAT ÇIKARALIM
İnsanoğlunun en büyük hayallerinden biri, Mars’ta yeni bir yaşam alanı kurmaktır. Ancak bu gezegende su, oksijen, barınma, uygun sıcaklık gibi insanların temel gereksinimlerinin sürekli sağlanması gerekmektedir. Ayrıca birçok faaliyet için elektrik enerjisine de ihtiyaç duyulacaktır çünkü Dünya’dan uzaya bir şey taşınması oldukça maliyetlidir. Üstelik günümüz teknolojisi ile Dünya’dan Mars’a yolculuk aylar sürmektedir. Yapılan araştırmalar, Mars’ta elektrik enerjisi sağlamanın en uygun yolunun -şimdilik- güneş paneli kullanmak olduğunu ortaya koymaktadır.
Mars’ta yaşam alanı oluşturmak için çalışmalara başladığınızı hayal ediniz. Bu yaşam alanı için gerekli olan enerjiyi güneş panelleri kullanarak ürettiğinizi, geriye insanların temel gereksinimlerinin kaldığını varsayınız. Bu temel gereksinimlerinden birini ya da birkaçını seçiniz. Bu gereksinimin/gereksinimlerin çözümüne ilişkin bir model oluşturunuz. Oluşturduğunuz modeli okulunuzun yıl sonu bilim şenliğinde sununuz.
Mars’ta bir yaşam alanı oluşturmak için temel gereksinimlerden biri olan oksijen üretimini ele alalım. Oksijen, insanların ve diğer canlı organizmaların hayatta kalması için temel bir gereksinimdir ve bu gereksinimi karşılamak için güneş enerjisi kullanarak bir oksijen üretim sistemi geliştirebiliriz.
Model Adı: Mars Oksijen Üretim Sistemi
Açıklama:
Bu model, Mars’ta yaşam alanları için oksijen üretimini sağlamak için güneş enerjisiyle çalışan bir sistem tasarlar. Bu sistemin temel bileşenleri şunlardır:
Güneş Panelleri: Mars yüzeyinde güneş enerjisini yakalamak ve elektrik enerjisi üretmek için güneş panelleri kullanılır. Bu paneller, güneş ışığını elektrik enerjisine dönüştürür.
Su Kaynağı: Mars’ta bulunan yeraltı su kaynakları veya su buzları bu sistem için su kaynağı olarak kullanılır. Bu su, oksijen üretimi için gereklidir.
Oksijen Üretim Ünitesi: Su, elektroliz yoluyla oksijen ve hidrojen gazlarına ayrılır. Elektroliz işlemi için güneş panelleri tarafından üretilen elektrik enerjisi kullanılır. Bu ünite ayrıca elde edilen hidrojen gazını depolayabilir veya başka bir kullanım için saklayabilir.
Oksijen Depolama: Üretilen oksijen gazı, Mars yaşam alanlarında kullanılmak üzere depolanır. Özel depolama tankları, oksijeni güvenli bir şekilde muhafaza eder ve yaşam alanlarına taşınabilir.
Oksijen Dağıtım Sistemi: Depolanan oksijen, yaşam alanlarına ve soluma cihazlarına dağıtılır. Bu sistem, insanların oksijen ihtiyaçlarını karşılar.
Bu model, Mars’ta oksijen üretimi için güneş enerjisi kullanarak insanların temel oksijen gereksinimlerini karşılamak için tasarlanmış bir sistemdir. Ayrıca, benzer bir yaklaşımla diğer temel gereksinimleri de karşılamak için çeşitli sistemler geliştirilebilir, örneğin su temini, barınma ve gıda üretimi gibi. Mars’ta sürdürülebilir bir yaşam alanı oluşturmak için bu tür sistemlerin bir arada çalışması gerekecektir.