3. Ünite Sonu Ölçme Ve Değerlendirme Soruları
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları Sayfa 117
A- Aşağıdaki soruların cevaplarını defterinize yazınız.
1. Soru: Kuvveti nasıl gösterebiliriz? Kuvvetin özellikleri nelerdir?
Kuvveti, yönlendirilmiş bir doğru parçası (ok) ile gösteririz.
KUVVETİN ÖZELLİKLERİ
• Kuvvetin bir büyüklüğü vardır. Kuvvetin büyüklüğü dinamometre ile ölçülür.
• Kuvvetin bir doğrultusu vardır.
• Kuvvetin bir yönü vardır.
• Kuvvetin bir uygulama noktası vardır.
2. Soru: Bir cisme birden çok kuvvet etki ederse cisim nasıl hareket edebilir? Açıklayınız.
Cevap: Uygulanan net kuvvet hangi yöndeyse cisim o yönde hareket eder. Bu şekilde iki ya da daha fazla kuvvetin yaptığı etkiyi, tek başına yapabilen kuvvete net kuvvet (bileşke kuvvet) denir. Net kuvvet sıfır ise ve cisim duruyorsa hareket etmez. Cisim hareketli ise aynı süratle hareketine devam eder.
3. Soru: Dengelenmiş ve dengelenmemiş kuvvet nedir? Örneklerle açıklayınız.
En az iki kuvvetin bileşke kuvvetinin (net kuvvetinin) sıfır olması, durumu dengelenmiş kuvvetler olarak adlandırılır. Dengelenmiş kuvvetlerin etkisindeki cisimler; Başlangıçta duruyor ise durmaya devam eder.
Başlangıçta hareketli ise sabit süratle hareketine devam eder. Duvardaki tablo ve saat, masanın üzerindeki vazo,düzgün bir yolda doğrultusu ve sürati değişmeden hareket eden araç dengelenmiş kuvvetlerin etkisindeki cisimlere örnek verilebilir.
En az iki kuvvetin bileşke kuvvetinin (net kuvvetinin) sıfırdan farklı olması, durumu dengelenmemiş kuvvetler olarak adlandırılır. Dengelenmemiş kuvvetlerin etkisindeki cisimler;
Başlangıçta duruyor ise hareket etmeye başlar. Başlangıçta hareketli ise hızlanabilir, yavaşlayabilir hatta durabilir. Havaya atılan bir top, hareket hâlindeki bir arabanın frenine basılması dengelenmemiş kuvvetlerin etkisindeki cisimlere örnek verilebilir.
4. Soru: Bir hareketli, hareketi sırasında her zaman aynı miktarda mı yol alır? Neden? Örneklerle açıklayınız.
Cevap: Eğer cisim eşit zamanlarda eşit miktarda yol alıyorsa sürati hep aynı olmuş olur. Yani bir cismin sürati hareketi süresince değişmeyip sabit kalıyorsa böyle hareketli cisimlerin süratlerini, sabit süratli hareket olarak tanımlarız. Eğer cisim eşit zamanlarda eşit yol almıyorsa yani sürati değişiyorsa aldığı yol miktarı da değişir.
5. Soru: Sürat nedir? Hangi birimlerle ifade edilebilir?
→ Bir cismin birim zamanda aldığı yola sürat denir.
→ Sürati hesap edebilmek için alınan yolu ve geçen zamanı bilmek gerekir.
→ Ölçülen her büyüklüğün mutlaka bir birimle belirtilmesi gerekir.
Sürat birimi:
→ Alınan yol metre, zaman saniye olarak alınırsa sürat birimi metre/saniye olur. Kısaca m/sn. olarak gösterilir.
→ Alınan yol kilometre, zaman saat olarak alınırsa sürat birimi kilometre/saat olur. Kısaca km/sa şeklinde gösterilir.
B. Boşluk Doldurma
Aşağıdaki kelime ve kelime gruplarından uygun olanları kullanarak cümleleri tamamlayınız.
bileşke kuvvet doğrultu dengelenmiş dengelenmemiş sabit süratli hareket sürat
1- Birim zamanda alınan yola sürat adı verilir.
2- Bir cisme uygulanan iki ya da daha fazla kuvvetin etkisini tek başına yapabilen kuvvete bileşke kuvvet denir.
3- Hareketsiz bir cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir.
4- Eşit zaman aralıklarında, eşit miktarlarda yol alan hareketli sabit süratli hareket yapar.
5- Yön doğrultu ve büyüklük kuvvetin elemanlarıdır.
C. Doğru-Yanlış Sorular
Aşağıda verilen ifadeleri dikkatlice okuyunuz. İfadeler doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazan kutucuğu işaretleyiniz.
1. (D) Dengelenmemiş yatay kuvvetlerin etkisindeki oyuncak araba hareket hâlindedir.
2. (D) Sürat, hareketlinin birim zamanda aldığı yoldur.
3. (Y) Belli bir mesafeyi en uzun zamanda alan hareketli en süratlidir.
4. (Y) Dengelenmiş kuvvette bileşke kuvvet sıfırdan farklıdır.
5. (D) “km/sa.” veya “m/sn” sürat birimleridir.
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları Sayfa 118
Soru: Dengeleyici kuvvet, bileşke kuvvet ile eşit büyüklükte fakat zıt yöndedir. Görselde verilen cisimlerin dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altında olabilmesi için gerekli olan dengeleyici kuvvetlerin büyüklüğünü bulup şekiller üzerinde çizerek gösteriniz.
- İlk karede (sol üst): Sağ tarafa doğru 6 N kuvvet eklenmelidir.
- İkinci karede (sağ üst): Sol tarafa doğru 15 N kuvvet eklenmelidir.
- Üçüncü karede (sol orta): Yukarıya doğru 8 N kuvvet eklenmelidir.
- Dördüncü karede (sağ orta): Aşağıya doğru 12 N kuvvet eklenmelidir.
- Beşinci karede (sol alt): Sağ tarafa doğru 2 N kuvvet eklenmelidir.
- Altıncı karede (sağ alt): Sol tarafa doğru 4 N kuvvet eklenmelidir.
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları Sayfa 119
D. Çoktan Seçmeli Sorular
Aşağıdaki soruların doğru cevabını işaretleyiniz.
1. Soru: Aşağıdaki durumların hangisinde net (bileşke) kuvvetin büyüklüğü en fazladır?
Cevap: B
2. Soru: Yandaki şekilde cismi etkileyen kuvvetlerin dengeleyeni aşağıdakilerden hangisidir?
Cevap: A
3. Soru: Yukarıda verilen hareket hâlindeki araçlara görselde gördüğünüz kuvvetler etki etmektedir. Buna göre I, II, III ve IV numaralı araçlardan hangileri sabit süratli hareket hâlindedir? (“► = 5 N)
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III D) II ve IV
Cevap: C
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları Sayfa 120
4. Soru: Sabit süratlerle aynı anda harekete geçen Can, Oya ve Ali aynı anda R noktasına ulaşıyorlar. Noktalar arasındaki uzaklıklar eşit olduğuna göre en süratli ve en yavaş hareket eden çocuk aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
A) Oya Can B) Ali Oya C) Ali Can D) Can Oya
Cevap: D
5. Soru: M cismine şekilde gördüğünüz dört kuvvet etki ediyor. Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Cisim hareket etmez.
B) Cisim, F1 kuvveti yönünde hareket eder.
C) Cisim, F3 kuvveti yönünde hareket eder.
D) Cisim, F4 kuvveti yönünde hareket eder.
Cevap: B
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları Sayfa 121
6. Soru: Sürtünmelerin önemsenmediği yatay düzlemde duran özdeş cisimlere aynı anda uygulanan kuvvetler görseldeki gibidir. Özdeş cisimler uygulanan kuvvetin etkisiyle
I. durumda cisim batı yönünde harekete geçiyor.
II. durumda cisim hareketsiz kalıyor.
III. durumda cisim doğu yönünde harekete geçiyor.
Buna göre cisme uygulanan K, L, M ve N kuvvetlerinin büyüklükleri ile ilgili aşağıdaki sütun grafiklerinden hangisi doğrudur?
Cevap: C
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları Sayfa 122
7. Soru: Aşağıdaki tabloda K, L ve M araçlarının yol-zaman değerleri kaydedilmiştir. Buna göre, K, L ve M araçlarının sürat zaman grafikleri aşağıdakilerden hangisidir?
Cevap: D
8. Soru: Bir cisme zıt yönde etki eden kuvvetler sırasıyla 21 N ve 3N’dur. Buna göre bileşke kuvvetin değeri kaç N’dur?
A) 24 B) 18 C) 9 D) 3
Cevap: B
9. Soru: Yukarıda verilen şekle göre, sürtünmesiz sistemde net kuvvetin yönü ve büyüklüğü nedir?
A) 8 N sola B) 8 N sağa C) 18 N sola D) 18N sağa
Cevap: A
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları Sayfa 123
E. Aşağıdaki soruları verilen tablodaki bilgilere göre cevaplayınız.
Aşağıdaki tabloda, verilen taşıtların sabit süratli hareket ederek aldıkları yol ve bu yolu almak için geçen zaman belirtilmiştir.
1. Soru: Hangi aracın sürati en fazladır? Neden?
Cevap: Uçağın sürati en fazladır. Aynı süre hareket ettiklerinde en fazla yolu uçak almıştır.
2. Soru: Hangi aracın sürati en azdır? Neden?
Cevap: Geminin sürati en azdır. Aynı süre hareket ettiklerinde en az yolu gemi almıştır.
3. Soru: Araçlar sabit süratle hareketlerine devam ederlerse 5 saat sonunda alacakları yollar arasında nasıl bir ilişki vardır?
Cevap: Uçak > Otomobil > Tren > Gemi
4. Soru: Eşit uzunluktaki bir yolu hangi hareketli en kısa sürede gider?
Cevap: Uçak
5. Soru: Araçların süratlerinin büyükten küçüğe doğru sıralanışı nasıl olur?
Cevap: Uçak > Otomobil > Tren > Gemi