6. Sınıf Adım Adım Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı 115-117-118-119. Sayfa Cevapları Maddenin Tanecikli Yapısı
MADDEYİ OLUŞTURAN TANECİKLER ARASINDAKİ BOŞLUĞU GÖZLEMLEYELİM
Gerekli Malzemeler: Eldiven, iğnesi çıkarılmış şırınga (beş adet), demir tozu, taş,
su, süt.
Uygulama Aşamaları
1. Eldiven giyip ilk 4 şırıngaya sırayla demir tozu, taş, su ve süt koyunuz. Şırıngalarda bulunan maddelerin hangi hâlde olduğunu tabloya yazınız. Şırıngaların delik olan ucunu parmağınızla kapatınız ve pistonunu ileri doğru itiniz. Gözlemlerinizi tabloya yazınız.
2. Şırıngaların pistonlarını serbest bırakınız. Gözlemlerinizi tabloya yazınız.
3. Beşinci şırınganın pistonunu geriye doğru çekiniz. Şırınganın delik olan ucunu parmağınızla kapatınız ve pistonunu ileri doğru itiniz. Gözlemlerinizi tabloya yazınız.
4. Şırınganın pistonunu serbest bırakınız. Gözlemlerinizi tabloya yazınız
| Maddelerin Adı | Maddenin Hâli Nedir? | Şırınganın Pistonu İleri İtildiğinde Gözlemlenenler | Şırınganın Pistonu Serbest Bırakıldığında Gözlemlenenler |
| Demir tozu | Katı | Zor hareket eder sıkıştırılamaz | Değişiklik gözlemlenmez |
| Taş | Katı | Sıkışmaz | Değişiklik gözlemlenmez |
| Su | Sıvı | Sıkışması zordur | İlk haline döner |
| Süt | Sıvı | Zor sıkıştırılır | İlk haline döner |
| Hava | Gaz | Kolay sıkıştırılır | Hızlıca geriye gider ve eski haline döner |
Sonuca Varma
1. Maddelerin sıkışma özellikleri arasındaki ilişki nedir?
Cevap: Katı maddelerin tanecikleri daha sık sık olduğu için sıkışma özelliği zordur. Bu durum sıvıda ve gazda değişmektedir. Tanecikli yapıları katı madde kadar yoğun olmadığı için daha kolay sıkıştırılırlar
2. Bazı maddeler sıkıştırılabilirken bazı maddelerin sıkıştırılamamasının sebebi nedir?
Cevap: Maddelerin yapılarından kaynaklı olarak değişmektedir.
3. Bütün maddelerin tanecikleri arasındaki boşluk miktarı aynı mıdır?
Cevap: Taneciklerin boşluk miktarları farklılık göstermektedir.
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 117 Cevapları Adım Adım Yayıncılık
HÂL DEĞİŞİMİNİN MADDENİN BOŞLUK VE TANECİKLERİN HAREKETLİLİĞİNE ETKİSİ
Gerekli Malzemeler: Plastik bardak, zeytinyağı, tükenmez kalem, beherglas, su, ispirto ocağı, sacayak.
Uygulama Aşamaları
1. Deney
1. Bir plastik bardağa yarısına kadar zeytinyağı koyunuz.
2. Zeytinyağının seviyesini plastik bardak üzerinde tükenmez kalemle işaretleyiniz.
3. İçinde zeytinyağı olan plastik bardağı buzdolabının buzluğuna koyunuz. Zeytinyağı sıvı hâlden katı hâle geçene kadar plastik bardağı buzdolabının buzluğunda bekletiniz.
4. Zeytinyağı katı hâle geçtiğinde plastik bardağı buzdolabından çıkarınız.
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 118 Cevapları Adım Adım Yayıncılık
5. Plastik bardaktaki zeytinyağının hacmini gözlemleyiniz. Gözlemlerinize göre aşağıdaki tabloyu doldurunuz.
| Sıvı hâldeki zeytinyağını oluşturan tanecikler arasındaki mesafe ve taneciklerin hareketliliğine ilişkin gözlemlerim | Katı hâldeki zeytinyağını oluşturan tanecikler arasındaki mesafe ve taneciklerin hareketliliğine ilişkin gözlemlerim |
| Tanecikler arasındaki mesafe geniştir. Birazda olsa hareket edebilir. | Tanecikler arasındaki mesafe daha dardır. Sıkıştırılamaz ve hareket edemez |
2. Deney
1. Beherglası yarısına kadar suyla doldurunuz.
2. İspirto ocağını yakınız (Ocağı yakarken öğretmeninizden yardım isteyiniz.). Sacayağını ispirto ocağının üzerine koyunuz.
3. Tel kafesi, sacayağının üzerine koyunuz.
4. Beherglastaki suyu ısıtınız ve suyun tamamen su buharına dönüşmesini sağlayınız. Gözlemlerinize göre aşağıdaki tabloyu doldurunuz.
| Suyu oluşturan tanecikler arasındaki mesafe ve taneciklerin hareketliliğine ilişkin gözlemlerim | Su buharını oluşturan tanecikler arasındaki mesafe ve taneciklerin hareketliliğine ilişkin gözlemlerim |
| Sıvı halde olan suyun taneciklerinin arasında mesafe vardır. | Su buharına dönüştüğünde taneciklerin mesafesi genişler ve hareketi serbestleşir. |
Sonuca Varma
1. Sıvı hâlden katı hâle geçen maddenin tanecikleri arasındaki boşluk ve taneciklerinin hareketliliği nasıl değişir?
Cevap: Sıvı halden katı hale geçerken tanecikler arasındaki boşluk azalır ve hareket etmez.
2. Sıvı hâlden gaz hâle geçen maddenin tanecikleri arasındaki boşluk ve taneciklerinin hareketliliği nasıl değişir?
Cevap: Sıvı halden gaz hale geçen maddelerin tanecikleri arasındaki boşluk daha da genişler. Hareketler serbestleşir.
6. Sınıf Adım Adım Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı 119. Sayfa Cevapları 1. Bölüm Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları
6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 119 Cevapları Adım Adım Yayıncılık
A. Aşağıdaki diyagramda hâl değişimleri harflerle gösterilmiştir. Buna göre verilen soruları defterinize cevaplayınız.
1. Harflerle belirtilen hâl değişimlerinin isimleri nedir?
a. Süblimleşme
b. Erime
c. Buharlaşma
ç. Yoğuşma
d. Donma
e. Kırağılaşma
2. Yalnızca titreşim hareketi yapan bir maddenin tanecikleri hangi hâl değişimleri yönünde öteleme ve dönme hareketi yapar?
Cevap: Katı maddelerin tanecikleri arasındaki yoğunluk az olduğu için sadece titreşim yapar. Sıvı ve gaz maddelerin tanecikleri arası boşluk olduğu için dönme ve öteleme hareketi yaparlar.
3. c ve ç hâl değişimleri yönünde maddeyi oluşturan taneciklerin yaptığı hareket türlerinde değişiklik gözlenir mi? Sebepleriyle açıklayınız.
Cevap: c maddesi ısı alarak sıvı halden gaz haline geçmektedir. Isı alan madde tanecikleri arasında boşluk oluşur. Sıvı ve gazlarda tanecikler arası boşluk olduğu için dönme, öteleme, titreşim hareketleri olduğu için hareket türlerinde değişim olmaz. ç maddesi ısı vererek gaz halden sıvı hale geçmektedir. Bunda da aynı şekilde hareket türünde değişiklik olmaz.
4. e hâl değişimi yönünde maddeyi oluşturan tanecikler arasındaki boşluk, taneciklerin hareketliliği ve hareket türlerinde değişimi açıklayınız.
Cevap: e halinde olan madde gaz halden katı hale geçmektedir. Gaz olan maddenin tanecikleri daha az ve hareketlidir. Katı hale geçen maddenin tanecikleri arasındaki boşluk azalır ve hareketleri yavaşlar. Katı hale geçen madde titreşim, dönme ve öteleme hareketlerinden sadece titreşim hareketini yapar.
5. Hangi hâl değişimleri sonucunda maddeyi oluşturan tanecikler daha hızlı hareket eder?
Cevap: a ve c hal değişimleri sonucunda maddeyi oluşturan tanecikler daha hızlı hareket eder.
B. Aşağıdaki soruları verilen maddelerin numaralarından yararlanarak defterinize cevaplayınız.
Verilen maddelerden hangilerinin,
1. Tanecikleri arasındaki boşluk en azdır?
Cevap: Buz, kalem, cam arasındaki boşluk en azdır.
2. Tanecikleri en hızlı hareket eder?
Cevap: Oksijen gazı ve hava maddelerinin tanecikleri daha hızlı hareket eder.
3. Tanecikleri titreşim, öteleme ve dönme hareketi yapabilir?
Cevap: Hava, limonata, sirke, oksijen gazı ve süt tanecikleri titreşim öteleme ve dönme hareketi yapar.