Neler Öğrendik Neler?
A. Aşağıdaki ifadelerden “doğru” ya da “yanlış” olanları belirleyerek ilgili kutuyu işaretleyiniz.
(Y) 1. Bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi sıfır ise o cisim, dengelenmemiş kuvvetlerin etkisi altındadır.
(D) 2. Hareketli bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi hareket yönüne zıt ise cisim, zamanla zıt yönde harekete başlar.
(D) 3. Bir cisim, dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altında ise ya duruyor ya da sabit süratle hareket ediyordur.
(Y) 4. Bir cisme etki eden iki zıt yönlü kuvvetin bileşkesi, küçük olan kuvvetin yönündedir.
(Y) 5. Aynı yön ve doğrultudaki kuvvetlerin bileşkesi bulunurken büyük olan kuvvetten küçük olan kuvvet çıkartılır.
(Y) 6. Yavaşlayan bir hareketli, dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altındadır.
(D) 7. Hareketli bir cismin birim zamanda aldığı yola “sürat” denir.
(Y) 8. Eşit zaman aralığında daha az yol giden bir otobüsün sürati, daha çok yol giden otobüsün süratine göre daha fazladır.
(Y) 9. Bir cismin süratini bulabilmek için aldığı yolun bilinmesi yeterlidir.
(D) 10. Aynı mesafeyi daha kısa sürede giden hareketlinin sürati, daha uzun sürede giden hareketlinin süratine göre daha fazladır.
B. Aşağıdaki ifadelerde noktalı yerlere, kutu içindeki kavramlardan uygun olanları yazınız.
1. Fren yapan araba dengelenmemiş kuvvetlerin etkisi altındadır.
2. Bir kuvvetin doğrultusunda iki farklı yön vardır.
3. Kuvvetin büyüklüğü dinamometre ile ölçülür.
4. Bir cisme etki eden kuvvetlerin etkisini tek başına gösterebilen kuvvete bileşke kuvvet denir.
5. Kuvvetin tanımlanabilmesi için yönü, doğrultusu ve büyüklüğünün bilinmesi gerekir.
6. Bir cismin sürati bulabilmek için alınan yol ve geçen zaman bilinmelidir.
7. Genellikle km/sa sürat birimi olarak kullanılır.
8. Sabit süratle hareket eden hareketli, eşit zaman aralıklarında eşit yol alır.
9. Saatte bulunan akrep ve yelkovanın hareketi, sabit süratli harekettir.
10. Aynı yolu daha kısa sürede alan araç daha süratlidir.
C. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Bir cisme aynı doğrultulu iki kuvvet etki etmektedir. Kuvvetlerden biri 15 N, diğeri ise 12 N büyüklüğündedir. Bileşke kuvvetin büyüklüğü en az ve en fazla kaç Newton olabilir?
Cevap: Bileşke kuvvetin büyüklüğü en az 3, en fazla 27 Nevvton olabilir.
2. Durmakta olan bir cisme aynı doğrultulu iki kuvvet etki ediyor. Kuvvetlerden birinin doğu yönünde 7 N olduğu biliniyor. Cismin durmaya devam etmesi için diğer kuvvetin doğrultu, yön ve büyüklüğü nasıl olmalıdır?
Cevap: Doğu-batı doğrultusunda, batı yönünde ve 7 N büyüklüğünde olmalıdır.
3. Batı yönünde sabit süratle hareket eden bir cisme hareketi ile aynı doğrultulu iki kuvvet uygulandığında cismin yavaşlamaya başladığı görülüyor. Buna göre cisme uygulanan kuvvetlerin bileşkesinin yön ve doğrultusu nasıl olmalıdır?
Cevap: Doğu-batı doğrultusunda, doğu yönünde ve doğu yönünde olan kuvvet daha büyük olmalıdır.
4. Gökçe, Elif ve Ayşe’nin katıldığı bir koşu yarışında Gökçe’nin aynı parkuru bitirme süresi, Elif’in bitirme süresinden büyük; Ayşe’nin bitirme süresinden küçük olarak ölçülüyor. Buna göre sporcuların süratlerini büyükten küçüğe doğru sıralayınız.
Cevap: Elif > Gökçe > Ayşe
5. Aralarında 600 m olan Efe ve Mete birbirlerine doğru, sabit süratle hareket ediyor. Efe, 250 m yol aldıktan sonra Mete ile karşılaşıyor. Hangi öğrencinin sürati daha fazladır? Nedenini açıklayınız.
Cevap: Mete daha süratlidir. Çünkü aynı sürede daha fazla yol almıştır.
Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru cevaplarını işaretleyiniz.
1. Kuvvetle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi sıfır ise o cisim, dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altındadır.
B) Hareketli bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi hareket yönüne zıt ise cisim durabilir.
C) Bir cisme etki eden iki zıt yönlü kuvvetin bileşkesinin yönü, büyük olan kuvvetin yönü ile aynıdır.
D) Bir cisim, dengelenmemiş kuvvetlerin etkisi altında ise ya duruyor ya da sabit süratle hareket ediyordur.
Cevap: D
2. Birbirine doğru sabit süratle yaklaşmakta olan iki araç 5 saat sonra orta noktada karşılaşıyor.
Buna göre,
I. Araçların süratleri aynıdır.
II. Araçlar, hareketin ilk saatinde aynı mesafe yol almışlardır.
III. Her iki araçta aynı yönde yol alsaydı aralarındaki mesafe sürekli artardı.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
Cevap: A
3. Bir aracın hareketinin bir bölümüne ait sürat-zaman grafiği aşağıdaki gibidir. Buna göre aracın hareketi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Aracın sürati 5. saniyede 100 m/sn. olmuştur.
B) Araç, aynı süratle 10 saniye daha hareket ederse 40 metre daha yol alabilir.
C) Aracın sürati zamanla artmaktadır.
D) Araç 15 saniye sonunda, 5. saniyede bulunduğu noktadan 200 metre uzaklaşmıştır.
Cevap: D
4. Görselde A cismine etki eden F1, F2 ve F3 kuvvetleri verilmiştir.
Bu kuvvetlerle ilgili,
I. F2 ve F3 kuvvetlerinin doğrultuları aynıdır.
II. F2 kuvveti kuzey-güney yönündedir.
III. F1 kuvvetinin büyüklüğü, F2 kuvvetinden fazladır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III
Cevap: C
5. Saatte 90 km yol alan sabit süratli otomobil ile ilgili,
I. 270 km uzaktaki şehre 3 saatte ulaşır.
II. Yarım saat sonra 45 km yol alır.
III. Sürati 90 km/sa. olur.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III
Cevap: D
6. Bir cisme etki eden bazı kuvvetlerin büyüklükleri aşağıdaki grafikte verilmiştir. Bu kuvvetler, seçeneklerdeki gibi cisme farklı şekillerde uygulanıyor. Buna göre hangi seçenekteki durumda cisme etki eden bileşke kuvvet diğerlerinden farklıdır?
Cevap: C
7. Aşağıdaki tabloda F1, F2, F3 ve F4 kuvvetleri ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir. Bu kuvvetlerden hangisinin çizimi aşağıda doğru gösterilmiştir?
Cevap: B
8. Bir öğrenci, ucunda top bağlı sarkacı görseldeki gibi hareket ettiriyor. Sarkaç 1 ve 3 konumlarında anlık duruyor, ardından 2 konumuna doğru hareket ediyor. Hareket esnasında ikinci konuma yaklaşırken topun sürati artıyor. Sarkacın bu hareketi sırasında sürtünme önemsiz kabul edileceğine göre, sarkacın etkisi altında kaldığı kuvvetlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) 1 konumunda top anlık durduğunda dengelenmemiş kuvvetlerin etkisi altındadır.
B) Top, 1 ile 2 konumları arasında dengelenmiş kuvvetler etkisi altındadır.
C) Top, 3 ile 2 konumları arasında dengelenmemiş kuvvetler etkisi altındadır.
D) Top, 2 ile 3 konumları arasında dengelenmiş kuvvetler etkisi altındadır.
Cevap: C
9. Öğretmenlerinin komutuyla başlangıç noktasından aynı anda koşmaya başlayan Efe, İnci ve İpek varış noktasına farklı sürelerde ulaşmıştır. Koşucuların süratleri hesaplanarak aşağıdaki sütun grafiği çizilmiştir (Koşucuların sabit süratle hareket ettiği kabul edilecektir.).
Buna göre,
I. Bu yarışın kazananı İnci olmuştur.
II. Efe bu yarıştaki sürati ile 3 saniyede 9 metre yol alabilir.
lll. Efe, koşunun 10. saniyesinde İpek’in 10 metre önündedir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
Cevap: D
10. Aşağıda, bir cisme aynı anda uygulanan kuvvetler verilmiştir.
Verilen kuvvetlerin yön ve büyükleri dikkate alındığında,
I. Cisme aynı anda 1 N büyüklüğünde bir kuvvet daha uygulandığında bileşke kuvvetin doğrultusu kuzey-güney olabilir.
II. Cisme uygulanan bileşke kuvvetin sıfır çıkması için aynı anda 1 ve 2 N büyüklüğünde kuvvetler uygulanabilir.
III. Cisme batı ve kuzey yönlerinde 2 N büyüklüğünde kuvvetler aynı anda uygulanırsa bileşke kuvvetin yönü batı olur.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, III ve III
Cevap: D
11. Aynı doğrultuda hareket eden K, L ve M araçlarına farklı kuvvetler etki ediyor. Kuvvetlerin etkisinde kalan araçlarla ilgili bazı bilgiler aşağıda verilmiştir.
• K aracının sürati zamanla azalıyor ve araç bir süre sonra duruyor.
• L aracı, sabit süratle hareket etmeye devam ediyor.
• M aracı, bir süre sonra batı yönünde hareket ediyor.
Bu bilgilere göre,
I. K aracı durduktan sonra dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altındadır.
II. L aracının doğrultusu diğer araçlardan farklıdır.
III. M aracına başlangıçtaki hareket yönünün tersi yönde kuvvet uygulanmıştır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, III ve III
Cevap: B
12. Aşağıda K ve L araçlarına ait alınan yol-zaman ve sürat-zaman grafikleri verilmiştir. Bu araçların hareket durumları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Her iki araç da sabit süratle hareket etmiştir.
B) K aracının sürati, L aracının süratinden fazladır.
C) K aracı, 6. saniye sonunda L aracından daha fazla yol almıştır.
D) K aracının 15. saniyede aldığı yolu, L aracı 4. saniyede alır.
Cevap: A
Trafik Elektronik Denetleme Sistemi (TEDES); ülkemizde karayolu kullanıcılarının can ve mal güvenliğini sağlamak, düzenli ve güvenli trafik akışını oluşturarak kural ihlalinde bulunanları belirlemek amacıyla kullanılan sistemdir. Bu sistemle sürat kontrolü yapılacak karayolunda belirli koridorlar belirlenir. Koridorların giriş ve çıkış noktalarına yerleştirilen kameralarla araçların fotoğrafları çekilir ve plakaları, giriş ve çıkış zamanları kayıt altına alınır. Kaydedilen araçlara ait hızlar “hız=yol/zaman” formülüyle sistem tarafından hesaplanır. Aynı anda araç sorgulaması da yapılarak araç cinsine göre hız limitleri aşıldıysa cezai işlem uygulanır.
Siz de karayolu kullanıcılarının can ve mal güvenliğini tehdit eden etkenler ile ilgili araştırma yapınız. Araştırmanız sonucu ulaştığınız etkenlerden birini seçiniz. Bu durumun çözümüne ilişkin bir model oluşturunuz ya da proje tasarlayınız. Oluşturduğunuz modeli ya da tasarladığınız projeyi okulunuzun yıl sonu bilim şenliğinde sununuz.
Araştırma: Karayolu kullanıcılarının can ve mal güvenliğini tehdit eden etkenler arasında hız ihlali, alkollü araç kullanımı ve dikkat dağınıklığı önemli yer tutar.
Seçilen Etken: Alkollü araç kullanımı.
Çözüm Modeli:
- “Alkol Kontrol Noktaları” oluşturularak belirli bölgelerde ve zamanlarda alkollü sürücüler tespit edilir.
- Alkolmetre ile sürücülerin alkol seviyeleri kontrol edilir.
- Alkollü sürücüler hakkında yasal işlem başlatılır ve ehliyetlerine el konularak, belirli bir süre trafiğe çıkışları engellenir.
- Farkındalık yaratmak amacıyla okullarda ve toplum merkezlerinde alkolün zararları ve trafik güvenliği konusunda eğitim seminerleri düzenlenir.
Proje Tasarımı:
- İnteraktif bir uygulama tasarlanır; bu uygulamada kullanıcılar, alkollü araç kullanımının sonuçlarını ve trafik güvenliği hakkında bilgiler edinebilir.
- Uygulama, alkollü araç kullanımıyla ilgili gerçek vakaları ve istatistikleri içerir, böylece kullanıcılar olası tehlikelerin farkında olabilir.
- Uygulama ayrıca, alkollü iken araç kullanmamak için alternatif çözümler sunar, örneğin taksi çağırmak veya toplu taşıma kullanmak gibi.
Yıl Sonu Bilim Şenliği Sunumu:
- Sunum, alkollü araç kullanımının tehlikeleri ve sonuçlarına odaklanır.
- Oluşturulan model ve tasarlanan uygulama detayları ile birlikte sunulur.
- Sunum sırasında, uygulamanın canlı demosu gerçekleştirilir ve katılımcılardan geri bildirim alınır.