BİLMECE
1. ETKİNLİK
6. Sınıf Eksen Yayıncılık Türkçe Ders Kitabı Sayfa 118 Cevabı
Aşağıdaki bilmecelerin cevaplarını bulmaya çalışınız. Cevaplarınızın doğru olup olmadığını, bu metnin işlenişinin sonunda yer alan “Bilmecelerin Doğru Cevapları” bölümüne (124. sayfa) bakarak kontrol edebilirsiniz.
1. ETKİNLİK
• “Baldan tatlı, baltadan ağır.” UYKU
• “İçi bulut, dışı odun.” EKMEK
• “Gökte açık pencere, kalaylı bir tencere.” AY
• “Kandilde var, mumda yok; mendilde var, çulda yok.” DİL
• “Dağı var, taşı yok; köyü var, adamı yok; ırmağı var, suyu yok.” HARİTA
2. ETKİNLİK
Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
• Bilmece sormayı ya da cevaplamayı sever misiniz? Açıklayınız.
Cevap: Evet, bilmece sormayı ve cevaplamayı severim.
• Bilmecelerin hem eğlendirici hem de düşündürücü olduğu düşüncesine katılıyor musunuz? Açıklayınız.
Cevap: Evet, bilmecelerin doğru cevaplarını bulmak eğlencelidir. Doğru cevapları bulurken beynimizi zorlarız, düşünürüz. Bu da zihnimizin gelişmesine katkıda bulundurur.
• Herhangi bir bilmece biliyor musunuz? Biliyorsanız sınıfta arkadaşlarınıza yöneltiniz.
Sıcak evin direği
Tıp tıp eder yüreği
(BABA)
Dokuz ay zindanda yatar
Altı ayda zil çalar oynar
(BEBEK)
Özü tatlı,
Sözü tatlı,
Candan daha değerli
(ANNE)
3. ETKİNLİK
6. Sınıf Eksen Yayıncılık Türkçe Ders Kitabı Sayfa 121 Cevabı
“Bilmece” adlı metni, bir kez de dramatize ederek okuyunuz. Bunun için önce aşağıdaki soruları cevaplayınız:
a. Sizce bu metnin türü nedir?
Cevap: Tiyatro
b. Sizce bu metin, canlandırılmaya uygun bir metin midir? Açıklayınız.
Cevap: Uygundur. Kişiler ve diyaloglar bellidir.
Ardından metindeki kişi sayısı kadar arkadaşınızın bulunduğu gruplar oluşturunuz ve aranızda rol dağılımı yapınız. Metinde size düşen bölümleri vurgu ve tonlamaya dikkat etmek ve verilmek istenen duyguları yansıtmaya çalışmak koşuluyla canlandırarak okuyunuz. Bütün gruplar canlandırmalarını bitirdiğinde en iyi canlandırmayı yapan grubu, sınıfın tamamının katıldığı bir oylamayla belirleyiniz.
4. ETKİNLİK
6. Sınıf Eksen Yayıncılık Türkçe Ders Kitabı Sayfa 122 Cevabı
a. “Bilmece” adlı metindeki anlamını bilmediğiniz kelimeleri defterinize yazınız.
Cevap: Tahtakurusu, kubbe, şifa.
b. Bu kelimelerin anlamlarını, metnin veya cümlenin anlamından tahmin etmeye çalışarak tahminlerinizi kelimelerin karşılarına yazınız.
- Tahtakurusu: Küçük bir hayvan, böcek.
- kubbe: Bir yapının üstü.
- şifa: Hastalıktan kurtulma.
c. Ardından bu kelimelerin anlamlarını sözlükten öğreniniz.
- Tahtakurusu: Yarım kanatlılardan, uzunluğu 3-5 milimetre, vücudu oval ve yassı, kanatları körelmiş, oturulan, yatılan yerlerde üreyen, kan emerek beslenen, pis kokulu böcek, tahta biti
- kubbe: Yarım küre biçiminde olan ve yapıyı örten dam, kümbet
- şifa: Bedensel veya ruhsal bir hastalığın son bulması, hastalıktan kurtulma.
ç. Anlamını doğru tahmin ettiğiniz kelimenin yanına işareti koyunuz.
- Tahtakurusu:
- kubbe:
- şifa:
5. ETKİNLİK
Aşağıdaki her maddede, bir kelime grubu yer almaktadır. Her kelime grubu, “Bilmece” adlı metinden bir cümleyi oluşturmaktadır. Bir grupta yer alan bütün kelimeleri kullanmaya dikkat ederek anlamlı ve kurallı cümleler yazınız.
Örnek:
Kelime Grubu : Sorduğum / şifa / bilmece / hastalara / benim / deva / dertlilere
Anlamlı ve Kurallı Cümle: Benim sorduğum bilmece hastalara şifa, dertlilere deva.
*********
a. aldım / bin / bir / sokakta / tane / oldu / tane / evde
Anlamlı ve Kurallı Cümle:
Cevap: Sokakta aldım bir tane, evde oldu bin tane.
b. hatta / yemek / efendim / gelince / vakti / yedirecekler / bir / tabii / yemek / bize
Anlamlı ve Kurallı Cümle:
Cevap: Efendim, hatta yemek vakti gelince tabii bize bir yemek yedirecekler.
c. bir / ilk /şey / sererler / önce/ ortasına / odasının / yemek
Anlamlı ve Kurallı Cümle:
Cevap: İlk önce yemek odasının ortasına bir şey sererler.
ç. kahve /çay / birer / bize / getirirler / birer / de
Anlamlı ve Kurallı Cümle:
Cevap: Bize birer çay birer de kahve getirirler.
6. ETKİNLİK
Metinle ilgili aşağıdaki soruları sözlü olarak cevaplayınız.
1. Hacivat, Karagöz’e ne soruyor?
Cevap: Bilmece.
2. Karagöz’ün Hacivat’ın sorusunu kendinden emin bir şekilde cevapladığı söylenebilir mi? Açıklayınız.
Cevap: Evet. Karagöz’ün “Bilmece demek, ben demek; ben demek, bilmece demek. Söyle bilmeceni,
al cevabını.” sözlerinden bunu anlıyoruz.
3. Karagöz ilk bilmeceye hangi cevabı veriyor? Karagöz niçin bu cevabı veriyor?
Cevap: Tahtakurusu cevabını veriyor. Tahtakurularının hemen çoğalacağını düşünerek bu cevabı veriyor.
4. Karagöz’ün bilmecelere doğru cevap vermekte başarılı olduğu söylenebilir mi? Açıklayınız.
Cevap: Söylenemez. Karagöz her bilmeceye yanlış cevap vermektedir.
5. Hacivat’ın “hastalara şifa, dertlilere deva” olarak anlattığı şey nedir? Siz Hacivat’ın bu düşüncesine katılıyor musunuz? Açıklayınız.
Cevap: Limondur. Limonda bulunan C vitamini vücudumuzdaki bağışıklık sistemini güçlendirir. Bu nedenle Hacivat’ın düşüncesi doğrudur.
6. Hacivat, Karagöz’ü limon cevabına ulaştırmak için hangi ipucunu veriyor? Siz olsaydınız nasıl bir ipucu verirdiniz?
Cevap: Yemeklere katılması ipucunu veriyor. Ben olsam ekşi derdim, yüzümü buruştururdum.
7. Karagöz’ün, söylenenleri yanlış anlayan, alaycı bir insan olduğu söylenebilir mi? Metinden aktarımlar yaparak açıklayınız.
Cevap: Evet, Karagöz alaycı bir insandır.
8. “Benim bilmecelere karnım tok.” cümlesinden ne anlıyorsunuz?
Cevap: Her türlü bilmeceyi bilebileceğini, bu konuda usta olduğunu söylemek istemektedir.
6. Sınıf Eksen Yayıncılık Türkçe Ders Kitabı Sayfa 123 Cevabı
9. Karagöz, metnin sonunda Hacivat’ı niçin dövüyor?
Cevap: Hacivat soruları çabuk bildiği için.
10. “Bilmece” adlı metni beğendiniz mi? Açıklayınız.
Cevap: Evet beğendim, çünkü Hacivat ve Karagöz arasındaki konuşmalar çok eğlenceliydi.
7. ETKİNLİK
Metinle ilgili aşağıdaki soruları sözlü olarak cevaplayınız.
• Sizce yazar, okuduğunuz metin için niçin “Bilmece” başlığını kullanmış olabilir?
Cevap: Metin bilmecelerle ilgili olduğu için.
• Sizce bu başlık, metinde anlatılanlarla uyumlu, metne uygun mu? Açıklayınız.
Cevap: Uygundur.
• Metnin yazarı siz olsaydınız metin için hangi başlığı kullanırdınız?
Cevap: Karagöz ile Hacivat’ın Bilmece Muhabbeti
8. ETKİNLİK
“Bilmece” adlı metnin tür özelliklerini fark etmenizi sağlayacak aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a. Yazar, “Bilmece” adlı metni niçin yazmış olabilir?
Cevap: Bilmeceleri, Hacivat ve Karagöz’ün kullanarak okuyucuyu eğlendirmek için.
b. “Bilmece adlı metin, bence bir olay yazısıdır; düşünce yazısı değildir.” diyen biri, sizce bu düşüncesinde haklı mıdır? Açıklayınız.
Cevap: Bilmeceleri, Hacivat ve Karagöz’ün kullanarak okuyucuyu eğlendirmek için.
c. “Bilmece’ adlı metinde anlatılan olayların gerçekten yaşanıp yaşanmadığı belli değildir.” diyen biri, sizce bu düşüncesinde haklı mıdır? Açıklayınız.
Cevap: Haklıdır. Olaylar yaşanmış da olabilir yaşanmamış da.
ç. “Bilmece’ adlı metinde anlatılan olaylar gerçekten yaşanmış olabilir.” diyen biri, sizce bu düşüncesinde haklı mıdır? Açıklayınız.
Cevap: Haklıdır. Metinde olağanüstü bir olay yoktur.
d. “Bilmece” adlı metindeki yay ayraçlar içinde yer alan ifadeler niçin kullanılmış olabilir?
Cevap: Kişilerin hareketleri, düşünceleri hakkında direktif vermek için
e. “Bilmece” adlı metin, sahnede canlandırılmaya uygun mudur? Açıklayınız.
Cevap: Uygundur. Kişiler, diyaloglar ve direktifler metinde yer almaktadır.
9. ETKİNLİK
Bu bölümde, sizden empati kurarak (kendinizi bir başkasının yerine koyarak) bir konuşma yapmanız istenmektedir. Bunun için aşağıdaki soruyu cevaplayınız.
“Siz Hacivat olsaydınız Karagöz’ün her şeyi yanlış anlaması size neler hissettirirdi, hangi tepkiyi ya da tepkileri vermenize neden olurdu?”
Cevap: Hacivat olsaydım, Karagöz’ün her şeyi yanlış anlamasından dolayı canım sıkılırdı ve onunla muhatap olmak istemezdim. Yanından uzaklaşır ve onu kendi haline bırakırdım.
Yazmaya Hazırlık
4. etkinliği yaparken öğrendiğiniz kelimeleri hatırlayınız.
Yazma, Taslak Oluşturma
Defterlerinize, 4. etkinliği yaparken anlamlarını öğrendiğiniz kelimelerin tamamına da yer vereceğiniz istediğiniz konuda bir düşünce yazısı yazınız. Metni yazmayı tamamlayınca metniniz için bir başlık belirleyiniz.
Taslağı Gözden Geçirme, Yeniden Düzenleme
Yazdığınız metni, aşağıdaki sorular üzerinden gözden geçiriniz, yeniden düzenleyiniz.
• Yazının başlığı ile içeriği uyumlu mu?
• Bu yazıyı daha iyi nasıl yazabilirim?
• Bu yazı anlaşılır mı?
• Bu yazıda, konuyla ilgili olarak daha farklı nelere yer verilebilir?
Düzeltme
Metnin yazımının tamamlanmasının ardından, yazınızı aşağıdaki sorular üzerinden değerlendiriniz.
• Yazdığınız yazıda, anlam bütünlüğünü bozan ifadeler var mı? Varsa bu ifadelerin hangileri olduğunu ve anlam bütünlüğünü nasıl bozduğunu açıklayınız.
• Yazdığınız yazıda, yazım yanlışlıkları var mı? Varsa bu yanlışlıklar nelerdir?
• Yazdığınız yazıda, noktalama yanlışlıkları var mı? Varsa bu yanlışlıklar nelerdir?
Anlatım bozukluklarını, yazım ve noktalama hatalarını belirleme aşamasından sonra bunları düzelterek metni defterinize yeniden yazınız.
Yayımlama, Paylaşma
Yazdığınız metni sınıfta arkadaşlarınıza okuyunuz.
Bilmecelerin Doğru Cevapları
• “Baldan tatlı, baltadan ağır.” (Uyku)
• “İçi bulut, dışı odun.” (Ekmek)
• “Gökte açık pencere, kalaylı bir tencere.” (Ay)
• “Kandilde var, mumda yok; mendilde var, çulda yok.” (Dil)
• “Dağı var, taşı yok; köyü var, adamı yok; ırmağı var, suyu yok.” (Harita)
Sonraki metin işlenişinin “Yazma” bölümünde kullanılmak üzere sınıfa birkaç adet A4 ebadında çizgisiz kâğıt getiriniz.