3. ÜNİTE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
A. Aşağıdaki soruları, karışık şekilde verilen harfleri bir araya getirerek cevaplayınız.
1. Dünya’nın Ekvator’dan şişkin, kutuplardan basık olan kendine özgü şekline ne denir?
Cevap: Geoit.
2. Dünya’yı tam ortadan ikiye ayırdığı varsayılan hayalî çizgiye ne denir?
Cevap: Ekvator.
3. Bir kutup noktasından başlayarak Ekvator’u dik olarak kesip diğer kutup noktasına doğru uzandığı varsayılan hayalî çizgilere ne denir?
Cevap: Meridyen.
4. Dünya üzerinde bulunan herhangi bir yerin paralel ve meridyenlere göre belirtilmesine ne denir?
Cevap: Mutlak konum.
5. Yeryüzündeki derin ve geniş çukurları dolduran büyük su kütlelerine ne denir?
Cevap: Okyanus.
6. Ekvator’dan başlayıp kuzey ve güney kutup noktalarına doğru Ekvator’a yatay şekilde uzandığı varsayılan hayalî çizgilere ne denir?
Cevap: Paralel.
7. Kendine bağlı adalarla beraber çevresi sularla kaplı büyük kara parçalarına ne denir?
Cevap: Kıta.
B. Aşağıdaki dallanmış ağaç etkinliğinde okuduğunuz ifade doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yönünde ilerleyiniz. Buna göre aşağıdaki soruların cevaplarını defterinize yazınız.
1. Etkinliği hatasız tamamlayan öğrenci kaçıncı çıkışa ulaşır?
Cevap: Etkinliği hatasız değerlendiren öğrenci 5. çıkışa ulaşır.
1. Antarktika Kıtası, Ekvator’un kuzeyinde yer almaktadır. (Y)
3. Ekvator ve başlangıç meridyeni Afrika kıtasının üzerinden geçmektedir. (D)
6. Dünya üzerinde yedi tane kıta vardır. (D)
5. Çıkış.
2. Hangi kutucuklardaki ifadeler doğrudur?
Cevap: 2, 3, 5 ve 6. kutucuklardaki ifadeler doğrudur.
3. Hangi kutucuklardaki ifadeler yanlıştır? Yanlış olan ifadelerin doğrularını defterinize yazınız.
Cevap: 1, 4 ve 7. kutucuklardaki ifadeler yanlıştır. İfadelerin doğru biçimlerine örnekler aşağıda verilmiştir.
1. Antarktika Kıtası, Ekvator’un güneyinde yer almaktadır.
4. Dünya yüzeyinde okyanusların kapladığı alan, kıtaların kapladığı alandan daha fazladır.
7. Avrupa kıtası, Ekvator’un kuzeyinde yer almaktadır.
C. Aşağıdaki ifadeler doğru ise ifadelerin başına “D”, yanlış ise “Y” yazınız. Yanlış olduğunu düşündüğünüz ifadelerin doğrularını defterinize yazınız.
1. (Y) Ülkemizin kuzeyi ile güneyi arasında 111 km’lik uzaklık bulunur.
2. (D) Asya ve Avrupa kıtalarının birleştiği bir yerde bulunması, ülkemizin jeopolitik önemini artırmaktadır.
3. (Y) Yeryüzünde sıcaklık yerden yukarı doğru gidildikçe artar.
4. (D) Ülkemizin ortalama yükseltisi fazladır ve ülkemiz engebeli bir yapıya sahiptir.
5. (Y) Ülkemizde nüfus her yere eşit şekilde dağılmıştır.
6. (D) Yer altı kaynaklarının bulunduğu yerlerde genellikle nüfus fazladır.
7. (D) Eskimolar, avcılık ve balıkçılıkla geçimlerini sağlarlar.
8. (Y) Ekvatoral iklimin görüldüğü yerlerde insanlar genellikle kalın kıyafetler giyerler.
Ç. Aşağıdaki cümlelerde verilen boşlukları, kutucuklarda verilen ifadelerden uygun olanlarıyla tamamlayınız. İfadelere uygun ekler getirebilirsiniz.
1. Göreceli konum bir yerin okyanus, deniz, komşu ülkeler, yer altı ve yer üstü kaynaklarına bakılarak belirtilir.
2. Ülkemiz, mutlak konumundan dolayı ılıman iklim kuşağında yer alır.
3. Ülkemizde dağların kuzey yamaçlarının güney yamaçlarına göre soğuk olması bakı durumundan kaynaklanmaktadır.
4. Karasal iklimin bitki örtüsü bozkır dır.
5. Nüfus sınırları belli bir alan içinde yaşayan insan sayısıdır.
6. Ülkemizin doğusunda nüfusun az olmasının sebebi yeryüzü şekilleri dağlık ve engebeli olmasıdır.
7. Tropikal ürünlerden olan kahve ve kakao ekvatoral iklim bölgesinde yetiştirilir.
8. Muson ikliminin görüldüğü yerlerde yazın yağışlar fazladır.
D. Aşağıdaki kavram haritasındaki numaralandırılmış kutucukları, verilen kavramlardan uygun olanıyla tamamlayınız.
• 1 ve 2 numaralı kutucuklara “Karadeniz iklimi” veya “Karasal iklim” yazılmalıdır.
• 3 ve 5 numaralı kutucuklara “rüzgârlar” veya “bakı” yazılmalıdır.
• 4 ve 6 numaralı kutucuklara “giyilen kıyafetler” veya “ulaşım” yazılmalıdır.
• 7 ve 8 numaralı kutucuklara “Ekvatoral iklim” ve “Akdeniz iklimi” yazılmalıdır.
E. Aşağıda paralellerin ve meridyenlerin özellikleri karışık olarak verilmiştir. Bu özelliklerin başındaki numaraları paralel veya meridyen kutularından uygun olana yazınız.
1. Aralarında 111 km’lik uzaklık vardır.
2. Başlangıç noktası Greenwich’tir.
3. Doğu-batı yönünde uzanırlar.
4. Toplam 360 tanedir.
5. Boyları birbirine eşit değildir.
6. Kuzey-güney yönünde uzanırlar.
7. En büyüğü Ekvator’dur.
8. Boyları birbirine eşittir.
9. Toplam 180 tanedir.
10. Aralarında 4 dakikalık zaman farkı vardır.
11. Kutuplarda birleşirler.
12. Ekvator’dan kutuplara gidildikçe dereceleri büyür.
Paralellerin Özellikleri, 1, 3, 5, 7, 9, 12
Meridyenlerin Özellikleri, 2, 4, 6, 8, 10, 11
F. Aşağıda Türkiye’nin coğrafi konumuyla ilgili bazı bilgiler verilmiştir. Bunların mutlak konum ile mi yoksa göreceli konum ile mi ilgili olduğununu noktalı yerlere yazınız.
1. Ülkemiz; Ekvator’un kuzeyinde, başlangıç meridyeninin ise doğusunda yer alır.
Cevap: Mutlak konum.
2. Ülkemize kuzeyden esen rüzgârlar sıcaklığı düşürürken, güneyden esen rüzgârlar sıcaklığı yükseltir.
Cevap: Mutlak konum.
3. Ülkemiz Çanakkale ve İstanbul boğazlarına sahiptir.
Cevap: Göreceli konum.
4. Türkiye üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımadadır.
Cevap: Göreceli konum.
5. Ülkemiz ılıman kuşakta yer alır.
Cevap: Mutlak konum.
6. Ülkemiz zengin yer altı ve yer üstü kaynaklarına sahiptir.
Cevap: Göreceli konum.
7. Ülkemiz, Asya ve Avrupa kıtalarının kesiştiği yerde bulunur.
Cevap: Göreceli konum.
8. Ülkemizin en kuzeyi ile en güneyi arasında 666 km’lik uzaklık vardır.
Cevap: Mutlak konum.
9. Ülkemiz Orta Doğu petrollerine yakın önemli bir yerde bulunur.
Cevap: Göreceli konum.
10. Ülkemizde dağların güney yamaçları kuzey yamaçlarına göre daha sıcaktır.
Cevap: Mutlak konum.
G. Aşağıdaki Dünya haritası üzerinde numaralandırılan kıtalar rakamlarla, okyanuslar harfle gösterilmiştir. Bunların isimlerini noktalı yerlere yazınız.
1. Kuzey Amerika Kıtası
2. G. Amerika Kıtası,
3. Afrika Kıtası
4. Avrupa Kıtası
5. Asya Kıtası
6. Okyanusya Kıtası
7. Antarktika
A. Büyük Okyanus
B. Atlas Okyanusu
C. Hint Okyanusu
Ğ. Aşağıda ülkemizin farklı yerlerinde görülen bazı iklim özellikleri verilmiştir. Buna göre uygun eşleştirmeleri yapınız.
(Ekvatora uzaklık) 1. Ülkemizde güneyden kuzeye gidildikçe sıcaklıklar genel olarak azalır. Örneğin, Adana’daki sıcaklığın Trabzon’dan daha yüksek olması gibi.
(Yükselti) 2. Aynı paralel üzerinde yer alan Ankara, Erzurum’a göre daha sıcaktır.
(Denizellik-karasallık) 3. Deniz kıyısında olan Rize kış mevsiminde iç kesimlerdeki Çorum’a göre daha sıcaktır.
(Bakı) 4. Ülkemizde dağların kuzey yamaçları güney yamaçlarına göre daha soğuktur.
(Rüzgârlar) 5. Ülkemizde kuzeyden esen rüzgârlar sıcaklığı düşürürken, güneyden esen rüzgârlar sıcaklığı yükseltir.
(Dağların uzanış yönü) 6. Ülkemizde batıdan, deniz üzerinden gelen nemli ve ılıman hava iç kesimlere sokulabilir.
H. Aşağıda verilen çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.
1. Bir yerin mutlak konumunu belirlemek için aşağıdakilerden hangilerini kullanırız?
A) Yükselti ve meridyenleri
B) Meridyen ve paralelleri
C) Paraleller ve dağların denize uzanış yönünü
D) Meridyenler ve denizelliği
Cevap: B
2. Yeryüzü şekilleri dağlık ve engebeli olduğu için bu şehirde iklim şartları uygun değildir. Bu yüzden ulaşım gelişmemiştir. Nüfus ise azdır.
Bilgileri verilen ilimiz aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Adana B) Ardahan C) Bursa D) Gaziantep
Cevap: B
3. Aşağıda verilenlerden hangisi İstanbul, Ankara, İzmir, Adana gibi illerimizin nüfuslarının fazla olmasında diğerlerinden daha fazla etkilidir?
A) Sanayinin gelişmiş olması
B) Tarım faaliyetlerinin yapılması
C) Su kaynaklarının bulunması
D) Turizmin gelişmiş olması
Cevap: A
4. • Yıl boyunca sıcaklık yüksek, yağış fazladır.
• Bitki örtüsü gür ormanlardır.
• İnsanlar ince kıyafetler giyer ve ısınmada problem yaşamazlar.
Özellikleri verilen iklim türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Akdeniz iklimi B) Ekvatoral iklim C) Kutup iklimi D) Muson iklimi
Cevap: B
5. Aşağıdakilerden hangisi ülkemizin temel beşerî coğrafya özellikleri arasında yer almaz?
A) Nüfusu en fazla olan ilimiz İstanbul’dur.
B) Ülkemizin kıyı kesimlerinde nüfus, iç kesimlere göre daha fazladır.
C) Nüfusun büyük çoğunluğu kentsel alanlarda yaşar.
D) Nüfus, ülkenin her yerine eşit şekilde dağılmıştır.
Cevap: D
6. Emine, Kuzey Amerika kıtasında bulunmaktadır. Gemiyle dünyanın en büyük okyanusunu geçerek nüfusun en fazla olduğu kıtaya ulaşmak istemektedir.
Buna göre Emine’nin sırasıyla aşağıda verilen hangi okyanus ve kıtadan geçmesi gerekmektedir?
A) Büyük Okyanus – Asya kıtası
B) Atlas Okyanusu – Asya kıtası
C) Hint Okyanusu – Avrupa kıtası
D) Büyük Okyanus – Avrupa kıtası
Cevap: A
7. Toprağın verimli olduğu yerlerde tarım, bir ekonomik faaliyet olarak yapılmaktadır. Bu yerlerin çevresinde ise nüfus genellikle fazladır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi nüfusun seyrek olduğu yerlere örnektir?
A) Çukurova ve çevresi
B) Erzurum Platosu ve çevresi
C) Bafra Ovası ve çevresi
D) Çarşamba Ovası ve çevresi
Cevap: B
8. Aşağıda verilenlerden hangisi nüfus sayımlarının amaçlarından birisi değildir?
A) Ülkenin nüfus artış hızını tespit etmek
B) Ülke kaynaklarının nüfusa göre kullanımını belirlemek
C) İşsiz olan insan sayısını belirlemek
D) İnsanların temel ihtiyaçlarını tespit etmek
Cevap: D
9. Aşağıda verilenlerden hangisine kutup iklimi bölgesinde rastlamak mümkün değildir?
A) İglo evlerine
B) Kutup ayısına
C) Kahve ağacı
D) Kalın kıyafetler giyen insanlara
Cevap: C
10. Türkiye’nin mutlak konumu aşağıdakiler- den hangisinde doğru verilmiştir?
A) 36°-42° Doğu Meridyenleri ile 26°-45° Kuzey Paralelleri arasında bulunmaktadır.
B) 26°-45° Doğu Meridyenleri ile 26°-45° Kuzey Paralelleri arasında bulunmaktadır.
C) 36°-42° Kuzey Paralelleri ile 26°-45° Doğu Meridyenleri arasında bulunmaktadır.
D) 26°-45° Kuzey Paralelleri ile 36°-42° Doğu Meridyenleri arasında bulunmaktadır.
Cevap: C
11. Ülkemizin sadece mutlak konumunu bilen bir öğrenci aşağıda verilen bilgilerden hangisine ulaşamaz?
A) Ülkemiz, başlangıç meridyeninin doğusundadır.
B) Ülkemiz, Ekvator’un kuzeyindedir.
C) Ülkemizin kuzeyi ile güneyi arasında 6 paralel fark vardır.
D) Ülkemiz, zengin yer altı ve yer üstü kay- haklarına sahiptir.
Cevap: D
12. • Muson ikliminin görüldüğü yerler yaz mevsiminde bol yağış alır. Bu durum pirinç tarımın yapılmasını kolaylaştırdığı gibi sel felaketlerinin yaşanmasına da sebep olur.
• Karadeniz ikliminin görüldüğü yerlerde orman bitki örtüsü hâkimdir. İnsanlar orman ürünlerinden yararlanarak ahşap evler yaparlar.
• Kutup ikliminin görüldüğü yerlerde tarım yapılamadığı için insanlar balıkçılık ve avcılık yaparak geçimlerini sağlarlar.
Bu bilgilere göre ulaşılabilecek ortak yargı aşağıdakilerden hangisidir?
A) İklim özellikleri insanların günlük yaşamları üzerinde etkilidir.
B) İklim özelliklerinin insanların geçim kaynaklarına etkisi yoktur.
C) Tarımsal faaliyetler dünyanın her yerinde yoğun şekilde yapılmaktadır.
D) İklim özelliklerinin kültürel çeşitlilik üzerinde etkisi yoktur.
Cevap: A
Aşağıda verilen soruların cevaplarını defterinize yazınız.
1. Ülkemizi jeopolitik açıdan dünya üzerinde önemli hâle getiren göreceli konum özelliklerini ifade ediniz.
- Üç kıtanın birbirine yaklaştığı yerde.
- Yakın bir jeolojik zamanda oluşmuştur.
- Ortalama yükseltisi fazladır (1132 m).
- Dağlar genel olarak doğu-batı doğrultusunda uzanır.
- Yer şekilleri kısa mesafede değişiklik gösterir.
- Farklı iklim özellikleri görülmektedir.
2. Aynı gün ve aynı saatte yapılan sıcaklık ölçümlerinde Antalya’nın Erzurum’a göre daha sıcak olduğu gözlemlenmiştir. Bu durumun sebeplerini açıklayınız.
Kuzey Kutbuna gidildikçe hava soğur, ekvatora yaklaşıldıkça hava ısınır. Antalya Erzurum’a göre daha güneyde olduğu için ekvatora yakınlıktan dolayı hava sıcaklığı konusunda Erzurum’dan daha yüksek sıcaklıklara sahiptir. Ayrıca Antalya özel konum itibari ile denize kıyısı olmasından dolayı da Erzurum’dan daha yüksek sıcaklıklara sahiptir.
3. Ülkemizin temel beşerî coğrafya özelliklerinin neler olduğunu belirtiniz.
Sanayileşme: Bütün Dünya’da olduğu gibi Türkiye’de de, sanayileşmenin arttığı yerlerde nüfus yoğunluğu artmıştır. İstanbul, İzmit, Adapazarı, Bursa, Adana ve İzmir buna örnektir.
Tarım: Tarımın geliştiği yerler yoğun nüfusludur. Çukurova, Gediz, Bafra ve Çarşamba ovaları çevresi gibi.
Yeraltı kaynakları: Madenlerin veya enerji kaynaklarının işletilmesinde yoğun nüfusa ihtiyaç olduğundan, bu alanlarda da nüfus fazladır. Zonguldak, Soma, Elbistan buna örnektir.
Turizm: Ülkemizde, Ege ve Akdeniz kıyılarındaki merkezlerde turizmden dolayı nüfus yoğunlaşmıştır.
Ulaşım: Ulaşım yolları kavşağında bulunan illerimizin nüfusu artmıştır. Eskişehir, Ankara, Kayseri, İstanbul gibi illerin gelişmesinde, ulaşım yolları üzerinde bulunmaları da etkili olmuştur.
4. Muson ikliminin görüldüğü yerde bulunan insanların yaşantılarının nasıl etkilendiğini açıklayınız.
Muson iklimi, tropikal iklim özellikleri taşıyan Güney, Güneydoğu ve Doğu Asya’da etkilidir. Görkemli yağmur bulutları, aralıksız yağış ve güçlü rüzgarları başta gelen özelliğidir. En yağışlı iklim tipidir dolayısı ile sık sık sel felaketi görünür. Buralarda Yaz mevsimleri ılık ve yağışlı, kışlar kuru soğuk geçer.
ÖZ DEĞERLENDİRME FORMU
Bu ünitede yaptığınız çalışmalar ve öğrendiğiniz bilgilerle ilgili aşağıda bir form verilmiştir. Bu formdaki soruları cevaplayınız.
1) Bu ünitede neler öğrendiniz?
Cevap: Beşeri coğrafyanın özellikleri, fiziki coğrafyanın özellikleri, özel ve coğrafi konum, matematiksel konum gibi konuları öğrendim.
2) Bu ünitede başarılı olduğunuz konular hangileriydi?
Cevap: Özellikle paralel, meridyen konularında geçmiş bilgilerim sayesinden zorlanmadım.
3) Bu ünitede öğrendiğiniz bilgileri hayatınızın hangi alanlarında kullanabilirsiniz?
Cevap: Özellikle coğrafya ile ilgili araştırmalarda rahatlıkla kullanabiliriz.
4) Bu ünitede hangi konular ilginizi çekti?
Cevap: Özellikle beşeri ve fiziki coğrafya ile matematiksel konumun işlendiği üniteleri beğendim.
5) Bu ünitede öğrendiğiniz bilgilerden size en ilginç gelen hangisiydi?
Cevap: Muson ikliminin özellikleri ve nerelerde görüldüğü bilgileri beni baya şaşırtmıştır.
6) Bu ünitede hangi konuları anlamakta zorlandınız? Bu konularla ilgili aklınıza takılanlar hakkında kitap, dergi, ansiklopedi ve Genel Ağ gibi kaynaklardan araştırma yapınız.
Cevap: Zorlandığım ünite yok.