4. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Çalışmaları
A. Aşağıdaki cümleleri okuyarak doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.
1. (D) Buharlaşma sadece sıvının yüzeyinde gerçekleşirken kaynama, sıvının her noktasında meydana gelir.
2. (D) Kolonyanın elimizi serinletmesi, elimizden ısı aldığını kanıtlar.
3. (Y) Donma ve yoğuşma sırasında madde, ısı alır.
4. (Y) Bir maddenin donma ve yoğuşma noktası aynıdır.
5. (Y) Isıları farklı olan maddeler arasında ısı alışverişi olur.
6. (D) Sıcaklık, ısının bir ölçüsüdür.
7. (D) Isı alışverişi farklı sıcaklıktaki maddeler arasında olur.
8. (Y) Sadece katı maddeler büzülür.
9. (D) Termometre sıvıların genleşme ve büzülme ilkesine göre çalışır.
10. (D) Köprü ve demir yolu yapımında, maddelerin ısı karşısında genleşme ve büzülme ilkesini göz önüne almalıyız.
B. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere, verilen sözcüklerden uygun olanı yazınız.
1. Bir maddenin sıvı hâlden gaz hâle geçmesine buharlaşma denir.
2. Bir maddenin katı hâlden gaz hâle doğrudan geçişine süblimleşme denir.
3. Saf maddelerin sıvı hâlden katı hâle geçtiği sıcaklığa donma noktası denir.
4. Saf bir maddenin katı hâlden sıvı hâle geçtiği sıcaklık değerine erime noktası denir.
5. Isının birimi olarak genelde kalori kullanılır.
6. Farklı sıcaklıktaki maddeler birbirine temas ederse aralarında ısı akışı olur.
7. Sıcaklık ölçen araçlara termometre denir.
8. Isı alan maddelerin boyutlarında oluşan artışa genleşme denir.
9. Bir maddenin ısı vermesi sonucu boyutlarının azalmasına büzülme denir.
10. Sıcak hava balonunu yukarı doğru hareket ettirmek için balon içindeki havanın ısıtılarak genleşmesi gerekir.
C. Aşağıda numaralandırılarak verilen açıklamaların hangi olaylara ait olduğunu bulunuz. Olayların başındaki harfleri örnekte verildiği gibi açıklamaların karşısına yazınız.
1) Isı alarak gerçekleşir. (a,c,e,f)
2) Sadece katı maddelerde görülen hâl değişimidir. (c)
3) Isı vererek gerçekleşir. (b, ç, d)
4) Sadece sıvı maddelerde görülen hâl değişimidir. (ç, e, f)
5) Sadece gaz maddelerde görülen hâl değişimidir (d)
6) Maddelerin üç hâlinde de gerçekleşir. (a, b)
7) Sadece belirli bir sıcaklık değerinde oluşur. (c, ç, d, e)
8) Her sıcaklıkta oluşur. (a, b, f)
9) Yazın elektrik tellerinin uzamasına neden olur. (a)
10) Termometredeki sıvı seviyesinin düşmesini sağlar. (b)
11) Buzdolabına bırakılan balonun küçülmesine neden olur. (b)
12) Tren raylarının aşırı sıcaktan bozulmasına neden olur. (a)
Ç. Aşağıda verilen çoktan seçmeli sorularda doğru seçeneği işaretleyiniz.
1. Aşağıda verilen olaylardan hangisi birbirinin tersidir?
A) Erime-Kaynama
B) Donma-Yoğuşma
C) Erime-Donma
D) Erime-Yoğuşma
Cevap: C
2. Yukarıdaki şemada numaralandırılan olaylar hangi seçenekte doğru verilmiştir?
Cevap: B
3. • Belirli bir sıcaklıkta gerçekleşir.
• Sıvılarda gerçekleşir.
• Isı alarak gerçekleşir.
Yukarıda özellikleri verilen olay, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kaynama B) Buharlaşma C) Donma D) Erime
Cevap: A
4. Bazı maddelerin erime/donma noktaları aşağıdaki gibidir. Hangi madde ya da maddeler 50 °C’ta sıvı hâlde olabilir?
A) Yalnız su
B) Yalnız beyaz fosfor
C) Su ve beyaz fosfor
D) Beyaz fosfor ve kurşun
Cevap: C
5. Isı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Birimi, Joule’dür (jul).
B) Sıcak maddeden soğuk maddeye akar.
C) Enerji çeşididir.
D) Termometre ile ölçülür.
Cevap: D
6. Fen bilimleri öğretmeni, yandaki deney düzeneğini kurup ısı kaynağını açtıktan sonra öğrencilerin bir süre gözlem yapmalarını istemiştir. İçinde su bulunan 1. kap bir süre ısıtıldıktan sonra kabın içinde hiç su kalmadığı ancak aynı miktarda suyun 2. kapta biriktiği gözleniyor. Bu olayın nedeni,
I. Sıvıların buharlaşması için ısı alması gerekir.
II. Gaz hâlindeki maddeler ısı vererek yoğuşur.
III. Sıvıların katı hâle geçmesi için ısı vermesi gerekir.
yargılarından hangileri ile açıklanabilir?
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve II
Cevap: B
7. Aşağıdaki cisimlerden hangi ikisi arasında ısı alışverişi olmaz?
Cevap: A
8. Aşağıda genleşme olayı ile ilgili bilgiler verilmiştir. Hangi bilgi yanlıştır?
A) Madde ısı alınca gerçekleşir.
B) Maddenin hacmi artar.
C) Maddenin sıcaklığı artınca oluşur.
D) Sadece katılarda görülür.
Cevap: D
9. Aşağıdaki olaylardan hangisi büzülme olayına örnek verilebilir?
A) Güneşte bırakılan topun büyümesi
B) Termometredeki cıvanın alçalması
C) Sıcak yemek konan tabağın çatlaması
D) Tren rayları arasındaki boşluğun küçülmesi
Cevap: B
10. Genleşme ve büzülme ile ilgili verilen örneklerden hangisinin nedeni diğerlerinden farklıdır?
A) Elektrik tellerinin sarkması
B) Konserve kavanozunun kapağını sıcakken kapatmak
C) Tren raylarının kıvrılması
D) Güneşte kalan deodorant şişesinin patlaması
Cevap: B
EĞLENEREK ÖĞRENELİM
Aşağıdaki ağacın üzerinde bulunan cümleleri gövdeden başlayarak sırasıyla okuyunuz. Cümle doğru ise yeşil yapraklı daldan, yanlış ise sarı yapraklı daldan ilerleyerek hangi numaralı portakala ulaşılacağını bulunuz.
Cevap: 4 No.lu çıkış