5. Sınıf Ada Yayıncılık Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 92 Cevabı
Maddeler renk, koku, esneklik, sertlik, matlık gibi özellikleri sayesinde birbirinden ayırt edilebilir. Fakat bu özellikler ölçülebilir ve sadece o maddeye özgü özellikler değildir. Bir maddeyi bir başka maddeden kesin olarak ayırt etmemizi sağlayan ölçülebilir özellikler olduğunu biliyor musunuz?
Cevap: Evet.
Kaynama başlayınca ve devam ettiği sürece suyun sıcaklığının değişmeden hep aynı değerde kaldığını gördünüz. Değişmeyen bu sabit sıcaklığa kaynama sıcaklığı denir. Kaynama sıcaklığı her saf madde için ayırt edici bir özellik midir? Aynı deneyi sudan başka sıvılarla tekrarlarsanız nasıl bir sonuç beklersiniz?
KAYNAMA NOKTASI : Sabit sıcaklıkta ve basınçta saf sıvı bir maddenin, sıvı halden gaz hale geçtiği sıcaklıktır. Genellikle birimi (0 oC) olarak verilir.
* Saf suyun donma noktası 0 oC , kaynama noktası ise 100 0C”dir (1 atmosfer basınçta)
* Saf (arı) sıvıların kaynama süresince hem sıcaklığı hem de buhar basıncı sabittir.
* Saf olmayan sıvıların ise kaynama süresince sıcaklığı değiştiği halde buhar basıncı değişmez.
* Sıvıların 1 atm. basınçta elde edilen kaynama sıcaklıklarına “normal kaynama sıcaklığı” denir.
* Kaynama sıcaklığı saf sıvılar için ayırt edici özelliktir.
Kullanacaklarımız: 2 adet beherglas, etil alkol, aseton, kimya termometresi, bağlama parçası, bunzen kıskacı, sacayak, destek çubuğu, üçayak, tel kafes, kibrit, ispirto ocağı, saat.
5. Sınıf Ada Yayıncılık Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 93 Cevabı
• Alkol ve aseton kaç °C’ta (derece selsiyus) kaynamaya başladı?
- Aseton 56 derecede kaynamaya başlar.
- Alkol ise 78 derecede kaynar.
• Alkol ve aseton kaynamaya başladıktan sonra sıcaklıkları nasıl değişti?
• Diğer sıvıların da kaynama noktalarının sabit fakat sudan farklı olduğunu söyleyebilir misiniz?
Peki erime ve donma noktaları da maddeler için ayırt edici özellik olabilir mi? Bunu bir etkinlikle inceleyelim.
5. Sınıf Ada Yayıncılık Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 94 Cevabı
• Tablonuzdaki verileri diğer grupların sonuçlarıyla karşılaştırınız. Her gruptan, bulduğu erime sıcaklığı değerini tahtaya yazmasını isteyiniz. Tahtadaki değerlere bakarak erime sıcaklığının sabit olduğunu söyleyebilir misiniz?
Cevap: Her grubun cevabına göre tabloyu hazırlamanız gerekmektedir.
• Buz erimeye başladığı anda sıcaklık kaç °C’tur? Buzun erimesi sırasında sıcaklık değişiyor mu?
Cevap: Buzun ise erime sıcaklığı da 0°C ‘ dir. Katı halde bulunan saf bir maddeye ısı verildiğinde önce sıcaklığı artar. Ama belli bir sıcaklığa eriştiğinde sıcaklık artışı durur ve madde erir. Erime belirli bir basınçta, yalnızca belirli bir sıcaklıkta gerçekleşir. Bu sıcaklığa erime sıcaklığı ya da erime noktası denir. Erime sürecinde maddenin sıcaklığı değişmez. Maddeye verilen enerji, tanecikleri arasındaki çekim kuvveti yenmek için kullanılır. Bu nedenle taneciklerin ortalama kinetik enerjileri sabit kalır. Sıvı hale dönüşen maddenin tanecikleri artık belirli bir konuma sahip olmaz ve titreşim hareketinin yanı sıra öteleme hareketi de yapar. Erime noktası her madde için farklı bir değerdedir, bu nedenle maddenin ayırt edici bir özelliğidir.
Yandaki tabloda verilen katıların erime sıcaklığını buzun erime sıcaklığıyla karşılaştırınız. Bu katıların buza göre çok yüksek sıcaklıklarda eridiklerini söyleyebilir misiniz?
5. Sınıf Ada Yayıncılık Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 95 Cevabı
Suyun donması için sıcaklığın kaç C olması gerekir? Suyun donması sırasında sıcaklığının değişip değişmeyeceği hakkında ne düşünürsünüz? Bu sorulara cevap bulabilmek için bir etkinlik yapalım.
Cevap: Suyun donması için sıcaklığın sıfırın altında olması gerekmektedir.
• Çizdiğin grafikte suyun donma sıcaklığı kaç °C’tur?
Cevap: 0 derecedir.
• Önceki etkinlikte ölçtüğünüz erime sıcaklıklarını, donma sıcaklıkları ile karşılaştırınız. Suyun donma sıcaklığı ile buzun erime sıcaklığı hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Cevap: Maddenin erimeye başladığı bu sıcaklık değerine erime noktası denir. Maddenin donmaya başladığı bu sıcaklık değerine donma noktası denir. Madde miktarı donma noktasını değiştirmez, fakat donma süresini değiştirir. örneğin, bir bardaktaki su da bir sürahideki su da 0 derecede donar. Suyun donma ve erime sıcaklığı aynıdır. Değişmez. su 0 derece donmaya başladığı gibi 0 derecede erimeye başlar. 0 derecenin altın sıcaklık devam ettiği sürece donma devam eder. 0 üstünde sıcaklık devam ettiği sürece erime devam eder.
Yaptığınız deneylere dayanarak aynı saf maddenin erime ve donma sıcaklıklarının birbirine eşit değerlerde ve sabit olduğunu söyleyebilir misiniz?
Cevap: Söyleyebiliriz. Çünkü aynı saf maddeler her yerde aynı tepkimeye aynı sonuçları verecektir. Örneğin suyun 100 derecede kaynaması gibi.
5. Sınıf Ada Yayıncılık Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 96 Cevabı
Mazotla çalışan kamyonların yakıtlarının kışın donduğunu duymuş muydunuz? Su donduğunda mazot da donar mı?
Cevap: Evet, mazotla çalışan kamyonların yakıtlarının kışın donduğunu duymuştum. Evet, su donduğunda mazotta donar. Çünkü mazot, -20 derecede donmaya başlar.
Erime-donma sıcaklıklarına bakarak maddeleri tanıyabilir misiniz?
Cevap: Evet.