4. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Ata Yayıncılık 1. Ünite Yer Kabuğu ve Dünya’mızın Hareketleri Sayfa 16, 18, 21 Yer Kabuğunda Neler Var Etkinlik Soruları ve Cevapları
4. Sınıf Ata Yayıncılık Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 16 Cevabı
Kaya, taş ve toprağın renk ve şekillerinin farkı olmasının nedeni nedir?
Kayaçların yapısında mineraller bulunur. Her kayaç, farklı minerallerden oluşur. Taş, kaya ve toprakların farklı renklerde olmasının nedeni içerdiği farklı minerallerdir. Kayaçların sıcaklık farkı, yağmur ve rüzgâr gibi etkenlerle aşınıp parçalanmasıyla kayalar oluşur. Kayaların ufalanmasıyla taşlar, taşların ufalanmasıyla da toprak meydana gelir.
4. Sınıf Ata Yayıncılık Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 18 Cevabı
Kayaçlar ve Maden İlişkisi
Madenlerden hangi alanlarda yararlanırız? Bu konuyu internetten ve çeşitli kaynaklardan araştıralım. Araştırma sonunda edindiğimiz bilgilerle arkadaşlarımıza bir sunum hazırlayalım ve arkadaşlarımıza sunalım.
Demir: Modern sanayinin ana metali demirdir. Kullanım alanı oldukça geniştir.
Çıkarıldığı yerler: Divriği –Gürün (Sivas), Hekimhan-Hasan çelebi (Malatya), Çam dağı (Sakarya) , Edremit-Havran-Eymir-Ayvalık-Ayazmant (Balıkesir), Torbalı(İzmir), Simav- (Kütahya), Kırıkhan-Payas(Hatay), Bingöl, Kahramanmaraş, Düzce, Kayseri. Doğu Anadolu Bölgesi demir madeni bakımından Türkiye’de ilk sıra gelmektedir.
İşlendiği yer : Karabük, Ereğli, İskenderun demir çelik fabrikaları.
Bakır: Bakır madeni yatakları genellikle çinko ve kurşun yataklarıyla birlikte bulunur. Elektrik ve elektronik sanayisinde kullanılır. Bakır mutfak eşya yapımına kullanılır.
Çıkarıldığı yerler: Murgul(Artvin), Küre(Kastamonu), Ergani –Maden (Elazığ), Çayeli (Rize),
İşlendiği yerler: Maden Ergani bakır işletmeleri, Murgul bakır işletmeleri, Samsun Karadeniz bakır işletmeleri.
Krom: Çok sert, çok iyi cilalanabilen ve paslanmayan bir maden olduğu için, madeni eşya yapımında büyük önem taşır. Dışarıya en çok satılan madendir. Kaplamacılıkta ve çelik yapımında kullanılır.
Çıkarıldığı yerler: Guleman(Elazığ) , Fethiye – Milas – Marmaris – Dalaman Köyceğiz(Muğla) , Acıpayam (Denizli) , Orhaneli (Bursa) , Kayseri, Eskişehir Kütahya , Kahramanmaraş , Aladağ(Adana)
İşlendiği yerler :Antalya ve Elazığ’daki ferrokrom tesisleri
Boksit: Alüminyumun hammaddesi olan boksit çok hafif olduğundan uçak sanayiinde, otomobil, ev, elektrik malzemesi yapımında kullanılır.
Boksit yatakları Seydişehir (Konya), Akseki (Antalya) İslahiye (Gazi Antep) ve Milas (Muğla) civarında bulunur. Buralarda çıkarılan boksit, Seydişehir alüminyum tesislerinde işlenmektedir.
Bor Mineralleri: Sanayide sayısız denilebilecek kadar çok çeşitli işlerde kullanılmaktadır. Bor minerallerinden elde edilen boraks ve asit borik özellikle nükleer alanda jet ve roket yakıtı , sabun deterjan lehim, fotoğrafçılık tekstil boyaları , cam, elyaf ve kağıt sanayiinde kullanılmaktadır. Dünya rezervinin %80’ni Türkiye’dedir . Üretim bakımından dünyada 2006 dan beri birinci sıradayız. Rezerv bakımından TÜRKİYE birinci sıradadır Bor minerallerinin üretimi dış isteğe bağlıdır.
Çıkarıldığı yerler: Bigadiç-Susurluk-Sultançayırı (Balıkesir) , Mustafakemalpaşa (Bursa) Emet( Kütahya), Seyitgazi (Eskişehir).
Kükürt: Kükürt gübre, kimya ve boya sanayiinde kullanılır. Ayrıca kauçuğun işlenmesinde ve sülfirik asit üretiminde de kullanılır.
Ülkemizde kükürt yatakları Keçiborlu (Isparta) ve Milas (Muğla) çevresinde bulunmaktadır.
Tuz: Türkiye tuz yatakları bakımından son derece zengindir. Kaya tuzu yatakları üçüncü jeolojik zamanda, kapalı göl havzalarında suların buharlaşması ile oluşmuştur. Son yıllarda tuz üretimimiz üç kat artmıştır.
Türkiye’deki tuz üretiminin çoğu, Tuz Gölü ile İzmir Çamaltı tuzlasından sağlanır. Kaya tuzu yatakları, Çankırı, Kars, Iğdır ve Nevşehir çevresinde bulunmaktadır.
Cıva: Tek sıvı madendir. Zirai ilaç yapımında, kâğıt sanayiinde, suni gübre üretiminde ve boya sanayiinde kullanılır. Türkiye’de Sarayönü (Konya), Ödemiş (İzmir), Manisa ve Uşak çevresinde çıkarılmaktadır.
Kurşun – Çinko: Genelde kurşun ve çinko bir arada bulunur. Ülkemizde Keban (Elazığ) ve Kayseri çevresinde kurşun-çinko yatakları vardır.
Görseldeki eşyalar hangi madenlerden yapılmış olabilir? Tahmin edelim. Tahminlerimizi arkadaşlarımızla paylaşalım.
Alüminyum, Demir, Bakır, Petrol
4. Sınıf Ata Yayıncılık Yayıncılık Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 21 Cevabı
Fosil
Yandaki resimde nesli tükenmiş canlılardan biri olan dinozora ait kalıntılar görülmektedir. Bu kalıntılar olmazsa acaba dinozorların yaşadıklarından haberdar olabilir miydik? Dinozorun kalıntılarına bakarak onun ne zaman yaşadığı veya nasıl beslendiği hakkında bilgi edinebilir miyiz?
Evet bilimsel deneylerle dinozorların ne zaman ve nerede yaşadıklarını tespit edebiliriz.Belli yöntemler bu iş için günümüzde kullanılmaktadır. Bunun yanında dinozor ve fosil kalıntıları olmasaydı bizler muhtemelen dinozorların varlığından haberdar olamazdık.
Fosillere kayaçlar, deniz dipleri, ağaç reçineleri veya buzullarda rastlayabiliriz. Acaba fosiller nasıl oluşur?
Fosilleri inceleyen bilim dalına paleontoloji, fosil toplayıp bunlar üzerinde çalışma yapan kişilere de paleontolog denir. Fosiller bir polen tanesi küçüklüğünde ya da dev bir dinozorun kemiği büyüklüğünde olabilir. Bir hayvan ya da bitkinin fosilleşmesi için milyonlarca yıl devam eden bir süreç gerekmektedir. Genellikle hayvan ya da bitkilerin sert kısımları bu uzun süreç boyunca dayanıklılık gösterebilir.