ALES’in açılımı Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı’dır.
ALES, Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından ilkbahar ve sonbahar dönemlerinde yılda iki kez ve ayrıca 2017 senesi için e-ALES olarak ayrıca iki defa daha yapılır. Bu iki dönemde yapılan sınavlar ALES İlkbahar Sınavı ve ALES Sonbahar Sınavı olarak adlandırılır.
ALES;
Yükseköğretim kurumlarında öğretim görevlisi, okutman, araştırma görevlisi, uzman, çevirici ve eğitim öğretim planlamacısı kadrolarına açıktan veya öğretim elemanı dışındaki kadrolardan naklen atamalarda,
Ülkemizde lisansüstü eğitime girişte,
Yurtdışına lisansüstü eğitim için gönderilecek adayların seçiminde,
ilgili kurumların kullanacakları puanları veren bir sınavdır.
ALES’in Önemi
Eskiden tezsiz yüksek lisans programlarının başvurularında istenen ALES artık sadece tezli yüksek lisans için istenmektedir. Tezli yüksek lisans başvuruları için oldukça önemli bir kriterdir.
Üniversiteler tezli yüksek lisans başvurularında ALES sonucuna çok önem vermekteler. Eğer iyi bir ALES puanına sahipseniz yüksek lisans başvurunuzda size önemli bir avantaj sağlar. Üniversiteler yüksek lisans başvurusu yapan öğrencilere ALES sonuçları, diploma notları, mülakat sonuçları ve bazen bilim sınavı sonuçlarını da dahil ederek bir puanlama oluştururlar. Bu puanlamada en yüksek oran ALES sonucuna aittir. Genelde ALES sonucu %50’lik bir paya sahiptir. Bu oran bazen %50’den fazla olmakla birlikte Lisansüstü Eğitim Öğretim Yönetmeliği’ne göre daha az olamaz. YÖK Lisansüstü Eğitim Öğretim Yönetmeliği’nde şöyle der:
“ALES puanının %50’den az olmamak koşuluyla ne kadar ağırlıkla değerlendirmeye alınacağı, ilgili senato tarafından belirlenir.”
Yükseköğretim kurumlarının öğretim elemanı ihtiyacının karşılanması amacıyla, lisansüstü öğrenimi görmek üzere yurt dışına gönderilecek adayların seçiminde de ALES sonuçları kullanılmaktadır. Bu yolla yurt dışında lisansüstü öğrenim görmek isteyen adayların bu sınava girmeleri zorunludur. Mecburi hizmet yükümlülüğü olmaksızın, kendi imkanlarıyla yurt dışında lisansüstü öğrenim göreceklerin bu sınava girmelerine gerek yoktur. Çünkü sonucu sadece Türkiye’de kabul edilen bir sınavdır.
Ayrıca bazı kamu kurum ve kuruluşları, yurtdışında lisansüstü öğrenim görecek öğrencilere burs verirken ALES sonuçlarından yararlanmaktadırlar. Yurt dışındaki öğretim kurumları lisansüstü öğrenim görmek üzere kendilerine başvuran adaylardan ülkemizde yapılmış bir sınavın sonuçlarını da istedikleri takdirde, adaylar bu sınavın sonuç belgelerini bu kurumlara verebileceklerdir.
Fakat unutmamak gerekir ki ALES sonucuzun çok yüksek olması mutlaka yüksek lisans programına kabul edileceğiniz anlamına gelmez. Üniversitelerin ve enstitülerin birbirinden farklı değerlendirme kriterleri vardır. ÖSYM ALES sonucunun en az %50 sinin değerlendirmeye dahil edilmesi gerektiğini belirtmiştir ancak %50 başarı yüksek lisansa kabul olmanız için yetmeyebilir.
ALES’den çok yüksek puan almış dahi olsanız sizi değerlendiren jürinin gözünde diğer kriterleri sağlayamıyorsanız başvurduğunuz programa kabul edilemeyebilirsiniz. Lisans not ortalamanız, Mülakat, Referans Mektubu, Özgeçmiş, TOEFL, YDS, IELTS sonucu gibi faktörler de önemli etkenlerdir.
ALES’e Kaç Kişi Giriyor? ALES’e Kimler Başvurabilir?
ALES için ÖSYM tarafından yapılan açıklamada (kanun hükmünde kararnameye göre) sınavın yükseköğretim kurumlarında öğretim görevlisi, okutman, araştırma görevlisi, uzman, çevirici ve eğitim öğretim planlamacısı kadrolarına açıktan veya öğretim elemanı dışındaki kadrolardan naklen atanabilmek için, girilmesi zorunlu olan bir sınav olarak belirtilmiştir.
Yüksek lisans programlarına yapılacak başvurular kapsamında değerlendirirsek sınava, bir lisans programından mezun olabilecek durumda bulunanlar, lisans programını bitirenler ile denklik belgesi almış olmak kaydıyla yurt dışında lisans eğitimi görmüş olanlar başvurabilirler.
ALES’in geçerlilik süresi resmi gazetede yayınlanan duyuruya göre 3 yıla çıkarılmıştır. (31.07.2008 tarihli resmi gazete ve ilgili duyuruyu buradan görebilirsiniz)
Güzel Sanatlar Fakülteleri ile Konservatuvarlara alınacak yüksek lisans, sanatta yeterlik ve doktora öğrencilerinden ALES’e girmiş olma koşulu aranmaz, ALES sonuçları değerlendirmeye tabi tutulmaz.
Yükseköğretim kurumlarının öğretim elemanı ihtiyacını karşılamak için yurtdışına eğitime gönderilecek olanların seçiminde de ALES sonuçları değerlendirildiği için bu yolla yurtdışında yüksek lisans eğitimi almak isteyen adaylar da başvurabilirler.
Son yıllarda sınava giren öğrenci sayıları aşağıdaki gibidir:
2015:204.574 kişi (bkz: ÖSYM 2015 İstatistikleri)(Sonbahar)
2015:332.166 kişi (bkz: ÖSYM 2015 İstatistikleri)(İlkbahar)
2014:275.497 kişi (bkz: ÖSYM 2014 İstatistikleri)(Sonbahar)
2014: 410.349 kişi (bkz: ÖSYM 2014 İstatistikleri)(İlkbahar)
2013: 274.324 kişi (bkz: ÖSYM 2013 İstatistikleri)(Sonbahar)
2013: 270.046 kişi (bkz: ÖSYM 2013 İstatistikleri)(İlkbahar)
2012:223.517 kişi( bkz: ÖSYM 2012 İstatistikleri)(Sonbahar)
2012: 291.934 kişi (bkz: ÖSYM 2012 İstatistikleri)(İlkbahar)
2011: 207.896 kişi (bkz: ÖSYM 2011 İstatistikleri)(Sonbahar)
2010: 251.938 kişi (bkz: ÖSYM 2010 İstatistikleri)(İlkbahar)
2009: 374.902 kişi (bkz: ÖSYM 2009 İstatistikleri)
2008: 317.016 kişi (bkz: ÖSYM 2008 İstatistikleri)
2007: 297.887 kişi (bkz: ÖSYM 2007 İstatistikleri)
2006: 234.145 kişi (bkz: ÖSYM 2006 İstatistikleri)