Soru : 1940'lı yıllarda İstanbul'da bitler vasıtasıyla yayılan hangi salgınla mücadele etmek için Temmuz 1943'te binlerce kişi hamamlarda yıkatılmıştır
Doğru Cevap: Tifüs
Tifüs, Rickettsia bakterilerinin etken olduğu bulaşıcı hastalıktır. Neden olan etken bakteriler hücre içinde yaşama özelliği gösterirler, hücre dışında uzun süre canlı kalamazlar.
Yurdun çeşitli yerlerinde farklı zaman aralıklarında görülen tifüs vakaları II. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte artış göstermiştir. Vaka sayısı 1935-1936-1937-1938 senelerinde ortalama 485 olduğu halde 1939-1940- 1941-1942 senelerinde ortalama 764’tür. 1943 senesinin ilk aylarında çoğalmaya başlayan tifüs Mart ve Nisan aylarında salgın halini almıştır16. Bu çalışmada II. Dünya Savaşı’nda tekrar nükseden tifüs salgınının İstanbul’u nasıl pençesine aldığı, tifüs tehdidini ortadan kaldırabilmek adına hükümet tarafından alınan tedbirlerin neler olduğu ortaya konularak, bu doğrultuda yapılan mücadele çalışmalarına farklı boyutlarıyla yer verilmeye çalışılmıştır.
Seferberliğin ilanıyla birlikte asker sayısının artışı tifüsün salgın haline gelmesine zemin hazırlamıştır. Hamamların yeterli olmaması, su ve sabun sıkıntısı çekilmesi nedeniyle bitsiz birlik neredeyse kalmamıştır. Bu süreçte birçok askerin uğrak yeri olan İstanbul’da askerlerin kaldığı konak, misafirhane, han ve otellerin vaziyeti hastalığın yayılmasının önlenmesi açısından oldukça önemlidir; ancak buraların hijyen açısından durumu hiç de iç açıcı değildir. Selimiye, Rami, Davutpaşa kışlalarının tamire ihtiyacı olduğu gibi etüv ve çamaşırhanesi yoktur. Sirkeci ve Haydarpaşa’daki hat kumandanlığında da erlerin temizlenme imkânlarının yetersizliği üzerine Ankara’dan iki temizleme treni gönderilmiştir.