Metni Anlama ve Çözümleme
1. Okuduğunuz metinde geçen “Tek Teknik unsurlardan yalıtıldığında ve genel olarak bakıldığında her ikisinin de insan ruhunu kavramaya, onun düşünce, davranış ve duygularına yön veren bilinçaltı süreçlerine daha yakından bakmaya ve onu çevresinden koparmadan bir “bütün” olarak görmeye çabalayan çalışma sahaları olduğu görülür.”, “Ruhun beden üzerindeki etkisini belli eden ve herkeste düzenli gözlemlenip günlük yaşamda en sık karşılaşılan bir örnek olarak içteki duygu ve heyecanların dışavurumunu gösterebiliriz.” cümlelerinde altı çizili kelimelerin anlamlarını kullanıldıkları cümlenin bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi TDK’nin Türkçe Sözük’ünden kontrol ediniz.
kavramak: Her yönüyle ve iyice, kesin bir biçimde anlamak.
Bilinçaltı: Bilinç dışı olmakla birlikte, dilendiğinde kapsamındakilerin bilince çağrılabildiği zihin bölgesi, şuuraltı…
koparmadan: İlişiğini kesmeden
gözlemlemek: dikkatlice bakmak
dışavurum: Ruhsal olayların belli işaret veya tasvirlerle yansıtılması, insan ruhunun algılanabilecek biçimde kendini dışa yansıtması, ifade…
2. Metne göre edebiyat ve psikolojinin ortak özellikleri nelerdir? Sizce edebiyat ile psikolojinin başka ortak özellikleri var mıdır? Açıklayınız.
Edebiyat ve psikoloji biliminin asıl malzemesi olarak insandır.
Edebiyat ve psikoloji insanı bir bütünlük içinde kavrayarak onun doğasına yaklaşma gayretindedirler.
Genel olarak her ikisinin de insan ruhunu kavramaya, onun düşünce, davranış ve duygularına yön veren bilinçaltı süreçlerine daha yakından bakmaya ve onu çevresinden koparmadan bir “bütün” olarak görmeye çabalayan çalışma sahaları olduğu görülür.
3. Metne göre bir insanın ruh hâliyle bedeni arasındaki ilişkiyi yorumlayabilmek bize neler kazandırır?
Cevap: Yazara göre bir insanın hemen bütün ruh durumları, yüz kaslarının gerilim ve gevşemelerinde, bakışlarında, cildinin kanlanmasında, sesinde, kol ve bacaklarının, en başta ellerinin duruşunda açığa vurur kendini.
4. Metinden hareketle edebiyat ve psikolojinin birbirinden yararlanmasının birbirlerine nasıl bir katkı sağladığını açıklayınız.
Cevap: Psikolojinin edebiyata sağladığı en önemli katkıların biri insanın dünyasıyla ilgili tespitleridir… Özellikle roman ve hikâye tahlillerinde başvurulan şahıs kadrosu sınıflandırılmalarında psikolojiden oldukça detaylı bilgiler alınabilir.
5. Metnin konusu ile dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
Konu: Metnin konusu, edebiyatın psikoloji ve psikiyatri ile ilişkisidir.
Dil ve anlatım özellikleri: Metin, öğretici bir nitelik taşıdığı için nesnel, açıklayıcı bir anlatım tercih edilmiş, kelimeler çoğunlukla gerçek anlamlarıyla kullanılmıştır.
6. Okuduğunuz metinde düşünceyi geliştirme yollarından hangileri kullanılmıştır? Bunun seçilen anlatım biçimine katkısını söyleyiniz.
Cevap: Karşılaştırma, örnekleme… Bunlar, anlatılanların daha anlaşılır, inandırıcı olmasına katkı sağlar.
7. Metindeki yardımcı düşüncelerden hareketle ana düşünceyi belirleyiniz.
Cevap: Edebiyatın psikolojiye psikolojinin edebiyata katkı sağlayacağı pek çok unsur vardır.
Dil Bilgisi
1. Aşağıdaki parça okuduğunuz metinden alınmıştır. Bu parçada eş anlamlısı olan kelimelerin altını çiziniz.
Edebiyat ve psikolojinin bir bilim dalı olarak birbirine yakınlık ve uzaklığıyla ilişkilerinin ele alınması tarihi çok uzaklara dayanmaz. Edebi eserde yer alan insan psikolojisinin tarihini belirleme imkanı zaten yoktur. Bir bilim olarak psikoloji ortaya çıkmadan önce de sanatçı duyarlılığı ve sezgisi
edebi eser öznesi olarak psikolojiyi üstü örtük yahut büsbütün belirgin olarak kullanıyordu. Ancak bunun bir bilim olarak ortaya çıkıp ele alınması ve edebi eserdeki psikolojik unsurların saptanması Freud’la başlar.
Edebiyat sözcüğüne ait eş anlamlı kelimeler literatür ve yazın sözcükleridir. Bu kelimeler birbiri yerine kullanılabilir.
Psikoloji sözcüğünün eş anlamlı kelimesi ruh bilimi sözcüğüdür. Bu iki kelime birbiri yerine kullanılabilir.
İmkan sözcüğünün eş anlamlı kelimesi olanak sözcüğüdür. Bu iki kelime birbiri yerine kullanılabilir.
Sezgi sözcüğüne ait eş anlamlı kelimeler anlayış, duygu, feraset, his, sezi ve zeka sözcükleridir. Bu kelimeler birbiri yerine kullanılabilir.
Büsbütün sözcüğüne ait eş anlamlı kelimeler devamlı, kalıcı, kamilen, tamamen, temelli ve toptan sözcükleridir. Bu kelimeler birbiri yerine kullanılabilir.
Belirgin sözcüğüne ait eş anlamlı kelimeler açık, bariz ve besbelli sözcükleridir. Bu kelimeler birbiri yerine kullanılabilir.
Saptamak sözcüğünün eş anlamlı kelimesi tespit etmek sözcüğüdür. Bu iki kelime birbiri yerine kullanılabilir.
2. Okuduğunuz metinden alınan aşağıdaki cümlede altı çizili birleşik kelimelerin bitişik veya ayrı yazılma nedenlerini belirtiniz. Metinden buna benzer örnekler bulunuz.
Ruh durumlarına eşlik eden bu belirtiler, söz konusu kimselere çok vakit hiçbir yarar sağlamadığı gibi, içlerinden geçenleri başkalarından gizlemek istiyorlarsa, bu isteklerine aykırı düşer.
eşlik eder: Yardımcı eylemlerle kurulan birleşik fiilerde ses düşmesi veya türemesi olmuyor bitişik yazılır.
Hiçbir: Biraz, birçok, birçoğu, birkaç, birkaçı, herhangi vb. belirsizlik sıfat ve zamirleri gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.
3. Aşağıdaki parçada yazımı yanlış olan kelimeleri bulunuz. Bulduğunuz kelimelerin altını çiziniz.
Bu konuşma onun yüreğine büs bütün derd ekmişdi. Yüreğinin orta yerine taş gibi ağır birşey oturdu. Gözlerini ta uzaklara Dağların tepelerine dikti. Bu Dağların ardına inmeğe hazırlanan Güneş, uçuşan Tarla Kuşlarının kanatlarını allı penbeli renglere boyuyordu. Gözlerini gök yüzünün sonsuzluğuna dikince gönülü ferahladı. Tulumunun cebinden çıkardığı eski bir gasteye daldı. Kendini bu düşüncelerin elinden kurtarmak için gasteden bir kaç yazı okudu.
Bu konuşma onun yüreğine büs bütün (büsbütün) derd ekmişdi.(dert ekmişti) Yüreğinin orta yerine taş gibi ağır birşey (bir şey) oturdu. Gözlerini ta uzaklara Dağların (dağların) tepelerine dikti. Bu Dağların (dağların) ardına inmeğe (inmeye) hazırlanan Güneş (güneş) uçuşan Tarla Kuşlarının (tarla kuşlarının) kanatlarını allı penbeli (pembeli) renglere (renklere) boyuyordu. Gözlerini gök yüzünün sonsuzluğuna dikince gönülü (gönlü) ferahladı. Tulumunun cebinden çıkardığı eski bir gasteye (gazeteye) daldı. Kendini bu düşüncelerin elinden kurtarmak için gasteden (gazeteden)bir kaç (birkaç) yazı okudu
Peyami Safa’nın aşağıda bir parçası verilen Dokuzuncu Hariciye Koğuşu isimli romanını okuyunuz. Kitapta psikolojik unsurların roman kahramanının anlaşılmasına yaptığı katkıyı sınıfta sözlü olarak paylaşınız.
Cevap: 9. Hariciye Koğuşu romanındaki psikolojik unsurlar, ruh çözümlemeleri okurun kahramanın iç dünyasını, hayal ve düşüncelerini çok yünlü tanımasına katkı sağlar. Psikolojik unsurların roman kahramanı genç çocuğun uzun müddet çektiği hastalığın ruhundaki yansımalarını, kişiliğine olan etkilerini okura sunmada önemli bir işlevi vardır.