Metni Anlama ve Çözümleme
1. Okuduğunuz romanda geçen “sihirli bir sessizlik, kendi düşüncelerinde kaybolmak, tereyağdan kıl çeker gibi” kelime gruplarının anlamını bağlamdan hareketle tahmin ediniz. “Tereyağından kıl çeker gibi” deyimini “TDK Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü”nden kontrol ediniz.
Sihirli bir sessizlik: Yani sanki zaman an veya insanlar donmuş, her şey sessiz suskundur.
Kendi düşüncelerinde kaybolmak: İnsanın düşüncelere dalması gerçeklikten kopması anlatılmaktadır.
Tereyağından kıl çeker gibi: Yani çok kolay bir şekilde bir işi halletmek anlamında kullanılmaktadır.
2. Okuduğunuz romanda Galip’in Rüya’yı bulmak için verdiği uğraşı maddeler hâlinde sıralayınız?
Cevap: Arayış esnasında Galip’in İstanbul gezisi hem İstanbul hakkında geniş bir gözlemin roman kurgusuna dâhil edilmesini sağlar. Galip’in Rüya’yı araması, romanın Şeyh Galip‘in “Hüsn-ü Aşk” adlı eserinin parodisi olduğu düşüncelerine olanak tanıyan bir arayıştır. Bu arayış içerisinde Celal Salik’in yazılarının serpiştirilmiş olması kurguyu karmaşıklaştırırken bu yazılarla Osmanlı Tarihi, sanat, edebiyat, siyaset ve kültürel yapı hakkında bilgiler de verilir.
3. “Kara Kitap” adlı romanda Galip, Rüya’nın Celâl’le kaçtığını niçin düşünmüştür? Romandan hareketle ön yargının yaşamımızdaki etkilerini tartışınız.
Cevap: Arayış esnasında Galip’in İstanbul gezisi hem İstanbul hakkında geniş bir gözlemin roman kurgusuna dâhil edilmesini sağlar. Galip’in Rüya’yı araması, romanın Şeyh Galip‘in “Hüsn-ü Aşk” adlı eserinin parodisi olduğu düşüncelerine olanak tanıyan bir arayıştır. Bu arayış içerisinde Celal Salik’in yazılarının serpiştirilmiş olması kurguyu karmaşıklaştırırken bu yazılarla Osmanlı Tarihi, sanat, edebiyat, siyaset ve kültürel yapı hakkında bilgiler de verilir. deneyimlere veya inançlara dayanan bir grup hakkında basitleştirilmiş bir varsayımdır.
4. Metinde Galip, Rüya’nın nerede olduğunu araştırırken ne gibi hatalar yapmıştır? Bir konuyu araştırırken dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Çok duygusal davranmıştır. Amacından bazen sapmalar gösterebilmiştir. Oysa şunları yapabilirdi: Araştırma yapılacak konu hakkında problemin belirlenmesi. Belirlenen problem hakkında gözlemler yapılarak bilgiler elde edilmesi. Yapılan gözlemler ve deneyler sonucunda verilerin toplanması gerekmektedir.
5. “Hakkıyla yazamayacağım şeyleri siz hayâl gücünüzle kurun diye. Hikâyemin kaldığım yerinde içine girdiğim kara düşün rengini vermek, ondan sonraki günlerde bir uykuda gezer gibi olayların içinde gezinirken aklımın içindeki sessizliği size hep hatırlatmak için. Bundan sonraki sayfaları, kara sayfaları, bir uykuda gezerin hatırladıkları olarak görün artık. ”
Eserin adıyla bu metinde anlatılanlar arasında nasıl bir anlamsal ilişki vardır? Yorumlayınız.
Cevap: Eserin adı Kara Kitap’tır. Bu metinden de anlaşılacağı üzere anlatıcı kahraman üzerinden neden siyah rengini tercih ettiğini anlatmaktadır.
6. Postmodern romanda yazar, olay akışını keserek okuyucuyla konuşur ve onu romanın içine dahil etmek isteyebilir.
“Kara Kitap” romanından verilen metinde postmodern romanın bu özelliğinin kullanıldığı kısmı tespit ediniz.
Cevap: “Okuyucu, ey okuyucu, baştan beri anlatıcıyla kahramanları, köşe yazılarıyla, olayların anlatıldığı sayfaları pek de başarılı olamadan da olsa titizlikle birbirinden ayırmaya çalıştığım kitabımın bu noktasında yani senin de belki fark ettiğin onca iyi niyetli çabadan sonra, izin ver de şu satırları dizgiciye yollamadan önce bir kere olsun araya gireyim.”
7. Romanda metinler arasılık nasıl geçmektedir? Örnekler veriniz.
Cevap: Ünlü yazar Edgar Poe’den şu alıntı yapılarak metinler arasılık ortaya konulmuştur: “Siz okuyanlar, hâlâ yaşayanlar arasında mısınız? Ama bunları yazan ben çoktan yolumu almış olacağım gölgeler ülkesinin içlerinde.” E.A. Poe
8. “Kara Kitap” romanının anlatıcısı kimdir? Bunu nereden anlıyorsunuz? Açıklayınız.
Cevap: Anlatıcı aynı zamanda yazarın da ta kendisidir. Çünkü kimi yerde yazdıklarına ara vererek okurla konuşmaya okuru da romanın içine hatta üretimine katmaktadır. Bu özelliklerden de anlaşılabilmektedir.
1. ETKİNLİK
Üst kurmaca, romanın nasıl oluştuğunun hikâyesidir. Bu hikâyeyle yazar, romanın anlatıcısına da bir anlatıcıdan bahsettirir ve böylece okurla arasındaki mesafeyi bir kat daha artırmış olur. Yani romanda asıl entrik kurgunun dışında bir hikâyecik daha olur ve bu hikâyecik bize elimizde tuttuğumuz romanda anlatılanların nasıl öğrenildiğine dair ipuçları verir.
Yukarıdaki tanımdan hareketle “Kara Kitap” adlı romanda üst kurmaca tekniği nasıl kullanılmıştır? Açıklayınız.
Cevap: “Galip, Rüya’nın hayaliyle ve Celâl’in köşesine yazı yazmakla günlerini geçirmeye başlar ve “eski, çok eski, çok çok eski hikâyeleri yeniden kaleme almaktan ibaret olan yeni işi” olan yazarlığa yönelir ve romanını bitirir.” Bu kısımlar bize üst kurmacayı anlatmaktadır.
2. ETKİNLİK
Okuduğunuz romanlarda kullanılan anlatım tekniklerini tabloda işaretleyiniz.
| Yaprak Dökümü | Saatleri Ayarlama Enstitüsü | Yılanların Öcü | Kara Kitap | |
| Gösterme | X | X | X | X |
| Özetleme | X | X | X | X |
| Geriye dönüş | – | – | – | X |
| Diyalog | X | X | X | X |
| İç konuşma | X | X | X | X |
| Bilinç akışı | X | X | X | X |
3. ETKİNLİK
“Kara Kitap”ta Galip’in yer altına inişi ve minareye çıkışı, Dante’nin “ilahi Komedya”sındaki Cehennem ve Cennet gezilerinin bir taklidi, parodisi; “Kara Kitap”ın biçimsel olarak özellikle Binbir Gece Masalları’nın yapısına benzemesi pastiş olarak değerlendirilebilir.
Tahsin Yaprak, Postmodernizmin Orhan Pamuk Romanlarındaki Yansımaları
Yukarıdaki açıklamadan hareketle postmodern roman tekniği olan parodi ve pastişin ne olduğunu açıklayınız.
Parodi: Ciddi bir oyunun bir bölümünü ya da tümünü, aradaki koşutluğu koruyarak alaya alan, biçimini bozmadan ona bambaşka bir içerik vererek, içerikle biçim arasındaki bu karşıtlıktan gülünç ve eleştirel etki yaratan oyun biçimi.
Pastiş: Pastiş (öykünme, taklit etme): Bir yazarın dil ve anlatım özelliklerine, üslubuna, tarzına, düşüncelerine öykünme, o yolda yazma. Pastişte amaç, genellikle öykünen yazarı ya da bir yapıtını alaya almaktır. Divan edebiyatındaki nazireler pastiş sayılamaz.