1. Ünite Değerlendirme Soruları ve Cevapları
11. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Dersdestek Yayınları Sayfa 48
A- Aşağıdaki kavramları kısaca açıklayınız.
Jeopolitik: Coğrafi konumun, bir ülkenin politikası ve uluslararası ilişkiler üzerindeki etkisini inceleyen bilim dalıdır.
Levant: Doğu Akdeniz’de yer alan tarihi bir bölgedir, günümüzde Türkiye, Lübnan, Suriye, İsrail ve Filistin’i kapsar.
Ulus devlet: Ortak bir etnik kimlik, dil ve kültür çevresinde birleşmiş bir halkın egemen olduğu, sınırları belirli devlettir.
Habsburglar: Avrupa’da uzun süre hüküm süren ve Kutsal Roma İmparatorluğu’nun başına geçen, Avusturya ve İspanya’da güçlü bir hanedanlık olan ailedir.
B- Aşağıdaki ifadeleri kutucuklarda verilen kavramların uygun olanlarıyla tamamlayınız.
1. Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları, Karlofça Antlaşması ile sona ermiştir.
2. II. Osman, Hotin Seferi dönüşünde Yeniçeri Ocağını kaldırmaya karar vermiştir.
3. Osmanlı Devleti 24 yıl süren uzun bir kuşatmanın ardından Girit Adası’nı fethetmiştir.
4. Osmanlılar, Habsburglara karşı siyasi üstünlüklerini Zitvatorok Antlaşması ile kaybetmişlerdir.
5. Osmanlı Devleti 1590 tarihli Ferhat Paşa Antlaşması ile doğuda en geniş sınırlara ulaşmıştır.
6. Osmanlı Devleti’nin batıda yeni bir toprak kazandığı son antlaşma Bucaş Antlaşması’dır.
7. Osmanlı Devleti 1790’da Prusya ile bir ittifak antlaşması imzalamıştır.
8. Portekiz ve İspanya deniz hâkimiyetini XVII. yüzyılda Hollanda ve İngiltere’ye kaptırmıştır.
9. Fransa İspanya Veraset Savaşları’nın sonunda Kuzey Amerika’daki bazı kolonilerini İngiltere’ye bırakmıştır.
10. Doğu Akdeniz ticaretinde etkin olmak isteyen İngiltere XVI. yüzyılın sonlarına doğru Levant Company’i kurmuştur.
11. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Dersdestek Yayınları Sayfa 49
C- Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.
1) (D) Osmanlı Devleti’nin Rusya ile imzaladığı ilk antlaşma, Bahçesaray Antlaşması’dır.
2) (D) IV. Murad, “Bağdat Fatihi” ünvanıyla tarihe geçmiş Osmanlı padişahıdır.
3) (D) Kırım Hanlığı, Küçük Kaynarca Antlaşması ile Osmanlı Devleti’nden ayrılmıştır.
4) (D) Safevi Devleti, Nadir Han’ın 1736’da şah ilan edilmesiyle resmen sona ermiştir.
5) (Y) Rusya 1739 tarihli Belgrad Antlaşması’yla kapitülasyonlardan yararlanma hakkını elde etmiştir.
6) (D) Malta, II. Viyana Kuşatması sonrasında kurulan Kutsal İttifak’ın üyelerinden biridir.
7) (Y) 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı’nın nedeni, Rusya’nın İsveç’in iç işlerine karışmasıdır.
8) (Y) Poltova Savaşı, Osmanlı Devleti ile Lehistan arasında yapılmıştır.
9) (D) Cezayirli Hasan Paşa, Osmanlı donanmasında kalyon kullanımına geçilmesine katkıda bulunan kaptanıderyalardan biridir.
10) (Y) Çeşme Vakası, Osmanlı Devleti’nin denizlerde uğradığı ilk büyük yenilgidir.
Ç- Aşağıdaki soruların cevaplarını yazınız.
1. Soru: Rusların Küçük Kaynarca Antlaşması’yla Osmanlı uyruğundaki Ortodoksları himaye etme hakkını elde etmek istemelerinin nedenleri neler olabilir?
Cevap: Rusya, Osmanlı iç işlerine karışarak güç dengesini kendi lehine çevirmek ve Ortodoks halk üzerinde nüfuz kazanmak istemiştir.
2. Soru: Osmanlı Devleti hangi nedenlerden dolayı kadırgadan kalyona geçme ihtiyacı duymuştur?
Cevap: Kalyonlar, kadırgalardan daha büyük, daha dayanıklı ve uzun süreli deniz savaşlarında daha etkili oldukları için Osmanlı Devleti donanmasını modernize etmek zorunda kalmıştır.
3. Soru: Fransa’nın 1839 Belgrad Antlaşması için Osmanlı Devleti ile Rusya arasında arabuluculuk yapmasının nedenleri neler olabilir?
Cevap: Fransa, Avrupa’daki güç dengesini koruyarak Rusya’nın Osmanlı üzerinde fazla etkili olmasını önlemek ve Osmanlı ile ticari ilişkilerini güçlendirmek istemiştir.
4. Soru: II. Viyana Kuşatması’nın başarısızlıkla sonuçlanmasının nedenleri nelerdir?
Cevap: Osmanlı ordusunun lojistik yetersizlikleri, Viyana’yı uzun süre kuşatacak donanıma sahip olmaması ve Avrupa devletlerinin Viyana’ya yardım göndermesi başarısızlığa neden olmuştur.
5. Soru: İnebahtı Deniz Savaşı’nın Osmanlı denizciliğine etkileri neler olmuştur?
Cevap: Osmanlı donanması büyük bir kayıp yaşamış, Akdeniz’deki deniz üstünlüğü zayıflamış ve denizcilik teknolojisini yenilemek zorunda kalmıştır.
11. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Dersdestek Yayınları Sayfa 50
D- Aşağıda verilen çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.
1. Soru: Avusturya yönetimi altındaki Protestan Macarların başında bulunan Tökeli İmre nin Katolik Avusturyalıların baskısı karşısında Osmanlı Devletinden yardım istemesi aşağıdakilerden hangisine zemin hazırlamıştır?
A) Osmanlı ordusunun Viyana’yı kuşatmasına
B) Reform hareketlerinin başlamasına
C) Avusturya’nın Osmanlı üstünlüğünü kabulüne
D) Köprülüler Dönemi’nin başlamasına
E) Macarların Osmanlı hâkimiyetine girmesine
Cevap: A
2. Soru: Yelkenli büyük kalyonlara göre küçük gemiler olan kadırgalar, Akdeniz gibi bir iç denizde Osmanlı donanmalarının bel kemiğini oluşturmuştur. Koylarda ve küçük limanlarda kullanılmaya elverişli bu gemiler, insan gücünün yanı sıra rüzgâr gücüyle de hareket edecek şekilde tasarlanmıştır. Tecrübeli kürekçilere ihtiyaç duyan kadırgaların depoları dar ve küçüktür.
Bu metinden hareketle kadırgalarla ilgili olarak,
I. Manevra kabiliyetleri yüksektir.
II. Kısa aralıklarla kıyıdan ikmal edilmeleri gerekir.
III. Operasyon süreleri fazla uzun değildir.
IV. Kısa sürede inşa edilebilir.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) I ve II B) II ve III C) I, II ve IV
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
Cevap: E
3. Soru: 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı’nın sonunda imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması’nın aşağıdaki maddelerinden hangisi Osmanlı Devleti’nin toprak kaybettiğini göstermektedir?
A) Osmanlı Devleti, Rusya’ya savaş tazminatı ödeyecektir.
B) Kırım Hanlığı, bundan böyle yalnızca dinî bakımdan padişaha bağlı olacaktır.
C) Rusya, Osmanlı başkenti olan İstanbul’da elçi bulunduracaktır.
D) Osmanlı Devleti, Rus tüccarlara ticari ayrıcalıklar tanıyacaktır.
E) Rusya, Osmanlı topraklarında yaşayan Ortodoksların koruyucusu sayılacaktır.
Cevap: B
4. Soru: Aşağıdakilerden hangisinin XVII. yüzyıldaki Osmanlı-Safevi Savaşları’nın nedenlerinden biri olduğu söylenebilir?
A) Safevilerin halifeliği ele geçirmek istemesi
B) Safevilerin Hicaz’a sahip olma çabası
C) Safevilerin Osmanlı hâkimiyetindeki Azerbaycan topraklarına girmesi
D) Safevilerin Baharat Yolu ticaretini engellemesi
E) Safevilerin Osmanlılara karşı Trabzon Rum İmparatorluğu ile ittifak kurması
Cevap: C
11. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Dersdestek Yayınları Sayfa 51
Hollanda’da siyasal-sosyal yapı, Avrupa’daki diğer yapılardan çok farklıydı. Şehirler soylulara ait mülklerin etrafında kurulmuştu. Soyluların zenginliği, Hollandalı tüccarlara bağlıydı. Hollanda Birleşik Eyaletleri, yönetimi ve ekonomik faaliyetleriyle dev bir şirket gibi işliyordu. Yasalar, halkın kendisi tarafından yapılıyor; ticari yatırımlar, tam bir serbestlikle gerçekleştiriliyordu. Hollanda’nın yöneticileri tüccarlardı.
Hollanda’yı ekonomik güç hâline getiren etkenlerin birincisi, Avrupa’nın içlerine kadar ulaşan nehirleriydi. Hollanda, nehirleri ticari malların dağıtımında ustalık ve titizlikle kullanıyordu. İkincisi Hollanda’da kurulan siyasal yönetim, tüccarlara başka ülkelerle kıyaslanamayacak kadar geniş özgürlükler tanıyordu. İspanya ve Portekiz, denizlerdeki üstünlüklerini savaş ve talan yoluyla elde etmişlerdi. Hollanda’nın ise güçlü bir donanması yoktu. Ülkenin ticari üstünlüğü, rekabet becerisine ve ticari sistemine dayanıyordu. İspanyolların ve Portekizlilerin Amerika, Afrika ve Asya kıtalarından gelen ürünlerini Avrupa’ya Hollandalılar pazarlıyordu. Bu özellikleriyle XVII. yüzyılda Hollanda modern, liberal ekonomik sistemin temellerinin atıldığı bolluk, refah ve özgürlükler ülkesi olarak öne çıkmıştı.
5- Soru: Bu metinden hareketle aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarılamaz?
A) Yeryüzü şekilleri ile ticaretin gelişmesi arasında yakın ilişki vardır.
B) Ülke ekonomilerinin şekillenmesinde siyasal yapı rol oynamaktadır.
C) Askerî güç, ekonomik üstünlüğün devamı için yeterli değildir.
D) Özgürlüklerin genişletilmesi, ekonomiyi olumlu yönde etkilemektedir.
E) Hollanda, sömürgecilikte İspanya ve Portekiz’in önüne geçmiştir.
Cevap: E
I. Durum
1665’te Viyana’ya gönderilen Osmanlı elçisi Kara Mehmed Paşa, bir cihan padişahının temsilcisine uygun bir biçimde ağırlanıp huzura kabul edilmesi konusunda ısrarcı davranmıştır. Uygun biçimde ağırlanmaması ve huzura kabul edilmemesi durumunda İstanbul’a gelecek Avusturya elçilerinin daha kötü muameleye tabi tutulacağını söyleyerek bu amacına ulaşmıştır. Huzura kabul esnasında Avusturya Caesar’ı (Sezar) I. Leopold Osmanlı elçisini ayakta karşılamış ve selamlaşma sonrasında onunla yan yana oturmuştur. Daha sonra Caesar, Kara Mehmed Paşa’nın teslim ettiği nâme-i hümâyunu iki kere öpüp başına koymuştur.
II. Durum
Avusturyalılar, statülerinin Osmanlı yönetimi tarafından kabul edilmek istenmemesi karşısında tepkilerini II. Viyana bozgunu sonrasında en katı biçimde göstermişlerdir. Kutsal İttifak Savaşları sürerken 1688 yılında barış için Viyana’ya elçi olarak gönderilen Zülfikâr Paşa, Belgrad’a vardığında Avusturyalılar tarafından heyetiyle birlikte kötü muameleye tabi tutulmuş ve tutuklanarak hapsedilmiştir. Avusturyalıların bu tutumu, elçilik heyetinin huzura kabulü sırasında da devam etmiştir. Zülfikâr Paşa, birinci dereceden elçi olmasına rağmen I. Leopold, onu ikinci dereceden bir elçi gibi karşılamış ve ona padişahın gönderdiği nâme-i hümâyunu bu şekilde teslim almıştır.
6. Soru: I ve II. durumlarda anlatılanlardan hareketle,
I. Osmanlı Devleti, Zitvatorok Antlaşması’na rağmen protokolde Avusturya caesarını mevki olarak padişahtan aşağı görmeye devam etmiştir.
II. Osmanlı Devleti ile Avusturya arasındaki diplomatik ilişkiler, askerî güç dengesine göre şekillenmiştir.
III. Osmanlı Devleti, XVII. yüzyılın sonlarına doğru Avusturya karşısında güç kaybetmiştir.
IV. Diplomaside devletler için protokol kuralları büyük önem taşımaktadır.
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
Cevap: E
11. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Dersdestek Yayınları Sayfa 52
7. Soru: Osmanlı Devleti 1699 Karlofça ve 1700 İstanbul Antlaşmaları’nı izleyen günlerde aşağıdakilerden hangisini gerçekleştirmeye yönelmiştir?
A) Kaybettiği toprakları geri almaya
B) Safevilerle ittifak kurmaya
C) Yönetim alanında ıslahat yapmaya
D) Batı tarzında yeni bir ordu kurmaya
E) Avrupa devletleriyle ticaret antlaşmaları imzalamaya
Cevap: A
8- Soru: • Safevi Devleti ile yapılan 1590 tarihli Ferhat Paşa Antlaşması’yla Azerbaycan, Dağıstan ve Gürcistan Osmanlı Devleti’ne bağlanmıştır.
• 1611 tarihli Nasuh Paşa Antlaşması’yla 1590’da alınan yerler Safevi Devleti’ne bırakılırken Safe- viler de Osmanlı Devleti’ne yılda 200 deve yükü ipek vermeyi kabul etmiştir.
• 1618 tarihli Serav Antlaşması’yla Safevi Devleti’nin ödemesi gereken yıllık 200 deve yükü ipek yarıya düşürülmüştür.
Bu bilgilerden hareketle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
A) Safeviler ve Osmanlı Devleti, Kafkasya toprakları için mücadele etmiştir.
B) Osmanlı-Safevi sınırı, XVI. yüzyıldan günümüze kadar değişmemiştir.
C) Osmanlı Devleti’nin Safeviler karşısındaki üstünlüğü giderek zayıflamıştır.
D) İpek, diplomatik ilişkilerde değer taşıyan mallardan biridir.
E) Safevi Devleti sınırlarını kuzeye doğru genişletmiştir.
Cevap: B
9- Soru: Osmanlı Devleti’nin Kutsal İttifak devletleriyle 1699 tarihinde yaptığı Karlofça Antlaşması’nda,
• Mora Yarımadası ve Dalmaçya kıyıları Venedik’e verilecektir.
• Ukrayna ve Podolya, Lehistan’a bırakılacaktır.
• Temeşvar ili ve Banat Yaylası hariç tüm Macaristan ve Erdel, Avusturya’ya verilecektir.
• Antlaşma 25 yıl sürecek ve Avusturya’nın garantörlüğü altında olacaktır. maddeleri yer almaktadır.
Bu bilgilerden hareketle aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?
A) Osmanlı Devleti’nin Orta Avrupa’daki toprakları daralmıştır.
B) Osmanlı Devleti, Akdeniz’de güç kaybetmiştir.
C) Avusturya’nın siyasi üstünlüğü diğer devletler tarafından kabul edilmiştir.
D) Osmanlı Devleti’nin sınırları, kalıcı olarak değişmiştir.
E) Osmanlı Devleti, antlaşma görüşmelerine yenik devlet olarak katılmıştır.
Cevap: D
11. Sınıf Tarih Ders Kitabı Cevapları Dersdestek Yayınları Sayfa 53
E- Aşağıdaki bulmacayı çözünüz.
1. ÇEHRİN, 2. EDİRNE, 3. AFŞAR, 4. KATERİNA, 5. HABSBURG, 6. KAMANİÇE, 7. PETERVARADİN, 8. KUTSAL, 9. DEMİRBAŞ, 10. İSTANBUL, 11. BALTACI, 12. İSPANYA, 13. LEHİSTAN, 14. ÇEKTİRİ, 15. FRANSA, 16. HOLLANDA, 17. EĞRİ, 18. GİRAY
1- (Çehrin) 1678’de fethedilen Ukrayna topraklarının merkezi durumundaki kale.
2- (Edirne) Karlofça Antlaşması’nı izleyen yıllarda çıkan bir isyan sonucunda Padişah II. Mustafa’nın tahttan indirildiği şehir.
3- (Afşar) Kendisini şah ilan ederek İran’daki Safevi Devleti’ne son veren Nadir Şah’ın kurduğu hanedan.
4- (Katerina) Lehistan’ın iç işlerine karışarak 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı’na yol açan Rus çariçesi.
5- (Habsburg) XVI. yüzyılda Kutsal Roma Germen İmparatorluğu’nu yöneten hanedan.
6- (Kamaniçe) Bucaş Antlaşması’yla Osmanlı topraklarına katılan Podolya eyaletinin merkezi.
7- (Petervaradin) Sadrazam Ali Paşa’nın 1715-1718 Osmanlı-Avusturya Savaşları sırasında şehit düştüğü muharebe.
8- (Kutsal İttifak) II. Viyana Kuşatması sonrasında Osmanlı Devleti’ne karşı Avrupa devletlerinin kurduğu ittifakın adı.
9- (Demirbaş) İsveç Kralı XII. Şarl’ın Osmanlı kaynaklarındaki ünvanı.
10- (İstanbul) Avusturya arşidükünün protokolde Osmanlı padişahına değil, sadrazamına eşit sayılacağını hükme bağlayan 1533 tarihli antlaşma.
11- (Baltacı) Prut Savaşı’nda Çar I. Petro komutasındaki Rus ordusunu çember içine alan Osmanlı Sadrazamı Mehmet Paşa’nın lakabı.
12- (İspanya) Donanması “Yenilmez Armada” adıyla tarihe geçmiş Avrupa ülkesi.
13- (Lehistan) II. Viyana Kuşatması sırasında Osmanlı ordusunu iki ateş arasında bırakan Jan Sobieski’nin kralı olduğu ülke.
14- (Çektiri) Osmanlı donanmasında kullanılan, kadırga adı verilen savaş gemilerinin diğer adı.
15- (Fransa) Belgrad Antlaşmaları’nda Osmanlı Devleti ile Avusturya ve Rusya arasında arabuluculuk yapan devlet.
16- (Hollanda) Kuzey Amerika’da New York’u ele geçiren sömürgeci Avrupa ülkesi.
17- (Eğri) Osmanlı Padişahı III. Mehmed’in fethettiği Avusturya kalesi.
18- (Giray) Kırım Hanlığı’nı yöneten han ailesi.