11. Sınıf Meb Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Tanzimat Dönemi Şiir Cevapları

DERSE HAZIRLIK

Namık Kemal’in “Edebiyatsız millet, dilsiz insan gibidir.” sözünden ne anlıyorsunuz?
Cevap: Dil bir insanın varlığının en güzel işareti.. İnsanlar diğer insanlarla iletişimi ancak dil ile yapar.. Dilsiz bir insan duygularını düşüncelerini hayallerini yeterince ifade edemez.. Edebiyatta böyledir bir milletin kültürünün–geleneğinin-tüm unsurlarının ifadesidir.. Bu yüzden edebiyatı olmayan bir toplum tüm bunlardan mahrumdur..

Bu konuda Mehmet Kaplan şöyle der :

Edebiyat her çağ ve dönem içinde insanoğlunun duyduğu, düşündüğü, hissettiği her şeyi en tesirli şekilde dile getiren bir sanattır…. Hiçbir din ve hiçbir ideoloji bu bakımdan onunla kıyaslanamaz…

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 73 Cevabı

1. Hürriyet Kasidesi adlı metindeki “Hakir olduysa millet şânına noksân gelir sanma” dizesindeki altı çizili kelimenin anlamını bağlamdan hareketle tahmin ediniz, tahmininizin doğruluğunu kaynaklardan yararlanarak kontrol ediniz.
Cevap: Hakîr: aşağı görülen, hor görülen, küçük, önemsiz, zavallı.

2. Hürriyet Kasidesi adlı metnin temasının evrensel olup olmadığını tartışınız.
Cevap: Evrenseldir. Özgürlükten / hürriyetten bahseder

3. Şiirde geçen “kendini insan bilmek” ve “felekten intikam almak” sözleriyle anlatılmak istenen nedir?
Cevap: Kendini insan bilmek: insani değerlere sahip duyarlı olmak. Felekten intikam almak: yaşanılan olumsuzluklara karşı dimdik ayakta durarak bu şartların oluşumuna neden olan olay ve olguları ortadan kaldırmak.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 74 Cevabı

4. Şiirde millî, manevi ve evrensel değerler ile sosyal, siyasi ve tarihî ögeleri belirleyiniz.

Cevap: “Biz ol ulvî-nihâdânız ki meydân-ı hamiyyetde
Bize hâk-i mezar ehven gelir hâk-i mezelletden”

dizelerinde tarihî değerlere değinilmiştir, ilk beyitte “bâb-ı hükûmet’Ie devletin icra yetkisine sahip kurumu kastedilmektedir. Şairin yaşadığı devirde devlet, hükümetler aracılığıyla yönetiliyordu. Diğer beyitlerde de Osmanlı merkeze alınarak tarihsel bilgilerle birlikte şairin yorumları okura sunulmuştur.

“Muîni zâlimin dünyâda erbâb-ı denâettir
Köpektir zevk alan sayyâd-ı bî-insâfa hizmetden”

“Hemen bir feyz-i bakî terk eder bir zevk-ı fânîye
Hayâtın kadrini âlî bilenler hüsn-i şöhretden”

dizeleri ve genel olarak şiirin hemen bütün dizelerinde sosyal değerlerle ilgili kelime ve ifadelere rastlanmaktadır. Birinci beyitte, “insanlara yardım etmenin öneminden”, ikinci beyitte “zor durumda olan fakat değerli milletlerin bu zor durumda değerinden hiçbir şeyin eksilmeyeceğinden”, üçüncü be­yitte “vatan sevgisinden”, dördüncü beyitte “zalimlerin vasıfları”, beşinci beyitte “dünyanın geçici zevk­lerine değer verenlerin yanlış yolda olduklarına değinilmektedir.

5. Şiirin kaside olarak adlandırılmasını sağlayan şekil özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Hürriyet Kasidesi’nin kaside nazım şekliyle yazılması ve kasidenin klasik yapı özelliklerinden farklılıklar göstermesi bu devirdeki yenileşme çabalarının etkisinin edebî eserlere de yansıdığını gös­termektedir. Bu devrin şairleri eski nazım şekillerini kullanmakla birlikte şiirlerin içeriklerinde büyük değişiklikler yapmışlardır. Eskiden kaside yine beyitlerle yazılıyordu, yeni devirle birlikte kasidenin bütün şekil özellikleri aynen kullanılmış, şiirde işlenen konu değiştirilmiştir. Namık Kemal, “hürriyet’e övgülerini sunmuştur

a. HürriyetKasidesi’nden alınan aşağıdaki beyitlerde kullanılan edebî sanatları ve bu sanatların nasıl yapıldığını tablodaki ilgili yerlere yazınız.

Ziyâ dûr ise evc-i rif’atinden ıztırârîdir Hicâb etsün tabîat yerde kalmış kâbiliyyetden

Işık çaresizliktendir : Teşhis
Tabiat utansın : Teşhis
Kabiliyet : (Yerde sürünen bir canlı) : Kapalı İstiare

Vatan bir bî-vefâ nâzende-i tannâza dönmüş kim Ayırmaz sâdıkân-ı aşkını âlâm-ı gurbetden

Nazen-Aşk-Sevgili : Tenasüp
Vatan : Teşbih

Ne efsûnkâr imişsin âh ey dîdâr-ı hürriyet Esîr-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esâretden

Hürriyete insani özellikler verilmiş : Teşhis

b. Bu beyitlerdeki imge ve edebî sanatların işlevlerini belirleyiniz.
Cevap: Tanzimat dönemi, yeni değer ve kavramlarla yeni türlerin bir arada kullanıldığı bir dönemdir. Bu devirde başlatılan sosyal, siyasi, askerî, ekonomik, idarî yenilikler, insanların dünya algısını da belli oranda etkilemiştir. Eskiden insanların hürriyetle ilgili bir sorunları yoktu. Ama devrin sosyal ve siyasi yapısının etkisiyle hürriyet üzerinde konuşmak değerli bir hal aldı. Bunun en önemli sebebi, Avrupa’dan ithal edilen kavramlar, değer yargılarıyla Osmanlı devletinin zor bir devirden geçmesidir. Devlet, sa­vaşlarda yeniliyor, ekonomisi çok kötüye gidiyordu. Bu durumda yaşayan insanlar da ülkelerinin ba­ğımsızlığını kaybedeceğinden korkuyorlardı. Şair de hürriyet’in bu devirde yaşayanlar için neden önemli olduğunu şiirinde anlatmaya çalışmıştır. Sonuç olarak, bu şirin devrin gerçekliğini doğru bir biçimde yansıttığını söyleyebiliriz.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 75 Cevabı

Sanat, sanat için mi olmalı yoksa toplum için mi? Tartışınız.

Cevap: Sanat ruhumuzdaki heyecanı diğer ruhlara ileterek onlarla estetik haz paylaşımıdır. Sanatın önemli amaçlarından birisi de, başkalarının görmediği gözle görmek, başkalarının farketmediği güzellikleri onlara farkettirmektir… Kendini ifade etmektir aynı zamanda..

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 76 Cevabı

1. Mütesadif adlı şiirin temasını belirleyiniz.

Cevap: Tema: Doğa’dır

2. Şiiri, Tanzimat’ın ikinci dönem şairlerinin sanat anlayışına göre değerlendiriniz.

Cevap: İkinci dönem şairleri kapalı imgeli mecaz bir dil kullanmışlardır. Bireysel konuları işlemişlerdir. Sanat için sanat anlayışı hakimdir.

3. Şiirin konusuna göre hangi tür şiir (lirik, epik…) olabileceğini gerekçesiyle açıklayınız.

Cevap: Bu şiirde de bu özellikleri açıkça görmek mümkündür

4. Şiirle ilgili beğeni ve eleştirilerinizi gerekçelendirerek ifade ediniz.

Cevap: Lirik şiirdir. Çünkü doğaya karşı hissettiklerini / duygularını ifade etmiştir.

5. Hürriyet Kasidesi ile Mütesadif adlı metni tür, biçim, içerik, dil ve anlatım yönünden karşılaştırınız.

HÜRRİYET KASİDESİ MÜTESADİF

• TÜR: Kaside lirik serbest müstezad
• Lirik ve satirik şiir özelliği var. Lirik ve pastoral şiir özelliği var.
• BİÇİM: Kaside özellikleri taşır. Klasik kasideden Serbest müstezattır.
• farkı birisi için de bir kavram için yazılmış
• olmasıdır.
• İÇERİK: Şiir hürriyet kavramını övmektedir. Şairin doğa karşısındaki duyguları
• DİL VE ANLATIM: Sanatlı duygu yüklü anlatım Ağır süslü sanatlı bir dil vardır.
• Dönemine göre sade bir dil vardır.

11. Sınıf Meb Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 76 Cevabı

Şiirle resim sanatının ilişkisi hakkındaki düşüncelerinizi belirtiniz.

Cevap: Her ikisi içinde insanların duygularına tercüman olduğunu söyleyebiliriz. Şiir ve resim sanatları arasında ki bu bağ insanların duygusal yönlerinin ağır bastığı zamanlarda ortaya çıkar. Duygular anlatılmaz yaşanır sözünün çürüdüğü birer sanat eserleridir her ikisi de.