OKU DEĞERLENDİR
Travmatik beyin hasarı, kafanın ani ve şiddetli bir şekilde bir nesneye çarpmasıyla beyin dokusunda oluşan yaralanmadır. Daha çok trafik kazalarında görülen bu travmaya düşme ve iş kazaları da neden olabilir.
Travmatik beyin hasarı, beyindeki hasar gören bölgenin genişliğine ve belirtilerine göre hafif, orta ve şiddetli olarak derecelendirilir. Hafif düzey hasarlarda bilinç kaybı olmayabilir ya da birkaç dakikalık kısa süreli bir bilinç kaybı olabilir. Baş ağrısı, baş dönmesi, bulanık görme ya da göz yorgunluğu, kulak çınlaması, bitkinlik, hafıza, konsantrasyon, dikkat ve düşünmeyle ilgili sorunlar yaşanabilir. Hafif kafa travması geçiren çoğu insan iyileşebilmektedir. Orta ya da şiddetli hasarlarda yutma güçlüğü, yürümede, dengede, koordinasyonda, koku almada, bellekte ve konuşmada anlaşılmazlık, huzursuzluk, endişe gibi durumlar da gözlenebilmektedir. Konuşma ve dil alanları çoğunlukla ön lobun zarar görmesine bağlı ortaya çıkmaktadır. Bu sorunlar kişiden kişiye değişmektedir.
Travmatik beyin hasarı geçiren kişilere öncelikle tıbbi müdahale gerekmektedir. Beyne ve vücudun geri kalanına oksijen desteği ve yeterli kan akışını sağlamak, kan basıncını kontrol etmek önceliklidir. Röntgen, tomografi, MR gibi görüntüleme teknikleri hastanın tanı ve tedavisinin belirlenmesinde oldukça önemlidir. Hasarın görüntülenmesi ve tanılanması sonrasında gerekli tıbbi ve cerrahi müdahaleler yapılmaktadır.
Travmatik beyin hasarı geçiren bireyde
A) Konuşma, karar verme, konsantrasyon sorunları ortaya çıkmışsa beynin hangi lobu zarar görmüş olabilir?
Konuşma, karar verme, konsantrasyon sorunları ortaya çıkmışsa beynin ÖN LOBU (FRONTAL LOB) zarar görmüştür.
Beynin önünde bulunan frontal lob, memelilerde serebral korteksin dört ana lobunun en büyüğüdür. Frontal lob, her serebral yarım kürenin önünde yer alır ve Parietal lobdan merkezi sulkus denilen dokular arasındaki bir olukla ve temporal lobdan lateral sulkus denilen daha derin bir olukla ayrılır. Frontal lobun anterior yuvarlak kısmı beynin üç kutbundan biri olan frontal kutup olarak bilinir.
Burada, belirli vücut bölümlerinin gönüllü hareketlerini kontrol eden primer motor korteks vardır.
Frontal lob, serebral kortekste dopamine duyarlı nöronların çoğunu içerir. Dopaminerjik sistem; ödül, dikkat, kısa süreli hafıza görevleri, planlama ve motivasyon ile ilişkilidir. Dopamin, talamustan ön beyin bölgesine ulaşan duyusal bilgiyi sınırlama ve seçme eğilimindedir.
B) Tat ve koku alma sorunları ile işitme ve öğrenme sorunları yaşayan bireylerde beynin hangi lobları zarar görmüş olabilir?
Tat ve koku alma sorunları ile işitme ve öğrenme sorunları yaşayan bir insanın temporal lobları zarar görmüş olabilir.
Şakakların arkasında bulunan loblardır.Beynin her iki bölümünde kulak hizasında sağ ve sol temporal lob olarak bulunmaktadır Koku ve işitme ile ilgili merkezi bulunur. Yeni bilgilerin düzenlenmesi ve kısa dönemli hafıza ile ilgilidir. Sağ temporal lob özellikle görsel ve yüzlere ait hafıza, sol temporal loblarda isimler ve kelimelere ait hafızayla ilgilidir.
C) Baş ağrısı, kulak çınlaması, bulanık görme gibi sorunlar yaşayan bir birey, hangi düzeyde beyin hasarı geçirmiş olabilir?