Hazırlık
1. a) Aşağıdaki metni okuyunuz.
b) Metne dayalı olarak Servetifünun edebiyatçılarım, içinde bulundukları toplumsal ve kültürel şartların hangi bakımlardan etkilediğini maddeler hâlinde söyleyiniz.
Cevap: Tanzimat’ın ilk dönemindeki eserlerde toplumsal konulara ağırlık verilmesine karşılık Edebiyat-ı Cedide topluluğunda ağırlıklı olarak bireysel temalar işlenmiştir.
Abdülhamid’in 30 yıldan fazla süren baskı dönemi
Osmanlı’nın içinde bulunduğu savaş halleri ve ekonomik krizler
Halkın okuyan aydın bir kesiminin çok az olması, halktan uzaklaşmanın varlığı
2. Bir toplumun geleceği açısından gençlik ne ifade eder? Konu ile ilgili düşüncelerinizi açıklayınız.
Cevap: Gençlik, bir milletin geleceğe dair en kıymetli hazinesidir. Bu nedenle gençler geleceğin ihtiyaçlarına göre yetiştirilmeli, kültürlü ve idealist olmalıdır. İdealist olmayan gençlik rotasız gemiye benzer. Rotası belli olmayan geminin hangi limana demirleneceği meçhuldür.
Metni Anlama ve Çözümleme
1. Metinde “ferdâ” kelimesine yüklenen anlam nedir?
Cevap: Yarın, bugünden sonraki gün anlamına gelen ferda sözcüğü şiirde gelecek anlamında kullanılmaktadır.
2. Metindeki söyleyici kime seslenmektedir? Metindeki söyleyicinin seslendiği kişi/varlıktan istediği nedir?
Cevap: Metinde söyleyici Bugünün gençlerine diyerek aslında gelecek kuşaklara seslenmektedir. Bu gençlerden istediği şey ise “Yükselmeli, dokunmalı alnın semâlara” diyerek aslında geleceği kurarak kendilerini ve dolayısı ile ülkeyi de geliştirmeleridir.
3. Metnin temasını söyleyiniz.
Cevap: Gençliğe duyulan güven ve verilen sorumluluk.
4. “Sönsün müebbeden o cehennem; senin bugün Cennet kadar güzel vatanın var; şu gördüğün Zümrüt bakışlı, inci şetâretli kızcağız Kimdir bilir misin? Vatanın …”
Bu dizelerdeki teşbihin unsurlarını belirleyiniz.
Cevap: Burada eksiltili benzetme sanatı vardır. Çünkü gibi edatı kullanılmamıştır.
benzeyen: Vatan
benzetilen: zümrüt bakışlı kız
benzetme yönü: saflık, temizlik ve kıymetlilik
5. Şiirde cümlelerin bir dize ya da beyitte bitmeyip diğer dize, beyit veya bentlere uzanmasına anjambman denir. Türk edebiyatına Fransız edebiyatından geçen ve şiiri düzyazıya yaklaştıran bu teknik Servetifünün şairleri tarafından sıkça kullanılmıştır. Şiir dilinin düzyazı diline yaklaştığı dizelere metinden örnekler veriniz.
Cevap: “Uğraş, didin, düşün, ara, bul, koş, atıl, bağır; Durmak zamânı geçti, çalışmak zamânıdır” şiirin son bölümünden alınan bu dizeler anjambement in bence en güzel örnekleridir. Düzyazıya yaklaştırılan eşsiz dizelerdir.
6. Şair, anlatımında doğal çevre ve varlıkların hangi unsur ve özelliklerinden yararlanmıştır? Bu unsur ve özelliklerin metne nasıl bir katkısı olmuştur?
Cevap: “Cennet kadar güzel vatanın var;” derken yurdun güzelliği övülmüştür. “Alnında bir sitâre-i nev, yok, bir âf-tâb” derken ise yıldızlar ve aydan yararlanılmıştır. Bu tür kullanımlar ve benzetmeler metne derinlik ve anlam zenginliği kazandırmaktadır.
7. Aşağıda verilen “parnasizm”le ilgili metni okuyunuz. “Ferda” adlı metne parnasizm akımının hangi özelliklerinin yansıdığını belirleyiniz.
Cevap: Şu iki önemli özellik ön plandadır.
Dizelerin dış yapısı, sözcüklerin sıralanışı, seslerin uyumu, ritim ön planda yer almıştır.
Duygunun yerini düşüncelerin aldığı parnasizmde ayrıntılı ve canlı betimlemelere yer verilmiştir.
9. Okuduğunuz metinde aşağıda verilen ahenk unsurlarından hangileri bulunmaktadır?
• Ölçü (x)
• Kafiye (x)
• Redif (x)
• Ses tekrarı (x)
10. Metinde kullanılan imge ve edebî sanatları belirleyiniz.
Cevap: Tevfik Fikret, realist bir bilince ve hedefli bir idealizme sahipti. Ferda şiirini yazarken de böyle bir bilinçle ve amacına uygun şekilde, sanki iğne oyası işliyormuşçasına ince bir işçilikle şiirini yazmıştır. Şiirde özellikle doğa ile ilgili imgelerin çokluğu göze çarpar. Aynı zamanda vatanın zümrüt bakışlı kıza benzetilmesi ile vatan toprağının cennete benzetilmesi kıymetlidir.
11. a. Metindeki açık ve örtük iletileri belirleyiniz.
Açık ileti: Gençliğin geleceğin aynası olması
Örtük İleti: Toplumun ancak gelecek nesillerin aydınlığı ile gelişebileceği
b. Metinle ilgili tespit, eleştiri, güncelleme ve beğenilerinizi söyleyiniz.
Cevap: II. Abdülhamit’in istibdat adı verilen baskıcı yönetim anlayışı eleştirilmiştir. Düşüncelerinden dolayı dönemin siyasetçileri ve devlet adamlarıyla ters düşmüştür. Şairin gençleri uyarmasında, vatanın durumunu tehlikede görmesinde dönemin baskıcı politik anlayışın etkileri vardır. Ayrıca Tevfik Fikret, “Batıcılık” düşüncesini benimseyen bir sanatçıdır. Gençlerin Batı’nın ilim ve fennini ülkemize getirmesini, ülkemizin geri kalmışlıktan kurtarmasını istemektedir ve bu yüzden gençlere çok güvenmektedir.
12. Metni, “Hasır” adlı metinle karşılaştırarak iki metnin benzer ve farklı yönlerini söyleyiniz.
Cevap: İki metinde kurgusal bir metindir, iki metnin dili ağırdır, Metinlerde kullanılan ölçü aynıdır. Ancak imgelem dünyası ile söyleyiş farklılıkları metinleri birbirinden ayırır.
13. • Çalışkan olma
• Dayanışma
• Kurallara ve kanunlara uyma
• Tarihsel ve doğal mirasa duyarlı olma
• Toplumu önemseme
Metinde bu değerlerden hangileri “gençlik”le ilişkilendirilmiştir?
Cevap: Bu yukarıda sayılan bütün değerlerin metinde sıralandığını söyleyebiliriz. Özellikle çalışkan olma ve toplumu önemseme ön plandadır.