Metni Anlama ve Çözümleme
1. Hikâyenin başkahramanı olan Gamsız hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Gamsız sarı tüylü ihtiyar bir mahalle köpeğiydi. İnsan gibi anlayışlı, fakat insandan daha vefakâr bir mahlûktu.
2. Gamsız’ın davranışları ile metinde kurgulanan zaman ve mekân arasında nasıl bir ilişki vardır? Buna göre hikâyede zaman ve mekân unsurlarının olayların gelişimindeki işlevi nedir?
Zaman ve mekan unsurları ana çatışmayı ve temayı okuyucuya aktarmak, hissettirmek ve olayları daha net ifade etmek için kullanılan bir yapı unsurudur.
3. a. Metindeki olayları üçüncü tekil anlatıcı, gözlemci bir bakış açısı ile anlatmıştır. Bu duruma metinden örnek ifadeler veriniz.
üçüncü tekil anlatıcı, :
O sabah, ana mektebinin bahçesinde fevkalâde bir telâş ve canlılık vardı. Talebe bayramı günüydü. İlk ve orta mektepler, kafile kafile marşlar söyleyerek sokaklardan geçiyor, şehrin uzak mesirelerine dağılıyorlardı.
gözlemci bir bakış açısı :
Hazırlık, dehşetti. Bahçe, renk renk elbiselerle canlı bir çiçek tarlasına dönmüştü. Erkek çocuklar, yeni potinlerini siliyorlar, kızlar birbirlerinin saçlarını düzeltiyorlar, çözülmüş kuşaklarını bağlıyorlar, düğmelerini ilikliyorlardı. Altı yaşında bir kız, taş merdivenin basamağına oturmuş, dört yaşında bir öksüz arkadaşının, sökük gömleğini dikmeye çalışıyordu.
b. Bu hikâye, kahraman anlatıcı bakış açısı üzerine kurgulansaydı metnin anlamında sizce nasıl değişiklikler olurdu? Buna göre hikâyelerde anlatıcı ve bakış açısının işlevini açıklayınız.
Kahraman bakış açısında olaylar birinci kişi tarafından aktarılır. Bu kişi olayları bizzat yaşamış veya tanık olmuştur. Bu tür anlatımda ifadeler daha samimi daha inandırıcı ve daha etkileyici olur.. Metindeki bakış açıları olayların anlatım tarzını ve ifadelerin düzeyini etkiler.
4. Hikâyedeki temel çatışma, metnin hangi bölümünde daha belirgin olarak ortaya konmuştur? Bu temel çatışmaya bağlı olarak gelişen metindeki diğer çatışma türlerini söyleyiniz.
Hikâyedeki çatışma: öğretmenlerin Gamsız’ın ölmek üzere olduğunu fark etmeleri üzerine çocukları ondan uzak tutmaları, buna karşın çocukların köpeğe yakın olmak, onunla ilgilenmek istemelerinden doğmaktadır.
Bununla birlikte gamsızın canı pahasına öğrenciyi kurtarması.
Şu bölümlerde daha net anlaşılmakta:
1- Gamsız, çocuklarının ölümünden sonra mahalleye darılmış, ana mektebinin arkasındaki viraneye çekilmişti. Sokakta hemen hiç dolaşmaz, yalnız zaman zaman mektebin bahçe duvarından içeri atlar, çocuklarla oynar, öğle vakti onların artıklarını yerdi.
2- Gamsız, hastaydı. Çocuklar, derhal bunu fark ettiler. Yemek götürdüler. O, verilen yiyecekleri yemiyor, ara sıra titizleşiyor, yalnız bırakmaları için yalvarır gibi dişlerini çıkararak hafif hafif bağırıyordu.
Gamsız’ın ıstırabını ve bakışlarındaki perişanlığı öğretmenler de gördüler.
- Yaklaşmayın çocuklar... Hayvandır bu. Belki kudurmuştur, dediler.
3-Gamsız, bu kazayı görünce birdenbire durdu. Yolunu değiştirdi. Tahta köprüye koştu. Çocuğun arkasından suya atıldı. Onu ağzıyla eteğinden yakaladı. Öğretmenler yetişinceye kadar onu su-
yun yüzünde tuttu.
Sonra, artık takati kesilmiş gibi kendini bıraktı. Bir iki kere daldı, etrafındaki suları köpürttü ve öldü. Kaskatı kesilmiş vücudu, suyun hafif akıntısına uyarak yavaş yavaş uzaklaştı.
5. Yazarın okuyucuyu etkilemek için hikâyenin başkahramanı Gamsız’a yönelik nasıl bir anlatım tutumu tercih ettiğini belirleyiniz.
Temel çatışmanın başında ruhsal ve fiziksel halini anlatıp sonra bu haline rağmen iyilik yapan bir rol vererek iyi bir tutum tercih etmiştir.
6. Metinde ağırlıklı olarak başvurulan anlatım biçimi hangisidir? Bu anlatım biçiminin metindeki işlevi nedir?
Öyküleyici ve betimleyici anlatım..
Olayların ifadesi için öyküleyici; kahramanların ve çevrenin tasviri, betimlenmesi için betimleyici anlatım kullanılmıştır.
7. Kendi hayatınızı gözden geçirdiğinizde, hayvanlara karşı tutum ve davranışlarınızı nasıl değerlendiriyorsunuz? Açıklayınız.
Hayvanlar da bu dünyayı bizimle birlikte paylaşan canlılardır. En az bir insan kadar değer vermeli yaşamlarına saygı duymalı ve onları korumalıyız..
8. Diğerkâm ya da diğer adıyla “özgeci”, kişisel yarar gözetmeksizin başkasına yararlı olmaya çalışan kimse anlamına gelir. Çevrenizdeki diğerkâm kişilere örnek veriniz. Bu kişilerin hangi tutum ve davranışları sizin böyle düşünmenizi sağlamaktadır?
Başta Anne ve Babalar, Öğretmenler- Doktorlar- Çalışanlar- Çifçiler-