4. Ünite Değerlendirme Çalışmaları
A. Aşağıdaki cümlelerin bildirdiği yargılar doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
Cevap: 1. D 2. Y 3. Y 4. Y
1. (D) Türk edebiyatında ilk makale İbrahim Şinasi tarafından yazılmıştır.
2. (Y) Makalede dil, kanalı kontrol işlevinde kullanılır.
3. (Y) Edebî makalelerde dil mecaz, yan anlam ve imgelere dayanır.
4. (Y) Makalelerde yararlanılan kaynakları belirtme zorunluluğu yoktur.
B. Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerlere uygun kelimeleri yazınız.
Cevap: 1. makale 2. açıklama, tartışma 3. ispatlanmak
1. Teze dayalı, araştırma verileriyle desteklenen, yararlanılan kaynakların gösterildiği ve nesnel bir anlatıma dayanan bir tür olan makale edebiyatımıza Tanzimat Dönemi’nde girmiştir.
2. Makalelerde öne sürülen görüşler açıklama ve tartışma gibi anlatım biçimleriyle ortaya konur.
3. Makalede öne sürülen düşünceler ispatlanmak zorundadır.
C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.
1. Aşağıdakilerden hangisi makale türünün özelliklerinden biri değildir?
A) Gazete ile doğup gelişen bir türdür.
B) Tanzimat Dönemi’nde Türk edebiyatına giren bu türün ilk örneği “Tercüman-ı Ahval Mukaddimesidir.
C) Makalede çoğu zaman dolaylı anlatım tercih edilir.
D) Makalenin bir özelliği de nesnelliktir.
E) Makalede kullanılan dil hedef kitleye göre değişir.
Cevap: C
2. Sosyal, … , ekonomik, … vb. konuları… , öğretici nitelikteki … ve dergi yazılarıdır. Herhangi bir konuda bilgi vermek, bir düşünceyi savunmak, bir konuyla ilgili açıklama yapma veya kanıtlama amacıyla yazılır. Metindeki noktalı yerlere aşağıda verilenler getirildiğinde hangisi dışta kalır?
A) siyasi B) sanatsal C) gazete D) açıklayan E) televizyon
Cevap: E
3. Aşağıdakilerden hangisi Türk edebiyatındaki makale yazarlarından biri değildir?
A) Ziya Gökalp B) Peyami Safa C) Mehmet Kaplan
D) Ahmet Hamdi Tanpınar E) Sait Faik Abasıyanık
Cevap: E
4. I. Temel ögesi düşüncedir.
II. Öne sürülen görüşler açıklama, tartışma gibi anlatım biçimleri ve tanık gösterme, örnekleme, sayısal verilerden yararlanma, karşılaştırma gibi düşünceyi geliştirme yollarıyla açıklanır.
III. Bilimsel ve ciddi bir üslup kullanılır.
IV. Birinci tekil kişili anlatım tercih edilir.
V. Makale yazarı tarafsız olmalı, yazısında geniş bir bilgiye ve güvenilir verilere yer vermelidir.
Numaralanmış cümlelerde verilenlerden hangisi makale türüyle ilgili değildir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Cevap: D
5. Makale ile ilgi aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğrudur?
A) Öyküleyici anlatımdan sık sık yararlanılır.
B) Nurullah Ataç, Türk edebiyatındaki önemli makale yazarlarındandır.
C) Öznel bir anlatım tercih edilir.
D) Düşünceyi geliştirmek için karşılaştırma, tanık gösterme ve örneklemelerden yararlanılır.
E) Dil, heyecana bağlı işlevinde kullanılır.
Cevap: D
6. I. Makalede savunulan görüş ispatlanmaya çalışılır.
II. Makale giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşan olaya dayalı bir yazı türüdür.
III. Giriş bölümünde ele alınan konuyla ilgili olarak genel bilgiler verilir.
IV. Gelişme bölümünde birkaç cümle ile kesin bir yargıya varılır.
V. Sonuç bölümünde savunulan görüş ve düşünce bilimsel veriler, bilgi ve belgelerle ispatlanmaya çalışılır.
VI. Dil, göndergesel işlevde kullanılır.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Cevap: B
7. Kente gelince ilk geceyi bu handa geçirmişti. Bu cümlenin öğelerinin dizilişi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A) Zarf tümleci – Nesne – Dolaylı tümleç – Yüklem
B) Zarf tümleci – Dolaylı tümleç – Özne -Nesne – Yüklem
C) Zarf tümleci – Dolaylı tümleç – Nesne – Özne – Yüklem
D) Dolaylı tümleç – Zarf tümleci – Nesne – Yüklem
E) Dolaylı tümleç – Nesne – Zarf tümleci – Yüklem
Cevap: A
8. Sonuçta, çocuğun toplumsal ve fiziksel çevresi, doğa koruma bilinci oluşumuna olanak sunmaktadır. Bu cümlede altı çizili kelime grubu cümlenin hangi ögesidir?
A) Özne B) Belirtili nesne C) Belirtisiz nesne D) Dolaylı tümleç E) Zarf tümleci
Cevap: A
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin kullanımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?
A) Bugün Mühendis Ahmet’le görüşeceğiz.
B) Sabahleyin arkadaşım Pehlivan Hasan aradı.
C) Burada 18 Şubat 2003’ten beri çalışıyorum.
D) Öğretmenliğimin ilk yıllarında Doğu Anadolu’daydım.
E) Üsküdar’da, İskele caddesinde yürüdük.
Cevap: E
10. Aşağıdakilerin hangisinde imla yanlışı vardır?
A) Şiirlerinizde şekle önem verirmisiniz?
B) Neden roman yazmıyorsunuz?
C) Kitap okumak için sakin bir ortam mı ararsınız?
D) Bu kitapları siz mi okudunuz?
E) Bu ortam kitap okumak için uygun mudur?
Cevap: A
11. (I) Atatürk’ün yapmak istediği reformlar arasında, hiç şüphe yok ki Türk musikisi de vardı. Bu reformun amacı, millî kültür değerlerimizi Batı seviyesine ulaştırmaktı. Atatürk, Türk musikisinin gerçek değer taşıyan eserlerini dinlemeyi severdi. Zaman zaman kendisi de şarkılar, türküler söylerdi.
(II) Bugün de erkenden kalktım, kahvaltımı yaptım. İşe giderken hep aynı yolu kullanmama rağmen hiç farketmediğim ağacın üzerindeki kuşların sesini duydum ve içim neşeyle doldu. Kendi kendime kızdım. Nereye yetişeceğiz sanki neden bu kadar acele ederiz?
(III) Bulunduğu cografyanın iklimi, tabiat şartları, bitki örtüsü, hayvan varlığı dilin muhtevasını belirler. Söz gelişi Araplar “deve” için pek çok kelime kullanırken Moğollar “buz” ve “kar” için yüzlerce kelime oluşturmuşlardır.
(IV) Ee! ne yapalım? Fikir adamıyım, derin derin düşüncelerimden çıkıp da süslenmeye, dış güzelliklerle uğraşmaya ayıracak vaktim mi var benim? Okuyup okuyup da içimi bezeyeyim, kafamı donatayım, yeter bana.
(V) Karşı binalardan iki Özbek, uçağa doğru koşmaya başladı, ikisinin de başında ipek ibrişimlerle çiçek açan badem ve gözyaşı motifli Özbek takkeleri var. Bağdem motifleri, Asya Türk’ünün çekik gözlerine benziyor.
Numaralanmış bu metinlerden hangisi bir makale türünün özelliklerine sahiptir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Cevap: C
Ç. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Bilimsel makalelerle edebî makalelerin ortak ve farklı özelliklerini belirleyiniz.
Bilimsel Makale ile Edebi Makalenin Benzerlikleri
Her ikisi de öğretici metindir.
Her ikisi de gazete ve dergi etrafında gelişir.
Her ikisi de düşünce yazısıdır.
Her ikisi de alanında uzman-isim yapmış kişiler tarafından yazılır.
Her ikisi de benzer anlatım türlerini kullanır. (Açıklayıcı-Öğretici gibi)
Her ikisi de benzer düşünceyi geliştirme yollarını kullanır.
Bilimsel Makale ile Edebi Makalenin Farklılıkları,
Bilimsel makale gerçek anlamda nesneldir. Edebi makale bilimsel makaleye oranla öznellik içeren ifadelere yer verir.
Bilimsel makale belirli kesin bölümlerle yazılır ( bölümlerin tamamı olmayabilir) Bilimsel makaleler; başlık, özet, giriş, yöntem, bulgular, sonuç ve tartışma, kaynakça bölümlerinden oluşur.
Edebi makaleler ise giriş-gelişme-sonuç gibi basit bölümlerden oluşur.
Bilimsel makalede anlatılanlar ispatlanmak zorundadır. Edebi makale ise bir düşüncenin tezin öne sürülmesiyle oluşur. İspat kanıt geri plana atılabilir.
2. Aşağıdaki metinde yay ayraç ( ) ile gösterilen yerlere doğru noktalama işaretlerini koyunuz.
“Fakat vapur(() şuraya(,) buraya()) uğrayıp bir sürü yolcu bıraktıktan sora sıcak memleketlere yaklaşınca kendisini bir durgunluk aldı(.) Kalanlar bilmediği dilden konuşuyorlardı ve ona İstanbul(‘) daki gibi(…)
(-)Hasan gel(.)
(-)Hasan git(,) demiyorlardı(.) ismi değişir gibi olmuştu(.) Hassen şeklinde gitmişti(.)
(“)Taa( )hun ya Hassen(!) diyorlardı(,) yanlarına gidiyordu(.)
(“)Ruh ya Hassen(,) derlerse uzaklaşıyordu(.)
Hayfa(‘) ya çıktılar ve onu bir trene koydular(.)
Artık ana dili büsbütün işitilmez olmuştu(.)