11. Sınıf Ekoyay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 74 Cevabı
İçinizde şiir yazma ve şiir dinleme hissi uyandıran tabiat güzellikleriyle karşılaşıyor musunuz? Düşünce ve duygularınızı sınıfınızda anlatınız.
Cevap: Elbette karşılaşıyorum. Mesela İstanbul Boğazına veya Kapadokya’ya gezmeye gittiğimde bu güzellikler bana şiir yazdırma isteği getiriyor.
11. Sınıf Ekoyay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 76 Cevabı
1. Okuduğunuz şiirde geçen “dem”, “matem”, “sükunet”gibi kelimelerin anlamını dizelerin bağlamından bulup defterinize yazınız.
- dem: zaman parçası, vakit.
- matem: sevilen birinin ölümünden ya da yurdun, ulusun uğradığı bir felaketten duyulan derin acı.
- sükunet: dinginlik, durgunluk, hareketsizlik, sakinlik
2. Okuduğunuz şiirin temasını belirleyiniz. Şiirde temayı destekleyen kelime ve kelime gruplarını gösteriniz.
- Tema: Kainat ve kainatı oluşturan bütün unsurlar
- Kelime Grupları: nâzır-ı âlem, Bulutlar, dalgalar, yıldızlar etrâfımda hep mahrem, , Ağaçlar, cûylar, kuşlar, çiçekler dâimâ hurrem.
3. Şiirde konuşan şair değil, kurgusal bir kişidir. Bu kişi, şiirin içeriğine ve yansıtılan ruh durumuna göre değer kazanır. Bu durum da şiirin okunma tarzına ve anlamına etkide bulunur. Böylece okuyucu, söyleyici ile özdeşleşir.
Okuduğunuz şiirin söyleyicisini tespit ediniz. Söyleyicinin şiirdeki tavrını (ruh hâlini) açıklayınız. Söyleyiciyle hitap edilen kişi arasındaki ilişkiyi açıklayınız.
Cevap: Söyleyici ile şair aynı kişidir. Kendi bakış açısıyla doğayı izlemiş ve izlediklerinin yaşadıklarının kendisinde bıraktığı uyandırdığı duyguları anlatmıştır. Okurla yani hitap edilen kişiyle de bu duyguları paylaşma yoluna gitmiştir.
4. Aşağıda verilen dizelerdeki iletiyi belirleyiniz.
“Odur hîçî-yi mâzî lücce-i sürh-i meşiyyette, / Bu târîkî-yi müstakbel kebûd-ı sermediyyette / Durur bir kibriyâ-yı bî-nihâyet nûr u zulmette”
Cevap: Karanlığın nurunda gelecek ve ilerleyen yolun kurtuluşu vardır, geçmiş ve gelecek bu yolda bu yürüyüşte saklıdır denilmek istemiştir.
5. Her bendin sonunda tekrarlanan dizelerin şiirin içeriğine katkısını açıklayınız.
Cevap: Okura asıl verilmek istenen mesajı ve anlatılmak istenen konuyu tekrarlayarak okurun konudan çıkmasının önüne geçilmiştir.
11. Sınıf Ekoyay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 77 Cevabı
6. Aşağıda verilen dizelerdeki edebî sanatları belirleyiniz ve bunların anlama katkısını değerlendiriniz.
a. “Giyinmiştir beyaz amma, bakarsın arz eder mâtem”
b. “Bulutlar, dalgalar, yıldızlar etrafımda hep mahrem;
Ağaçlar, cûylar, kuşlar, çiçekler dâimâ hurrem…”
Kişileştirme: Matemin insan gibi giyindiğinden bahsetmiştir.
Kişileştirme: Kuşların çiçeklerin her zaman insan gibi güldüğünü söylemektedir.
7. Şiirin kafiye dizilişini, kafiye çeşitlerini, nazım birimini bulunuz.
- Alem
- dem
- matem
- adem Burada em sesleri tam kafiyedir.
- hal
- maal
- mal burada m sesleri yarım kafiyedir.
8. Abdülhak Hamit Tarhan’ın sanat anlayışı ile Kürsî-yi istiğrak adlı şiir arasında nasıl bir ilişki vardır?
Cevap: Hamid dış dünyayı kendi penceresinde süzen yorumlayan, hayat, karamsarlık ölüm gibi konuları işleyen Tanzimat ikinci dönem şairidir. Bu yüzden anlayışı doğrultusunda bu şiiri oluşturmuştur diyebiliriz.
9. Kürsî-yi İstiğrak şiiriyle Hürriyet Kasidesini ve Nef’î’nin Kaside’sini içerik açısından karşılaştırınız. Belirlediğiniz farklılıkları defterinize yazınız.
Cevap: İkisi de kaside olmasına rağmen Hamid’in ki doğa için yazılmış kaside Nef’i ‘ninki ise kişiye yani padişaha yazılmış kasidedir.
10. Abdülhak Hamit Tarhan, çağdaşları tarafından “Şair-i Âzam” olarak nitelendirilen bir şairdir. Birçok açıdan yenilik içeren eserler yazmıştır. Ölen eşi Fatma Hanım için yazdığı Makber şiiri günümüzde de okunmaktadır.
Sizce şairin bu şiirinin günümüzde de okunmasının nedenleri nelerdir?
Cevap: Çünkü evrensel bir konu olan aşk ve ölüm konularını birini kaybettikten sonra yaşanılan acıyı işlemiştir. Bu yüzden şiir her zaman için güncelliğini korumayı başarabilmektedir.
11. Kürsî-yi İstiğrak şiirini, Nef’î’nin Kaside siyle aşağıdaki tabloda belirtilenlere göre karşılaştırınız. Kürsî-yi İstiğrak şiirini bağlı olduğu edebî dönemin özelliklerini taşıması açısından değerlendiriniz.
Cevap: Kürsi-yi istiğrak şiiri bulunduğu dönemin özelliklerini yansıtır. Dili ağırdır, süslü sanatlı bir anlatıma sahiptir. Beyitlerde farklı konular göze çarpar. Doğa ölüm karanlık gibi konular işlenmektedir.