11. Sınıf Ekoyay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 101 Cevabı
Azeri edebiyatı ile ilgili bir araştırma yapıp arkadaşlarınızı sınıfta bilgilendiriniz.
Cevap: Türk edebiyatlarının zengin bir kolunu oluşturan Azerbaycan Edebiyatı, genel Türk edebi özelliklerinin yanı sıra kendine özgü hususiyetler kazanmış, bütün Doğu edebiyatlarını etkileyen sanatçılar yetiştirmiş, çok eski bir tarihe sahip bir edebiyat olarak karşımıza çıkmaktadır. Türk edebiyatlarının zengin bir kolunu oluşturan Azerbaycan Edebiyatı, genel Türk edebi özelliklerinin yanı sıra kendine özgü hususiyetler kazanmış, bütün Doğu edebiyatlarını etkileyen sanatçılar yetiştirmiş, çok eski bir tarihe sahip bir edebiyat olarak karşımıza çıkmaktadır. Bölgedeki coğrafî-stratejik konumu ve doğal zenginlikleri itibariyle çeşitli savaşlara meydan olan, zaman zaman el değiştiren ve farklı kültürlerin bir araya geldiği bir ülke olan Azerbaycan coğrafyasında Türk boylarının milattan önceki tarihlerde yaşadığı bilinmektedir. Subar/Suvar, Hun(Eftalit) , İskit, Hazar vd. Türk boylarının çok eski tarihlerde buraya gelerek buradaki politik yapıyı etkiledikleri, bir kısmının ise yerleştiği, tarihi kaynaklarda yer almaktadır. XI. yy sonlarında Selçuklu akınlarının Azerbaycan’da çok kısa bir sürede başarı kazanmasını etkileyen en önemli faktörlerden biri de burada bulunan Türk unsuru olmuştur. Böylece bu bölgenin Türkleşme süreci tamamlanmıştır.
Nevruz hakkında bildiklerinizi sınıfınızda sözlü biçimde dile getiriniz.
Cevap: Baharın gelişini simgeleyen bir Nevruz daha geldi. Nevruz bayramı birçok ülkede büyük bir coşku ile kutlanacak. Bazı ülkelerde Nevruz bir anlamda yeni yıl anlamına geliyor. Kelimenin aslı eski Farsçadan geliyor. Yeni anlamındaki nava ve gün ışığı/gün kelimeleri bir araya getirilerek ortaya çıkmıştır.Nevruz geleneğinin tarihin en son Buzul Çağı’nın bitmesinden hemen önceki günlere yani 15.000 yıl öncesine dayanır. Efsanevi Pers Kralı Cemşid, Indo-Iranlıların avcılıktan hayvacılığa ve yerleşik yaşama geçişini simgeler. O çağlarda mevsimler insanoğlunun hayatında günümüzdekinden daha yaşamsal bir önem taşıyordu ve yaşamla alakalı her şey dört mevsim ile çok yakından ilgiliydi. Zor geçmiş bir kıştan sonra gelen bahar, tabiat ananın çiçekler, yeşillenen bitkiler uykusundan uyanması ve ineklerin yavrulaması, insanoğlu için büyük bir fırsat ve bolluğun canlanması demekti.
trtavaz adresinden aşık oynamak ve yumurta boyamak ile ilgili videoları sınıfınızda izleyiniz.
Cevap: Videoları trt avaz dan indirmeniz gerekmektedir.
“Aşık daima bey oturmaz.” atasözü ile “aşık atmak” deyiminin anlamlarını araştırınız.
Cevap: Çoğu zaman işi yolunda giden kişi bilmelidir ki şans her zaman yanında olmaz. Bilinmelidir ki bugün işler iyi gidebilir ama yarın ne olacağı belli olmaz. Özellikle söz konusu aşk ise. Aşık atmakdeyimine baktığımzda ise; boy ölçüşmenin yanı sıra biriyle kozlarını paylaşmak gibi anlamlarda kullanılır. Ve genellikle “Sen benimle (onunla) aşık atamazsın” sözünün kullanımı yoğunluktadır.
11. Sınıf Ekoyay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 102 Cevabı
1. “Metinde Geçen Bazı Kelime ve Kelime Grupları” bölümünde verilen kelimeler aslında kimi ses değişikliklerinin dışında günümüz Türkiye Türkçesinde de kullanılan kelimelerdir. Bunların dışında şiirde geçen kelimelerde bazı ses değişiklikleri yaparsanız kelimelerin anlamlarını rahatlıkla bulabilirsiniz. Öğretmeninizden yardım alarak bu kelimelerin anlamlarını sınıfınızda metnin bağlamından bulmaya çalışınız.
- gülli : güllü
- soyardıh: soyardık
- bahup: bakıp
2. Okuduğunuz metnin temasını bulunuz.
Cevap: Nevruz Bayramı ve kutlamaları anlatılmaktadır.
11. Sınıf Ekoyay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 103 Cevabı
3. Şiirdeki söyleyiciyi ve söyleyicinin hitap ettiği kişiyi tespit ediniz. Okuduğunuz bu şiirde şiirin söyleyicisi ile özdeşleşebildiniz mi? Düşüncelerinizi açıklayınız.
Cevap: Söyleyici şairdir hitap ettiği kişi ise okuyan herkestir. Okuyanlara baharın tasvirini Nevruz’un güzelliğini aktarır. Bu şiirde söyleyici ile kendimi özdeşleştirme durumum oldu. Çünkü çok etkilendim şiirden.
4. Belirlediğiniz söyleyiciyi ve söyleyicinin hitap ettiği kişiyi değiştirerek şiiri okuyunuz. Tespit ettiğiniz değişiklikleri yorumlayınız.
Cevap: Çok bir değişiklik olmadığını gördüm.
5. Şairin, bayramın olduğu günde vatanına özlemini metinden gösteriniz.
Cevap: Yumurtalar boyanır birbirine tokuşturulur kırılanlar soyulur oynamalara doyulmazmış.
Yumurtanı göyçek gülli boyardıh,
Çakgışdırup sınanların soyardıh,
Oynamahdan birce meğer doyardıh,
Eli mene yaşıl aşıh vererdi,
6. Türk dünyasının son dönemlerde yetiştirdiği en büyük şairlerden biri olan Şehriyar, Heyder Baba’ya Selam şiiri ile oldukça ünlenmiştir. Okuduğunuz metinden de yola çıkarak bu durumun gerekçelerini irdeleyiniz.
Cevap: Bu şiirde Türkçenin en saf ve güzel hali kullanılmıştır. Bunun yanında Şehriyar gibi bir şairin zengin duygu dünyası bütün Türk devletlerinde evrensel bir şair olmasını sağlamıştır denilebilir.
7. “Ağ bulutlar köyneklerin sıkanda” dizesindeki söz sanatını bulunuz.
Cevap: Kişileştirme vardır. Beyaz gömlekler insan gibi düşünülmüştür.
8. Okuduğunuz şiirin ölçüsünü, kafiye dizilişlerini, nazım birimini bulunuz. Türk şiir geleneği açısından şiirin ahenk özelliklerini değerlendiriniz.
Cevap: 11’li hece ölçüsü kullanılmıştır. Kafiye dizilişi aaabb cccbb şeklindedir. Nazım birimi bent tir. Şiirin ahenk unsurları kafiye redif ve dize tekrarı şeklinde görülmektedir. Aliterasyon ve asonanslar da vardır.
9. Son kıtada nevruz kelimesi bir insana ad olarak verilmiştir. Türklerdeki ad verme geleneğinden hareket ederek bu durumu açıklayınız.
Cevap: Türkler için doğa önemli bir yer tutar. Doğaya ait bir çok öğe ve durum Türklerde çocuk ismi olarak kullanılmıştır. Bunun bir örneğini bu şiirde de görürüz. Nevruz zamanı bir çocuğa ad olarak konulmaktadır.
10. Heyder Babaya Selam metnini yaşamın gerçekliğini yansıtması açısından değerlendiriniz.
Cevap: Yaşamın içinden gerçek kesitlerden hareketle şiir oluşturulmuştur. Şair hem çocukluğunu hem de Nevruz zamanı yaptıklarını şiirde anlatma yoluna gitmiştir.
11. Şiirin söyleyicisini açık ve anlaşılır olma, doğru sözlü olma ve doğal yaşama duyarlı olma açısından değerlendirirseniz hangi sonuçlara ulaşırsınız?
Cevap: Başarılı bulurum. Çünkü şair bu şiirinde açık ve anlaşılır bir dil tercih etmiştir. Doğal yaşamın doğal söyleyişlerini kullanması da duyarlılığını göstermesi bakımından önemlidir.
12. Okuduğunuz şiirde içerik; doğal, toplumsal ve bireysel gerçeklik açısından incelenirse hangi sonuçlara ulaşılır?
Cevap: İçerik doğanın tazelenmesi ve baharın gelmesi üzerine şekillendirilmiştir. Buradan da anlaşılacağı üzere doğa ve doğanın insanlar üzerindeki etkileri şiirin içeriğinin özünü oluşturmaktadır.
13. Okuduğunuz şiirin içerik ve biçim özelliklerine yönelik kısa bir eleştiri yazısını aşağıya yazınız.
Cevap: Şiiri içeriği işleme bakımından çok başarılı buldum. Geleneksel bir eğlenceyi evrensel bir köy hasreti şeklinde anlatmayı başarması şairin ne kadar güçlü bir şair olduğunu göstermektedir. Bunun yanında dil sade yalındır. Ölçü olarak Hece ölçüsü tercih edilmiştir. Bu durum da halkın şiire çok ilgi göstermesini sağlamıştır.