11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Ekoyay Yayınları 1. Ünite Giriş Sayfa 13, 14, 15 Toplum Hayatı Metni Etkinlik Soruları ve Cevapları
11. Sınıf Ekoyay Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 14 Cevabı
1. Okuduğunuz metinde geçen aşağıdaki kelimenin ve kelime grubunun anlamını metnin bağlamından bulunuz, sözlüklerden kontrol ediniz. Birer cümlede kullanarak defterinize yazınız.
“Lale devri olarak adlandırılan dönemin ünlü şairlerinden Nedîm, yaşadığı devrin kompozisyonunu en çıplak ve edebî değer taşıyacak bir biçimde çizer. Tanzimat edebiyatı dönemi yazarları, romancıları ve tiyatrocuları daima toplumun yaralarına neşter vuran eserleri kaleme alırlar.”
Kompozisyon: Ayrı ayrı parçaları bir araya getirerek bir bütün oluşturma biçimi ve işi. 2.anlamı sanat yapıtında, parçaların bir bütün içinde düzenli olarak bir araya getirilmesi.
Kaleme almak: Yazıyla anlatmak, yazmak
2. Okuduğunuz metnin konusunu, amacını ve hedef kitlesini tespit ediniz. Konu, amaç ve hedef kitle arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.
Konusu: Edebiyat-toplum ilişkisi
Amacı: Bilgi vermek, açıklamak
Hedef kitlesi: Genel okur kitlesi
Metnin konusu, amacı ve hedef kitlesi; metnin türünü, boyutunu, anlatım biçimini ve dil özelliklerini belirler. Örneğin bu metnin amacı okura açıklama yapmak, bilgi vermek olduğu için yazar; sade ve açık ifadeler kullanmıştır.
3. Toplum Hayatı adlı metindeki düşünceyi geliştirme yollarından örneklemeye ve tanık göstermeye örnekler gösteriniz. Bunların metne katkıları hakkında bilgi veriniz.
Örnekleme : Sözgelimi Fuzûli, her ne kadar ilahi konularda yazmış olsa da kimi eserlerinde sosyal konulara değinmekten kendini alamamıştır. Buna en iyi örnek, kendisine bağlanan maaşı almamaktan ötürü yazdığı ünlü “Şikâyetnamesi”dir.
Örneğin, Yakup Kadri, Kiralık Konak’ta bir ailenin yok oluşu etrafında ülkede yaşanan sosyal ve siyasal değişiklikleri aktarmıştır.
Tanık Gösterme: Taşlıcalı Yahyâ, Şehzade Mustafa’nın katli üzerine yazdığı mersiye ile “Hatâsı gayr-ı muayyen günâhı nâ-malûm / Zihî şehîd ü saîd ü zihî şeh-i mazlum” (Hatası görülmemiş ve günahı bilinmemişken öldürülen şehzâde, ne mübârek ve mânen ne mutlu bir şehîd ve ne derece zulme uğramış bir sultândır) diyerek duyduğu üzüntüyü dile getirmiş…
Bunlar metnin inandırıcı olmasını ve daha kolay anlaşılmasını sağlıyor.
4. Okuduğunuz metinde yazarın “Edebiyatı insandan, insanı da toplumdan ayrı düşünmek mümkün değildir.” düşüncesine katılır mısınız? Örneklerle açıklayınız.
Evet, edebiyatın konusu insandır. Edebiyat, toplumsal bir varlık olan insanın insanla, insanın toplumla, insanın doğayla karşılıklı etkileşiminin ve ilişkilerini anlatır. Bu unsurları birbirinden ayrı düşünemeyiz. Edebiyatçı, içinden çıktığı toplumu yansıtır, eserlerinde toplumun izlerini görebiliriz.
5. Sizce edebiyat, niçin toplumun sorunlarını dile getirmektedir? Açıklayınız.
Toplumun bir parçası olduğundan.
6. Tanzimat Dönemi sanatçısı Namık Kemal, Osmanlı – Rus Savaşları’nda büyük bir mücadeleye tanık olan Silistre Kalesi ile ilgili 19 . yüzyılda Vatan yahut Silistre adlı bir oyun yazmıştır. Bu oyun İstanbul’da birçok kez sahnelenmiştir. Halk, oyundan o kadar etkilenmiştir ki geceleri binlerce insan fener alayları düzenleyerek yürüyüş yapmıştır.
Bu örnekte de olduğu gibi edebiyatın toplumsal değişime etkisi hakkında düşüncelerinizi belirtiniz.
Edebiyat toplumun izlerini taşır, toplumu ve insanı etkileyip yönlendirir, değiştirir. Öğretici metinlerde yazar ile anlatıcı aynı kişidir. Sanatsal metinlerden farklı olarak öğretici metinlerde anlatıcı gerçek bir kişidir.
7. Toplum Hayatı adlı metnin anlatıcısı ve bakış açısı hakkında bilgi veriniz.
Metnin anlatıcısı yazardır.