Metni Anlama ve Çözümleme
1. Okuduğunuz “O Belde” şiirinde anlamı verilen kelime ve kelime gruplarının dışında bilmediklerinizi metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi sözlükten kontrol ediniz.
ufk-u şam: Akşam ufku
ilham: İnsana yaratım gücü veren esin
2. Şiirin temasını belirleyiniz.
Cevap: Kaçma duygusu ve yalnızlık.
3. Şiirde şaire özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Fecriati’nin temsilcilerinden olan Ahmet Haşim, sembolizmden etkilenmiş ve şiirlerinde genellikle akşam, şafak, gece, mehtap, yıldızlar, ormanlar gibi konulardan bahsetmiştir. Şair, mısraların uzunluk ve kısalıklarını da bir musiki aracı olarak kullanmıştır.
4« Şiirde ahengi sağlayan unsurları belirleyerek bunların şiire katkısını değerlendiriniz.
Cevap: Şiirde ahenk kafiye, redif, dize ve ses tekrarları ile sağlanmıştır.
Kafiye ve Redifler:
Uzak / Ve mai gölgeli bir beldeden cüda kalarak / Bu nefy-ü hicre müebbet bu yerde mahkûmuz. : Bu bölüm, şiirin ortalarında ve sonunda aynen iki kere tekrar edilmiştir.
Ses tekrarları: Ahenk açısından birbirine benzer yapıdaki kelime ve kelime gruplarının tekrarı, ayrıca “d”, “n”, “z”, “r” seslerinin şiir boyunca kullanılması, şiiri musiki yönünü güçlendirmiştir.
eğlensin / dilbersin: sin’ler rediftir.
mesa / mersa : sa’lar tam kafiyedir.
deniz/ değiliz: iz’ler tam kafiyedir.
var / yar: ar’lar tam kafiyedir.
arar / onlar: ar’lar tam kafiyedir.
5. Şiirin nazım şekli ile ilgili neler söyleyebilirsiniz? Açıklayınız.
Cevap: Serbest Müstezattır. Bu nazım şeklinde, Aruz ölçüsü kullanılmaktadır. Kafiye belli bir düzen içerisinde değildir. Serbest müstezat nazım biçiminde uzun ya da kısa dizeler düzenli ya da düzensiz bir şekilde yazılabilmektedir
6. Şiirin şekil özelliklerinin içerikle ilişkisini belirleyerek sözlü olarak ifade ediniz.
Cevap: Duygulanımlar bu şiirde serbest bir düzende aktarılır. Bu aktarımın yapılabilmesinin en kolay yolu ise serbest müstezat nazım şekli ile olur. Bu bakımdan şair anlatmak istediklerini en uygun yol olan bu şekille okura aktarır.
7. Aşağıda verilen dizelerde başvurulan imge ve edebî sanatları belirleyiniz. Bunların şiirdeki işlevlerini açıklayınız.
Denizlerden
Esen bu ince havâ saçlarınla eğlensin.
Bilsen
Melâl-i hasret ü gurbetle ufk-ı şâma bakan Bu gözlerinle, bu hüznünle sen ne dilbersin!
Ne sen,
Ne ben,
Ne de hüsnünde toplanan bu mesâ Ne de âlâm-ı fikre bir mersâ
Olan bu mâî deniz
Melali anlamayan nesle âşinâ değiliz.
Sana yalnız bir ince tâze kadın
Bana yalnızca eski bir budala
Diyen bugünkü beşer
Bu sefil iştihâ, bu kirli nazar,
Bulamaz sende bende bir nrıa’nâ,
Ne bu akşamda bir gam-ı nermîn Ne de durgun denizde bu muğber Lerze-i istitâr u istiğnâ
Cevap: Söz Sanatları:
Kişileştirme: “Esen bu ince havâ saçlarınla eğlensin” Hava insan gibi eğlenen bir canlı olarak anlatılmıştır.
Benzetme: “Bu nefy ü hicre müebbed bu yerde mahkûmuz.” bulunduğu yeri müebbet hapse mahkum olunan bir yere benzetmektedir.
8. Şiirdeki söyleyici ile hitap edilen kişi arasındaki ilişkiyi belirleyiniz.
Cevap: Ahmet Haşim şiirde söyleyiş güzelliğine ve doğanın kendisinde yarattığı izlenimlere önem veren bir şairdir. Bu şiirinde de hem yalnızlığını, hem de umutla beklediği yaşamayı düşündüğü hayali beldesini bizlere sembolizmin renk oyunları ve hüzün dolu ifadeleriyle anlatma yoluna gitmiştir.
9. Şiirde hangi edebî akımın etkisi vardır? Şiirden vereceğiniz örneklerle açıklayınız.
Cevap: Ahmet Haşim gerek bireysel olarak gerekse de Fecr-i Ati topluluğundaki şiir anlayışıyla şiirimizde içerikten çok söyleyişe değer vermesiyle öne çıkan şairimizdir. Bunun yanında hem Fransız Sembolistlerden etkilenerek renkleri kullanması hem de kelimelerle tablo yapar gibi şiir yazması da onu diğer şairlerden farklı bir yere taşıyan özellikleridir. Bu şiirde de bu özelliklerini görmek mümkündür.
10. Okuduğunuz şiir ve Ahmet Haşim hakkında verilen bilgilerden hareketle şiir ile şair arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.
Cevap: Şiirde söyleyişe çok önem veren Ahmet Haşim, bu şiirinde de konuda çok kelimelerin ahengine değer verir. Günümüze göre süslü ve sanatlı diyebileceğimiz bir dil çıkar karşımıza. Bunun yanında yabancı kelimelerin çokluğu bugün sözlük olmadan şiiri anlamamızı zorlaştırmaktadır.
ETKİNLİK
Okuduğunuz “O Belde” ve “Elhân-ı Şitâ” şiirlerini şekil özellikleri, içerik, dil ve anlatım açısından karşılaştırınız. Ulaştığınız sonuçları aşağıdaki tabloya yazınız.
O Belde
- Şekil Özellikleri: Serbest müstezat , bentlerle yazılmış bir şiirdir.
- İçerik: Yalnızlık ve ölüm temaları işlenmektedir.
- Dil ve Anlatım: Dil sembolizmin etkisiyle kapalıdır. Bilinmeyen kelimeler çoktur.
Elhân-ı Şitâ
- Şekil Özellikleri: Serbest müstezat , bentlerle yazılmış bir şiirdir.
- İçerik: Kış ayının gelişi ve insanda yarattığı duygulanımlar teması işlenmektedir.
- Dil ve Anlatım: Dil parnasizmin etkisiyle kapalıdır. Bilinmeyen kelimeler çoktur.