Metni Anlama ve Çözümleme
1. Okuduğunuz “Murabba” şiirinde anlamı verilen kelime ve kelime gruplarının dışında bilmediklerinizi metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi sözlükten kontrol ediniz.
ati: zaman olarak, ilerde olması, gerçekleşmesi beklenen
mihnet: üzüntü, sıkıntı.
2. Şiirin temasını belirleyiniz.
Cevap: Vatan sevgisi
3. Şiirde verilen açık ve örtük iletileri belirleyiniz.
Açık ileti: Vatan yolunda nelerin feda edildiği, vatan için verilen mücadeleleri, vatan söz konusu olunca gerisinin teferruat olduğu anlatılmaktadır.
Örtük ileti: Şairin ağzından verilen duygulara bakıldığında vatanın kutsallığı ve vatan sevgisinin ön planda olması anlatılmıştır.
4. Şiirde ahengi sağlayan unsurları belirleyerek bunların şiire katkısını açıklayınız.
Cevap: aaaa/bbba/ccca şeklinde bir kafiye düzeni vardır. Bunun yanında ses tekrarları redifler ve dize içi tekrar eden kelimeler ile ahenk sağlanmaktadır.
5. Şiirin şekil özelliklerinin içerikle bir ilişkisinin olup olmadığını açıklayınız.
Cevap: Şekil içerikle pek ilgili değildir. Çünkü içerik vatan sevgisi iken şekil olarak dört dizeden oluşan bir yapı görürüz. İkisi farklı şeylerdir.
6. Şiirde konuşan şair değil kurgusal bir kişiliktir. Söyleyici şiirin içeriğine aksettirdiği ruh durumuna göre “karakter” ve “ses” kazanır. Bu durum şiiri okuma tonuna ya da tarzına, şiirin anlamına etkide bulunur ve okuma faaliyetinde okuyucu bu söyleyiciyle özdeşleşir.
Yukarıda verilen bilgilerden hareketle okuduğunuz şiirde söyleyici ile hitap edilen kişi arasında nasıl bir ilişki olduğunu açıklayınız.
Cevap: Şair söyleyici sanki karşısında dinleyen biri var gibi şiirini yazmıştır. Şiiri okuyan biri karşısındakine o duyguyu geçirebilmek adına sanki coşkun ve yüksek bir ses tonu ile şiirini söyler gibi hissetmektedir.
7. Okuduğunuz “Murabba” şiiri ile Namık Kemal’in sanat anlayışı arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.
Cevap: Namık Kemal vatanı için her şeyi yapan aydın bir şairdir. Yüce bir ruha sahip Namık Kemal’in vatan için çalışmasında hne dünyevi ne de uhrevi bir beklentisi yoktur. Onun için tek gaye, din için, millet için ve vatan için çalışmaktır.
8. Şiirdeki millî, manevi ve evrensel değerleri belirleyerek bu değerlerin şiire katkısını değerlendiriniz.
Cevap: Bu şiirde vatan sevgisi, insanların ülkelerine karşı olan sorumlulukları milli manevi değerleri oluştururken bağımsızlık adalet eşitlik gibi de evrensel kavramların varlığını görürüz.
9. Okuduğunuz şiirden alınan, aşağıda verilen bentlerdeki edebî sanatları belirleyiniz. Bunların anlama katkısını değerlendirerek noktalı alana yazınız.
Sıdk ile terkedelim her emeli her hevesi
Kıralım hâil ise azmimize ten kafesi
İnledikçe eleminden vatanın her nefesi
Gelin imdâda diyor bak budur Allah sesi
Bize gayret yakışır merhamet Allah’ındır
Hükm-i âtî ne fakîrin ne şehinşâhındır
Dinle feryâdını kim terceme-î âhındır
İnledikçe ne diyor bak vatanın her nefesi
Cevap: Murabba’nın bu ilk dörtlüğünde, vatam ve vatan sevgisini anlatan diğer bütün çalışmalarmda olduğu gibi, şair, vatam kişileştirerek onu can çekişen, eleminden inleyen ve zor durumda olduğu için yardım talep eden bir insana benzetmiştir. Anlatımı daha canlı ve etkili kümak için başvurulan bu ‘teşhis’in yanında, yine aynı maksatla, insan vücudu da kafese teşbih edilmiştir. Kuş (özellikle bülbül) ve aslan gibi hayvanların tutulduğu “kafes”, esareti temsil eder ve hoşlanüan, istenen bir nesne değildir. Burada vatamn esaretten kurtulup hürriyete kavuşması için, içinde bize emanet edilen ve bir gün zaten uçacak olan “can kuşu” muzun bulunduğu “ten kafesi”, gerekirse kırılmalıdır.
ETKİNLİK
Okuduğunuz “Murabba” şiiri ile aşağıda verilen murabbayı içerik, yapı, dil ve anlatım açısından karşılaştırınız. Ulaştığınız sonuçları aşağıdaki tabloya yazınız.
MURABBA
Bir nazarla gönlüm aldun sevdügüm cânum benüm
Dildeki ârâmum aldun âh sultânum benüm
Hâlüme lutf eyle rahm it şâh-ı hûbânum benüm
İntizâr eyle ben öldüm ey güzel hânum benüm
Cevap: Okuduğumuz murabbanın konusu vatan sevgisi iken, bu murabbanın konusu aşktır. İkisinde de sanatlı bir söyleyiş vardır. İkisinde de redifler vardır. Aralarındaki farklardan biri de aşağıdaki murabbanın dilinin Namık Kemal’in murabbasına göre daha ağır olduğunu söyleyebiliriz.
Bilinmeyen Kelimeler
ârâm : 1. Durma, eğlenme, dinlenme, 2. Yerleşme, istirahat etme; karar kılma,
şâh-ı hûbân : Güzeller şahı.
intizâr : 1. Bekleme, beklenilme. 2. Gözleme, gözlenilme.