Metni Anlama ve Çözümleme
1. Okuduğunuz “Biraz Daha Hakikat” metninde verilen kelime ve kelime gruplarının dışında bilmediklerinizi metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi sözlükten kontrol ediniz.
Asaleten: Kendi adına hareket ederek
Lisan: Dil
Tasdik etmek: Onaylamak
Vuku bulmak: Meydana gelmek
Mahal: Gerek
Tatbik: Uygulama
Hasılı: Kısacası
Bilakis: Tersine
2. Metin türünün ortaya çıkmasında yazılı kültürün, yayın organlarının etkisini ve tarihsel dönemle ilişkisini belirleyiniz.
Cevap: Eleştiri türü 17.yüzyılda Fransa’da ortaya çıkmıştır. Bu tür edebî eserlerin olumlu olumsuz yönlerinin ortaya konmasını amaçlar. Türk edebiyatında bu türün ortaya çıkıp yaygınlaşması Tanzimat Dönemi’nde gazeteler aracılığıyla olmuştur. Bu süreçte sanatçıların kendileri ya da bağlı oldukları topluluğa yöneltilen olumsuz düşüncelere cevap verme amacı etkili olmuştur.
3. Metin ile metnin konusu, amacı ve hedef kitlesi arasındaki ilişkiyi açıklayınız.
Cevap: Metinde yazar, kendisinin de yer aldığı Servetifünun edebiyatına yöneltilen eleştirilere cevap vermektedir. Amaç kendilerine yöneltilen suçlamalara cevap vermektir. Hedef kitle, o dönemde edebî faaliyetlere ve tartışmalara ilgi duyan okur kesimidir.
4. Metnin ana düşüncesi ve yardımcı düşüncelerini belirleyiniz.
Metnin ana düşüncesi, Servetifünun sanatçılarının kendilerine yöneltilen “Dekadan” suçlamasının doğru olmadığıdır.
Metindeki yardımcı düşünceler, Servetifünuncuların kendilerinin Dekadanlıkla ilgili bir savunma yapmaması, bu sebeple de bunu kabul etmedikleri, kimsenin kötü olduğunu bildiği bir şeyi bile bile kabul etmeyeceği, bir yazarın sahip olduğu bir fikre saldırı olduğunda bunu savunacağıdır.
5. Metinde başvurulan anlatım biçimleri ile düşünceyi geliştirme yollarını belirleyiniz. Bunların metindeki işlevlerini açıklayınız.
Cevap: Metinde anlatım biçimi olarak tartışmacı ve açıklayıcı anlatım; düşünceyi geliştirme yolu olarak da örnekleme, alıntı yapma ve kanıtlamaya yer verilmiştir.
6. Metinde yazara özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Metin Servetifünun sanatçısı Hüseyin Cahit Yalçın tarafından yazılmıştır. Servetifünun edebiyatının ağır dil anlayışı şiirlerdeki kadar olmasa da bu metne de yansımış ve yer yer Arapça, Farsça kelimelere yer verilmiştir. Yazar, kendilerine yöneltilen eleştirilere zaman zaman mizahi bir üslupla cevap vermiştir.
7. Metinde ortaya konan bilgi ve yorumları; gerekçe, kanıt, tutarlılık, geçerlilik ve doğruluk açısından değerlendiriniz.
Cevap: Metinde yazar, kendilerine yöneltilen eleştirilerin niçin haksız olduğunu ispatlama yoluna giderek cevap vermiş ve tutarlılığı sağlamıştır.
8. Metinde yazarın/anlatıcının konu ve okuyucuya yönelik tavrını belirleyiniz.
Cevap: Yazar konuya hâkimdir ve haklı deliller ortaya koyarak kendilerine yöneltilen eleştirilerin haksızlığını ortaya koymaktadır ve okuyucuyu da kendi fikrine yönlendirmeyi amaçlamaktadır.
9. Metindeki açık ve örtük iletileri; metin ile ilgili tespitlerinizi, eleştirilerinizi metne dayanarak açıklayınız.
Cevap: Metnin açık iletisi Servetifünuncuların dekadan olmadığıdır. Örtük ileti olarak da Servetifünuncuların edebiyatımıza pek çok katkılar yaptığı, Servetifünunculara karşı bir haksızlık yapıldığı söylenebilir.
10. Eleştiri türünün Tanzimat ve Servetifünun dönemlerindeki diğer önemli sanatçılarını ve eserlerini belirleyerek aşağıdaki noktalı alana yazınız.
Tanzimat edebiyatında Namık Kemal’in “Lisan-ı Osmani’nin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazatı Şamildir” adlı yazısı ilk eleştiri yazısı, yine Namık Kemal’in Ziya Paşa’nın “Harabat” adlı eserini eleştirdiği “Tahrib-i Harabat” adlı eseri de ilk eleştiri kitabı kabul edilir. Recaizade Mahmut Ekrem “Zemzeme” adlı eserinin 3.cildinin ön sözünde Muallim Naci’yi eleştirmiş, Muallim Naci de bu yazıya “Demdeme” adlı eseriyle cevap vermiştir. Bu dönemde Mizancı Murat Bey’in “Edebiyatımızın Numune-i İmtisalleri” adlı eseri de eleştiri türünde önemli bir yere sahiptir.
Servetifünun edebiyatında Ahmet Şuayip sadece eleştiri türüne yoğunlaşmıştır. Sanatçının “Hayatlar ve Kitaplar, Esmar-ı Matbuat” adlı eserleri vardır. Bu dönemin önemli isimlerinden biri olan Hüseyin Cahit Yalçın, eleştiri yazılarını “Kavgalarım” adlı eserinde toplamıştır.
11. Okuduğunuz metin ve Hüseyin Cahit Yalçın hakkında verilen bilgilerden hareketle metin ile yazar arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.
– Hüseyin Cahit Yalçın edebî yönünden çok düşünceleri ve içinde bulunduğu topluluğa yöneltilen eleştirilere verdiği cevaplarla ve girdiği polemiklerle bilinir. Bu yazılarında, yapılan eleştirilere keskin bir dille cevaplar vermiştir.
– Şöhretini yazdığı edebî tenkit ve girdiği polemiklerle kazanan Hüseyin Cahit, Servet-i Fünûn edebiyatına yöneltilen eleştirilere etkili ve susturucu cevaplar vermiştir.
– Muallim Naci döneminden kalma eski edebiyat taraftarlarına verdiği cesur cevaplarla Servetifünun Edebiyatının bir nevi sözcüsü durumuna gelmiştir.
– Edebiyat-ı Cedidecileri Dekadanlıkla suçlayan Ahmet Mithat Efendi’yle de çok sert tartışmalara girmiştir.
– Bu eleştirilerde estetik, edebiyat tarihi, roman sanatı ve roman tenkidine dair birçok husus söz konusu edilir. Batı edebiyatı akımları ve büyük romancılar tanıtılır.