6. ÜNİTE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
A. Aşağıda verilen metni okuyunuz. Metnin altında verilen soruları cevaplayınız.
1. Okuduğunuz metinden alman aşağıdaki parçada altı çizili kelimelere yönelik telaffuz çalışması yapınız.
“Zehra Hanım kâğıdı aldı. Odanın kâfi derecede aydınlık olmasına rağmen pencereye çevrildi, kelimeleri seçmekte, anlamakta güçlük çeker gibi bakıyor, tekrar tekrar okuyordu. Sonra ellerini yazıhanenin kenarına dayadı, pencereden uzaklara bakmaya başladı. Çehresi o kadar vakur ve sakindi ki Maarif Müdürü, böyle zamanlarda söylenmesi âdet olan beylik teselli sözlerine cesaret edemiyor, bekliyordu.
Odaya bir kâtip girdi. Maarif Müdürüne birtakım kâğıtlar getirdi.
Tevfik Bey, onları birer birer gözden geçirdi, imzaladı. Bir şey söylemeden iade etti. Tekrar yalnız kaldılar. Zehra Hanım, hâlâ o vaziyette duruyordu.”
Cevap: “Kâğıdı, kâfi, kâtip” kelimelerinde “k” harfi inceltilerek okunur zaten bundan dolayı “k” harfinden sonra gelen “a” harfinin üzerine düzeltme işareti konmuştur. “Hâlâ” kelimesi babanın kız kardeşi olan “hala” ile karışmaması için düzeltme işaretiyle yazılır ve “a” ünlüleri uzun okunur.
2. “Zehra Hanım, Tevfik Bey” kelime gruplarındaki ‘hanım, bey” kelimeleri unvan bildiren kelimelerdir. Unvan bildiren bu kelimelerin okuduğunuz metinde doğru yazılıp yazılmadığını belirleyiniz. Bu konuyla ilgili açıklamayı Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu’ndaki ilgili bölümden bularak sınıfta okuyunuz.
“Zehra Hanım, Tevfik Bey” kelime gruplarındaki ‘hanım, bey” kelimeleri okuduğumuz metinde doğru yazılmıştır. Çünkü TDK Yazım Kılavuzu’nda bu konuyla ilgili şöyle bir açıklama vardır:
Kişi adlarından önce ve sonra gelen unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları ve lakaplar büyük harfle başlar: Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, Kaymakam Erol Bey, Dr. Alâaddin Yavaşça; Sayın Prof. Dr. Hasan Eren; Mustafa Efendi, Zeynep Hanım, Bay Ali Çiçekçi; Mareşal Fevzi Çakmak, Yüzbaşı Cengiz Topel; Mimar Sinan, Fatih Sultan Mehmet, Genç Osman, Deli Petro vb.
Tüm kitabın cevapları burada...
3. Yukarıda okuduğunuz metinden alınan parçada anlatım bozukluğu olup olmadığını belirleyiniz. Anlatım bozukluğu bulduğunuz cümleleri düzelterek noktalı alana yazınız.
Anlatım bozukluğu olan bölüm: Zehra Hanım kâğıdı aldı… Odanın kâfi derecede aydınlık olmasına rağmen pencereye çevirdi, kelimeleri seçmekte, anlamakta güçlük çeker gibi bakıyor, tekrar tekrar okuyordu.
Cümlenin düzeltişmiş hali: Zehra Hanım kâğıdı aldı… Odan kâfi derecede aydınlık olmasına rağmen pencereye çevirdi, kâğıda kelimeleri seçmekte, anlamakta güçlük çeker gibi bakıyor, kâğıdı tekrar tekrar okuyordu.
4. Metindeki anlatım biçimlerini bularak bunların işlevlerini açıklayınız.
Cevap: Metinde öyküleyici anlatım kullanılmıştır. Öyküleyici anlatım ile olay anlatımı yapılmıştır. Kullanılan diğer bir anlatım biçimi de betimleyici anlatımdır. Betimleyici anlatım ile de varlıklar belirgin özellikleriyle anlatılarak okuyucunun zihninde canlandırılmıştır.
5. Metnin anlatıcısı ile bakış açısını belirleyiniz.
Cevap: Metnin anlatıcısı 3. kişi, bakış açısı ise hâkim (ilahi) bakış açısıdır.
B. Aşağıdaki cümlelerin başına yargılar doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız. Nedenlerini açıklayınız.
(D) Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatının ilk yıllarında Birinci Dünya Savaşı, Kurtuluş Savaşı, Atatürk ilke ve inkılapları, yanlış Batılılaşma gibi temalar sıkça işlenmiştir.
(Y) Cumhuriyet Dönemi romanlarında sadece Anadolu coğrafyası ve insanı temaları işlenmiştir.
(D) 1950 öncesi Cumhuriyet Dönemi romanlarında köylü-ağa, öğretmen-hoca, halk-yönetici, Doğu- Batı gibi çatışmalar ele alınmıştır.
(D) Peyami Safa, romanlarında psikolojik tahlilleri başarılı bir şekilde vermiştir.
C. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelime veya kelime gruplarını yazınız.
• Peyami Safa’nın yazdığı Dokuzuncu Hariciye Koğuşu adlı roman, yazarın hayatından izler taşıdığı için otobiyografik roman olarak kabul edilmektedir.
• İnce Memed Yaşar Kemal’e büyük bir ün kazandıran romanıdır.
• Fatih-Harbiye romanı, konusuna göre sosyal bir romandır.
• Toplumcu gerçekçi anlayış ile yazılan romanlarda realizm akımının etkisi görülür.
Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.
1. Aşağıda verilen yazarlardan hangisi 20. yüzyılda eser vermemiştir?
A) John Steinbeck B) George Orwell C) Charles Dickens
D) William Faulkner E) Emest Hemingvvay
Cevap: C
2. Sanat yaşamına şiirle başladı. Folklor araştırmaları, fıkra, röportaj, öykü, roman, tiyatro ve senaryo türlerinde eserler verdi. Yurt gerçeklerini yansıtan röportajları ve dergilerde yayımlanan öyküleriyle ünü yayıldı. Romanlarının birçok yabancı dile çevrilmesiyle ünü sınırlarımızın dışına çıktı. Eserlerinde çoklukla Çukurova insanının yaşamını anlattı. Bu kişilerin yaşamlarını, türlü çelişkileri gözler önüne serdi. Halkın ortak inançlarını bir masal, efsane, destan havası içinde dile getirdi. Özgün bir dili, coşkulu bir anlatımı vardır. İnce Memed, Teneke, Orta Direk, Yılanı Öldürseler önemli romanlarındandır..
Parçada söz edilen sanatçı, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Orhan Kemal B) Kemal Tahir C) Sabahattin Ali
D) Yaşar Kemal E) Samim Kocagöz
Cevap: D
3. Aşağıda verilen eserlerden hangisinin türü roman değildir?
A) Sarı Sıcak B) Kürk Mantolu Madonna
C) Esir Şehrin İnsanları D) Mahşer E) Murtaza
Cevap: A
4. • Halide Edip Adıvar’ın en tanınmış eserlerindendir. II. Abdülhamit döneminde İstanbul’un kenar semtlerinden birinde yaşayan insanları anlatın Tevfik ve kızı Rabia, romanın önemli kahramanlarındandır.
« Romanın büyük bir kısmı, Peyami’nin defterinden ibarettir. Peyami, Cebeci Hastanesinde yatarken hatırladıklarını bir deftere yazmıştın Roman, edebiyatımızda Kurtuluş Savaşı’nı konu alan önemli eserlerdendin
Yukarıda sözü edilen romanlar, aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A) Kiralık Konak-Yaban
B) Sinekli Bakkal-Ateşten Gömlek
C) Sodom ve Gomore-Panorama
D) Çalıkuşu-Yeşil Gece
E) Devlet Ana-Küçük Ağa
Cevap: B
5. Toplumcu gerçekçi bir roman okumak isteyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini okumalıdır?
A) Osmancık B) Yaban C) Handan
D) İnce Memed E) Fahim Bey ve Biz
Cevap: D
6. Aşağıdakilerden hangisi 1950 sonrasında roman yazan yazarlarımızdan değildir?
A) Kemal Tahir B) Yaşar Kemal C) Orhan Kemal
D) Fakir Bay kurt E) Yahya Kemal
Cevap: E
7. Cumhuriyet Donemi Türk Edebiyatının ilk yıllarında yazılan romanlarla ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Halide Edip Âdıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu gibi yazarlar Millî Mücadele’yi sıkça işlediler.
B) Bu dönemde eser veren yazarlarımız, mekân olarak İstanbul ve çevresini ele aldılar.
C) Bu dönem romanları, sade ve anlaşılır bir dille yazıldı.
D) Bu dönem romanlarında realizm akımının etkisi görülün
E) Gözlemci bir gerçekçilikle toplumsal sorunlar ele alındı.
Cevap: B
8. Birçok sanatçı gibi edebiyat yaşamına şiirle başladı. Sonrasında roman ve hikâyeye yöneldi. Eserlerinde geleneklere bağlı köy yaşamını, köylülerin sorunlarını, tarihî konulan ele aldı. Bu nedenle eserlerinde köylü, kasabalı, şehirde yaşayan işçinin yanı sıra tarihî şahsiyetler karakter olarak yer aldı. Romanlarında gözlem ve betimleri ağır bastı. Esir Şehrin İnsanları, Yorgun Savaşçı, Yol Ayrımı önemli romanlarındandır. Bu parçada söz edilen sanatçı, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Fakir Baykurt B) Samım Kocagöz C) Tank Buğra
D) Kemal Tahir E) Kemal Bilbaşar
Cevap: D
9. Millî Edebiyat Dönemi’nde roman ve hikaye yazan birçok yazarımız, Cumhuriyet Dönemi’nin ilk yıllarında da eser vermeye devam etti. Aşağıdakilerden hangisi söz edilen yazarlardan değildir?
A) Reşat Nuri Güntekin
B) Yakup Kadri Karaosmanoğlu
C) Halide Edip Adıvar
D) Refik Halit Karay
E) Ahmet Hamdi Tanpınar
Cevap: E
10. Peyami Safa’nın psikolojik tarzda yazılan başarılı romanlarından biri olan….otobiyografik özellikler taşımaktadır. Adı verilmeyen roman kahramanı, 6-7 yaşından beri bacaklarında rahatsızlık yaşayan 15 yaşlarında bir çocuktur. Roman kahramanı, annesiyle yaşar. Maddi durumları kötüdür. Akrabaları olan bir Paşa, onların bu durumlarından haberdar olur ve çocuğu yanına alır. Paşa’nın kızı Nüzhet’e aşık olan roman kahramanı evden kaçar ve hastaneye yatar. İyileşerek taburcu olur. Taburcu olduktan sonra Nüzhet’in Ragıp ile evlendiğini öğrenir. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki eserlerden hangisi getirilmelidir?
A) Acımak B) Yalnızız C) Bir Akşamdı
D) Fatih-Harbiye E) Dokuzuncu Hariciye Koğuşu
Cevap: E
11. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde anlatım bozukluğu vardır?
A) Cebindeki anahtarları çıkardı.
B) Kapıyı açmaya çalışırken birdenbire açıldı.
C) Kapı aralığında bekledi.
D) Kalbi hızlı hızlı çarpıyordu.
E) Kapıyı açıp içeri girdi.
Cevap: B
12. Türkçede bir cümlenin öznesi, birinci ve üçüncü tekil kişiden oluşuyorsa, yüklemi birinci çoğul kişi olur. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu kurala uymamaktan kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır?
A) Geçen hafta sonu ben ve Ahmet sinemaya gitmişti.
B) Arkadaşının gelmemesi beni üzdü.
C) Ben ve Ayşe, senin söylediklerine katılmıyoruz.
D) Sen ve o, bizimle gelebilirsiniz.
E) Kitaplar, yeni kitaplığa yerleştirildiler.
Cevap: A
13. Bu konu hakkında kısaca bildiklerini anlattı. Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdaki değişikliklerin hangisiyle giderilebilir?
A) “bu” sözcüğü atılarak
B) “kısaca” sözcüğü, “bildiklerini” sözcüğünden sonra kullanılarak
C) “anlattı” sözcüğü yerine “söyledi” sözcüğü getirilerek
D) “kısaca” sözcüğü yerine “özetle” sözcüğü getirilerek
E) “hakkında” sözcüğü yerine “ile ilgili” sözü getirilerek
Cevap: B
14.
I. Öğretmenlerini dikkatle dinliyor, katılıyordu.
II. Basketbolu çok az, futbolu hiç sevmiyordu.
III. Bize gelmiyor, aramıyordu.
IV. Çocukları çağırdı ve hediyeler verdi.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangilerinde anlatım bozukluğu, tümleç eksikliğinden kaynaklanmaktadır?
A) I. ve II. B) I. ve III. C) I ve IV. D) II. ve IV. E) III. ve IV.
Cevap: C
15. Aşağıdakilerden hangisinde kesme işaretinin kullanımıyla ilgili yanlışlık vardır?
A) Odacı, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinde okuyan bu genci pek merak etmedi.
B) Sabit Bey, Osman Efendinin oturduğu merdiven başında göründü.
C) Kapıcı Adem’in kapıcılığı otuz seneye yakındı.
D) Sonunda damadı Davut’a müracaat etti.
E) İnsanlar Almanya’ya, İzmir’e, Adana’ya, İstanbul’a bölündüler.
Cevap: A
16. Üç noktanın (…) görevleriyle ilgili verilen açıklamalardan hangisi yanlıştır?
A) Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
B) Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konur.
C) Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur.
D) Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.
E) Karşılıklı konuşmalarda yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır.
Cevap: D
D. Aşağıdaki bulmacayı çözünüz.
1. Bir roman yazarının bir dönemi, bir olayı, bir aileyi tarihsel olarak anlatan birden çok romanına verilen ad. (Nehir roman)
2. Yaşar Kemal’in birçok romanı gibi toplumcu gerçekçi anlayış ile kaleme alınan, Çukurova’ya pamuk toplamaya giden mevsimlik işçilerin hayatlarını işleyen roman. (Ölmez Otu)
3. Anlatma esasına bağlı metinlerin en olgun örneği sayılan ve edebî türler içinde en uzun soluklusu diye nitelendirilen tür. (Roman)
4. İlk olarak 1935 yılında “Soytarı ve Kızı” adıyla Londra’da İngilizce olarak yayımlanan Halide Edip Adıvar romanı. (Sinekli Bakkal)
5. Başlıca kişileri ve olayları tarihten alınan roman. (Tarihî roman)
6. Bir eserde duygu, tutku ve düşünce yönlerinden ele alınan kimse. (Karakter)
7. Vaka, hadise. Anlatı türlerinin temel unsurlarından biri. (Olay)
8. 1950 öncesi Türk romanında çok sık ele alınan çatışmalardan biri. (Doğu-Batı)
9. Düşünce, çalışma, görüş ve anlayışta özellikle Avrupa ülkelerinin izledikleri temel ilkeleri benimsemiş olma, Garplılaşma. (Batılılaşma)
10. Hikâye, roman, tiyatro gibi uzun anlatıma dayalı edebî eserlerde kişi kadrosu içinde yer alan ve belli bir düşüncenin, topluluğun zihniyeti ve ideolojisinin temsilciliğini yüklenen kişi. (Tip)
11. 1923-1950 yılları arasında yazılan romanlarda en çok etkisinde kalınan edebî akım. (Realizm)
12. Bir romanı veya uzunca bir yazıyı bir gazete ya da dergide bölümler hâlinde yayımlamak. (Tefrika etmek)
E. Aşağıda verilen tanılayıcı dallanmış ağaçtaki bilgilerden bazısı doğru, bazısı yanlıştır. İlk ifadeden başlayarak ve cevap oklarını takip ederek doğru çıkışa ulaşınız.
“Efes’i pek merak eder, bir türlü gidemem” cümlesinde dolaylı tümleç eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. (D)
“Onun bu kararına saygı duyuyorum, sonuna kadar destekliyorum.” cümlesinde belirtili
nesne eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır. (D)
“Sisteme giriş yap ve tekrar çık.” cümlesinde zarf tümleci eksikliğinden kaynaklanan anlatım
bozukluğu vardır. (Y)
Cevap: 2. çıkış