Metni Anlama ve Çözümleme
1. Okuduğunuz “Ölmez Otu” metninde, anlamı verilen kelimelerin dışında bilmediklerinizi metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi sözlükten kontrol ediniz.
ırgat
tahminim: tarlada yevmiyeci olarak çalışan kişi
sözlük anlamı: tarım ya da yapı işçisi.
mapushane
tahminim: suç işleyenlerin cezalarını çektikleri yer
sözlük anlamı: hapis cezasına çarptırılan kimselerin cezaları süresince kapatıldıkları yer.
2. Metnin tema ve konusunu belirleyerek noktalı alanlara yazınız.
Tema: Hayat mücadelesi anlatılmaktadır.
Konu: “Ölmez Otu” romanı, Yaşar Kemal’in birçok romanı gibi toplumcu gerçekçi anlayış ile kaleme alınmıştır. Romanda Çukurova’ya pamuk toplamaya giden mevsimlik işçilerin hayatları işlenmiştir
3. Metindeki temel çatışmayı ve bu çatışma etrafında yer alan diğer çatışmaları belirleyiniz.
Cevap: Roman Muhtar Sefer, Memidik, Taşbaşoğlu ve Uzunca Ali’nin maceralarına dayanıyor. Memidik, kendisini döven muhtarı öldürür ve cezaevine girer. Taşbaşoğlu nehirde boğulur. Uzunca Ali köye döndüğünde annesi Meryemce’yi ölü bulur.
Tüm kitabın cevapları burada...
4. Metnin olay örgüsünü belirleyiniz.
Cevap: Dağın Öte Yüzü’nün üçüncü ve son kitabı Ölmez Otu, mutlu olmak isteyen üç karakter üzerinden ilerliyor. Bu karakterler Uzunca Ali, Sefer ve Memidik’tir. Yalak Köylülerden bu üç karakter, ağaların pamuğunu toplamak için Çukurova’ya inerler. Köy muhtarı Sefer, Memidik’i döver, ve bu olaydan sonra Memidik, Sefer’i öldürmeye karar verir. Daha önce Sefer’in birini öldürdüğünü sanıyordu ama sabah Sefer’i önünde görünce çıldırıyor. Memidik öldürdüğü kişiyi bir kuyuya atar ancak kartallar kuyu başında dolaşmaya başlayınca cesedi yakmayı düşünür ama başaramaz, bedeni pişmanlıkla gömer. Aslında o kadar pişmanlık duyuyor ki şehre gitmeyi ve teslim olmayı bile düşünüyor ama yapmıyor. Daha sonra şiddetli bir yağmurun ardından vücut kaybolur ve Memidik rahatlar.
5. Metindeki kahramanların özelliklerini belirleyiniz.
Uzunca Ali: Romanın ana karakteridir. Olayların tümü Ali’nin kaderi üzerinden geçiyor.
Meryemce: Uzun Ali’nin annesidir.
Sefer: Köyün muhtarıdır. Roman sonunda Memidik tarafından öldürülür.
Memidik: Muhtar Sefer’i öldürme fikrine kafayı takmış duruma gelmesi ile beraber, sonunda Sefer’i öldürür ve hapse girer.
6. Metindeki zaman ve mekânın özellik ve işlevlerini açıklayınız.
Cevap: Metindeki en önemli mekan kahramanların yaşadıkları köydür. İkinci en önemli mekan ise Mahpushanedir. Zamana baktığımızda hem şimdiki zaman hem de geçmiş zaman vardır. Ayrıca özellikle hasat zamanları ya da kuşluk vakitlerinde olayların gerçekleşme durumlarının fazla olduğunu görürüz.
7. a) Aşağıda, okuduğunuz metinden iki parça verilmiştir. Bu parçalarda hangi anlatım biçimlerinin kullanıldığını nedenleriyle açıklayınız.
Bugün ırgatlar pamuk toplamadılar. Kadınlar akşamki ölü şöleni için yemekler pişirdiler. Tarhanalar, domatesli bulgur pilavları. Kadınlar bir bostandan bamyalar, patlıcanlar toplamışlardı. Memidik de iki turaç, üç üveyik vurmuştu.
Bütün yemekleri ikindiüstü Taşbaşın karısının alaçığına taşıdılar. Gün aşağı sarkarken sofralar kuruldu, kadınlar ayrı, erkekler ayrı, sofralara bağdaş kurup oturdular.”
“Kasabanın iri çakıltaşlarından örülmüş sokaklarında, kaldırımlarında kocaman, nasırlı, yarılmış çıplak ayaklar. Üstlerinden sular süzülerek dükkandan dükkana giriyorlar çıkıyorlar, alışveriş ediyorlardı. Kadınların, erkeklerin bacakları dizlerine kadar çemrekti.”
Betimleme çünkü ayrıntılı bir tasvir yapılmaktadır: “Kasabanın iri çakıltaşlarından örülmüş sokaklarında, kaldırımlarında kocaman, nasırlı, yarılmış çıplak ayaklar. Üstlerinden sular süzülerek dükkandan dükkana giriyorlar çıkıyorlar, alışveriş ediyorlardı. Kadınların, erkeklerin bacakları dizlerine kadar çemrekti”
Öyküleme: Olaylar öykü anlatır gibi verilmektedir: “Bugün ırgatlar pamuk toplamadılar. Kadınlar akşamki ölü şöleni için yemekler pişirdiler. Tarhanalar, domatesli bulgur pilavları… Kadınlar bir bostandan bamyalar, patlıcanlar toplamışlardı.”
b) Metinde başvurulan anlatım teknikleri ve işlevlerini belirleyiniz.
Cevap: Metinde özellikle örnekleme ve karşılaştırma tekniğinden faydalanılmaktadır. Çünkü olaylar ve kişilerin karşılaştırılması sıklıkla yapılmaktadır.
8. Metindeki anlatıcı ve bakış açısını, bunların işlevlerini belirleyiniz.
Cevap: Metinde hakim bakış açısı ile üçüncü kişi anlatıcı vardır. Metnin okunurluğunu arttırmış, okurun metne daha çok girmesi sağlanmıştır.
9. Metinde yazara özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Yaşar Kemal, Çukurova’yı anlattığı diğer romanlarında olduğu gibi halk arasında yaşayan dili, atasözlerini, deyimleri, söyleyişleri bolca kullanmıştır.
10. Metindeki açık ve örtük iletileri belirleyiniz.
Cevap: Metindeki açık iletiye köylünün yaşadıkları, örtük iletiye ise insanların hırslarının kurbanı olmalarını örnek gösterebiliriz.
11. Okuduğunuz metin ve Yaşar Kemal hakkında verilen bilgilerden hareketle metin ile yazar arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz. Ulaştığınız sonuçları maddeler hâlinde noktalı alana yazınız.
Cevap: Yaşar Kemal, romanlarını toplumsal gerçekçi anlayış ile kaleme aldı. Eserlerinde Çukurova’nın problemlerini, Adana ve yöresindeki insan ilişkilerini anlattı. Sonraki romanlarında ise Anadolu efsanelerini, halk inanışlarını ele aldı. Bu metinde de bunun örneğini görürüz.