Metni Anlama ve Çözümleme
1. Okuduğunuz “İyi Yazı, Kötü Yazı” metninde, anlamı verilen kelimelerin dışında bilmediklerinizi metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi sözlükten kontrol ediniz.
ameli:
- tahminim: uygulamalı, pratiğe dökülmüş olan
- sözlük anlamı: eyleme, işe dayanan, iş üstünde, uygulamalı.
heveskar
- tahminim: heves duyan kişi
- sözlük anlamı: (bir şeyi yapmaya) istek duyan, istekli (kimse).
2. Metin ile metnin konusu, amacı ve hedef kitlesi arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.
Cevap: Metin yazarın kişisel görüşlerine göre bir metnin nasıl iyi ve kötü olabileceğine, nasıl ayırt edilebileceğine yönelik yazılmıştır. Amaç okurun iyi ve kötü yazının nasıl yazılabileceğini, bu iki farklı yazının nasıl ayırt edilebileceğine yönelik fikir sunmaktır.
3. Metnin ana düşüncesi ile yardımcı düşüncelerini belirleyiniz.
Ana düşünce: İyi yazının fikir ve çalışmayla yazılabileceği, kötü yazının ise ne yapılırsa yapılsın iyi yazılamayacağıdır.
Yardımcı düşünce: Bazı yazıların daha ilk cümlelerinden iyi mi kötü mü olduklarının anlaşılması, iyi yazı ile melekelerin nasıl bir ilişki içinde olduğu kısımlarının anlatıldığı düşüncelerdir.
4. Metinde başvurulan anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yollarını belirleyiniz. Bunların metindeki işlevlerini açıklayınız.
Cevap: Metinde betimleme, tartışma gibi anlatım biçimlerinden ve tanımlama, karşılaştırma gibi de düşünceyi geliştirme yollarından yararlanılmıştır.
5. Metinde yazara özgü dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Yazar kendine özgü betimlemeleri, açıklamaları ile sade halkın rahatça sohbet havasında okuyacağı bir yazı kaleme almıştır.
6. Metinde yazarın/anlatıcının konu ve okuyucuya yönelik tavrını belirleyiniz.
Cevap: Metinde yazar okuruna kendi görüşleri doğrultusunda iyi veya kötü yazının nasıl ayırt edilebileceğini anlatmaktadır.
7. Okuduğunuz metin ile aşağıda verilen bilgilerden hareketle metin ve yazar arasındaki ilişkiyi değerlendiriniz.
Cevap: Okuduğunuz makale, bir edebî makale örneğidir. Makaleyi kaleme alan Peyami Safa, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nın önemli sanallarındandır ve makale türünde birçok örnek vermiştir. Peyami Safa, bu makalesinde iyi bir yazının sahip olması gereken özellikleri anlatmıştır
8. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında makale türüne örnek veren bazı yazarlarımızı ve bunların önemli eserlerini belirleyerek noktalı alana yazınız.
Cevap: Cumhuriyet Dönemi’nde bazı makale örnekleri şunlardır: Ahmet Hamdi Tanpınar — Edebiyat Üzerine Makaleler. Berna Moran — Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış. Hilmi Yavuz — Edebiyat ve Sanat Üzerine Yazılar Makaleler. Mehmet Kaplan — Edebiyat Üzerine Araştırmalar
ETKİNLİK
Mehmet Kaplan ve Peyami Safa’ya ait makale örnekleri getiriniz. İncelediğiniz “İyi Yazı, Kötü Yazı” makalesiyle bu makaleleri karşılaştırarak bunların benzerlik ve farklılıklarını belirleyiniz. “İyi Yazı, Kötü Yazı” makalesinde görülen fikrî, felsefi veya estetik anlayışının diğer metinlerle bağlantılarını ya da etkileşimlerini tartışınız.
Cevap: Mehmet Kaplan daha bilimsel verilere dayalı ve daha bilimsel makale dilini kullanarak yazılarını oluştururken Peyami Safa daha kendine özgü ve öznel bir dili benimsemiştir. İkisi de Türk edebiyatı üzerine düşüncelerini ve görüşlerini paylaşmışlardır. İkisinin de dili sade ve etkilidir.