Metni Anlama ve Çözümleme
1. Okuduğunuz “Mavi Işığın Karanlık Yüzü” metninde verilen kelime ve kelime gruplarının dışında bilmediklerinizi metindeki bağlamından hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizi sözlükten kontrol ediniz.
pratik:
tahminim: yararlı, kullanışlı
sözlük anlamı: kolaylıkla uygulanabilir olan, kullanışlı.
mobil:
tahminim: taşınabilir
sözlük anlamı: taşınabilir olan, devinen, devingen.
2. Metnin türünün ortaya çıkmasında yayın organları ve teknolojinin etkisini belirleyiniz.
Cevap: Bilimsel metinler; bilimsel makale, tarama, değerlendirme yazıları, konferans raporları, toplantı özetleri olarak gruplandırılabilir. Bilimsel yazılar, makalelere göre daha geniş araştırmalara dayanır, daha uzman, birikimli bir okura seslenir. Makaleler geniş kesimlere hitap edebilir.
3. Metin ile konusu, amacı ve hedef kitlesi arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız
Cevap: Metin mavi ışığın zararlarından ve onun yol açtığı sorunlardan bahsetmektedir. Amacı okur kitlesini bu mavi ışığın zararlarından korumaktır.
4. Metnin ana düşüncesi ve yardımcı düşüncelerini belirleyerek noktalı alanlara yazınız.
Cevap: Metnin ana düşüncesi insanların mavi ışık yayan tüm aletlerden uzak durması onları bilinçli kullanmasını sağlamaktır. Yardımcı düşünce olarak mavi ışığın nerelerde kullanıldığının anlatıldığı bölümler ile bu ışığın ne tür hastalıklara yol açtığının sıralandığı kısımlardır.
5. Metinde başvurulan anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yollarını belirleyiniz. Bunların metindeki işlevlerini açıklayınız.
Cevap: Metinde anlatım biçimi olarak daha çok açıklamanın öne çıktığı görülür. Yine düşünceyi geliştirme yöntemi olarak da örnekleme ve sayısal verilerden yararlanma gibi yolların kullanıldığını söyleyebiliriz.
6. Metin görsel unsurlarla desteklenmiştir. Bu görsel unsurların metne katkısını açıklayınız.
Cevap: Bu görseller okurun hangi konu hakkında yazıldığını önceden tahmin edebilmesini sağlar. Metnin anlaşılırlığını arttırır.
7. Metnin dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.
Cevap: Metnin amacı bilgi vermek olduğu için metinde kelimeler gerçek anlamlarında süssüz sade ve anlaşılır bir şekilde kullanılmışlardır.
8. Metni tutarlılık, geçerlilik ve doğruluk açısından değerlendiriniz.
Cevap: Metin belgelerden yola çıkılarak hazırlandığı için kaynakça gösterildiği için hem tutarlı hem de geçerlidir denilebilir.
9. Aşağıda verilen bilgilerden de hareketle yazarın/anlatıcının konu ve okuyucuya yönelik tavrını belirleyiniz. Öğretici metinlerde yazar ile anlatıcı aynı kişidir yani anlatıcı sanatsal metinlerden farklı olarak gerçek kişidir. Yönlendirme yapma/yapmama, taraf olma/olmama, öznel veya nesnel davranma gibi hususlar yazarın yani anlatıcının bakış açısını etkiler.
Cevap: Yazar okuyucuya aslında yönlendirme yapmaktadır. Bunu yapma sebebi ise okurun iyiliği içindir. Onu zararlı durumlardan korumaktır.
10. Metinde verilen açık ve örtük iletileri belirleyerek metni yorumlayınız.
Açık ileti: Metindeki açık ileti yazarın okuru mavi ışıkla ilgili uyarmasıdır.
Örtük ileti: Yazarın insan sağlığı için verdiği bilgilerdir.