1.1. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SORULARI
A. Aşağıdaki soruları haritaya göre yanıtlayınız.
1. I numaralı yerde deprem ve volkanik faaliyetlerin gerçekleşme olasılığı ile ilgili düşünceleriniz nelerdir?
2. II numaralı yerde hangi levhaların karşılaşması sonucu sıradağlar oluşmuştur?
3. III numaralı yerde buzulların erimiş olması epirojenik hareketleri nasıl etkilenmiştir? Neden?
B. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Yerin iç kısımları hakkındaki bilgiler nasıl elde edilmektedir?
Yerin iç kısımlarıyla ilgili bilgiler volkanik olaylar sonucu çıkan materyallerden ve deprem dalgalarından elde edilmektedir.
2. Jeolojik zamanların belirlenmesinde hangi ölçütler kullanılmaktadır?
Jeolojik zamanların belirlenmesinde fosiller ve tektonik olaylar göz önünde bulundurulmaktadır.
3. Türkiye hangi levhaların etkisinde kalmaktadır?
Türkiye; Avrasya, Arabistan ve Afrika levhalarının etkisinde kalmaktadır.
4. Senozoyik’te meydana gelen başlıca dağlar ve yer altı kaynakları hangileridir?
Himalaya Dağları; petrol, linyit, tuz ve borasit yataklarıdır.
5. Derinlik kayaçları nasıl oluşmaktadır?
Derinlik kayaçları, magmanın yeryüzüne yükselirken yüzeye yakın yerlerde yavaş yavaş soğumasıyla oluşur.
6. Epirojenik hareketleri oluşturan etmenler nelerdir?
Epirojenik hareketler, buzul erimesi, buzul oluşumu, erozyon ve dış güçlerin biriktirmesi sonucu oluşmaktadır.
C. Aşağıdaki ifadeleri uygun kavramlarla tamamlayınız.
1. Bir fay hattı boyunca yer kabuğunun çöken kısmına graben denir.
2. Yer kabuğu kıtasal, okyanusal ve kıtasal-okyanusal levhalardan oluşmaktadır.
3. Tor topoğrafyası iç püskürük kayaçların bulunduğu yerlerde oluşmaktadır.
4. Ağrı ve Erciyes Dağları birer volkan konisidir.
5. Antiklinal ve senklinal, orojenik hareketler sonucunda oluşmaktadır.
Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.
1. C 2. D 3. D 4. A 5. E 6. B
1. Bazı yer şekilleri iç kuvvetlerin etkisiyle, bazıları da iç ve dış kuvvetlerin karşılıklı etkileşimi sonucu ortaya çıkmaktadır. Buna göre aşağıdaki yer şekillerinden hangisinin oluşumunda iklim koşullarının etkisinden söz edilemez?
A) Saklıkent Kanyonu B) Peribacaları C) Ağrı Dağı
D) Düden Şelalesi E) Karaman kumulları
Cevap C
2. Jeosenklinallerde biriken tortul tabakaların yaklaşan levhalar arasında sıkışmasıyla orojenik hareketler meydana gelir. Bu tortul tabakaların kırılmasıyla horst ve grabenler, kıvrılmasıyla antiklinal ve senklinaller oluşmaktadır. Horst ve antiklinaller sıradağları oluşturmaktadır. Üçüncü Jeolojik Zaman’da meydana gelen Alp-Himalaya dağ sistemi bu şekilde oluşmuştur. Bu dağların ülkemizdeki devamı olan Toroslar antiklinallere, Bozdağlar ise horstlara örnek olarak verilebilir. Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Levhalar yatay yönde hareket etmektedir.
B) Tortul tabakaların bazıları sert, bazıları esnek yapıdadır.
C) Senklinaller ve grabenler kabartı şekiller değildir.
D) Türkiye’deki dağların tamamı Üçüncü Jeolojik Zaman’da meydana gelmiştir.
E) Orojenez, levhaların yaklaşmasıyla meydana gelmektedir.
Cevap D
3. Bazı kayaçlar, zamanla farklı bir kayaç türüne dönüşebilmektedir. Bunun başlıca nedenleri kayaçların yüksek basınç ve sıcaklığa maruz kalmasıdır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi yer altında yüksek sıcaklık ve basınca maruz kalıp, başkalaşıma uğrayarak oluşmuş kayaç türlerinden biridir?
A) Bazalt B) Granit C) Kömür D) Kuvarsit E) Tebeşir
Cevap C
4. Aktif volkanlarla ilgili bilimsel araştırmalar yapan bir bilim insanı grubu, çalışmalarını haritada numaralarla gösterilen yerlerden hangisinde yaparsa başarılı olur?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Cevap A
5. I. Rize Dağları II. Bolkar Dağları III. Erciyes Dağı IV. Süphan Dağı
Yukarıdaki dağlardan hangileri ülkemizde volkanik olayların gerçekleştiğini kanıtlamaktadır?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV
Cevap E
6. Türkiye’deki masif arazilerle ilgili araştırma yapmak isteyen bir jeolog, bu çalışmasını aşağıdaki yerlerden hangisinde sürdürürse daha başarılı olur?
A) Nevşehir’deki peribacalarında
B) Zonguldak’taki taş kömürü havzalarında
C) Ağrı Dağı’nda
D) Kaçkarlardaki buzul şekillerinde
E) Antalya’daki Kurşunlu Şelalesi’nde
Cevap B