6. ÜNİTE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
A. Aşağıdaki cümlelerin bildirdiği yargılar doğruysa yay ayraç içine “D”, yanlışsa “Y” yazınız.
1. (D) İbrahim Şinasi’nin 1859’da yazdığı “Şair Evlenmesi” Türk edebiyatında Batılı anlamdaki ilk tiyatro eseridir.
2. (Y) Namık Kemal’in kaleme aldığı “Celalettin Harzemşah” sahnelenen ilk yerli tiyatro eseridir.
3. (D) Türk tiyatrosu gelişimini geleneksel ve modern olmak üzere iki koldan sürdürmüştür.
4. (Y) Geleneksel Türk tiyatrosunun trajedi, komedi ve dram olmak üzere üç farklı türü vardır.
5. (D) Evliya Çelebi, Hacivat’la Karagöz’ün Osmanlı Sultanı Orhan Gazi zamanında yaşamış gerçek kişiler olduğunu yazar.
B. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız.
1. Türk tiyatrosu 1914’te Darülbedayinin kurulmasıyla kurumsal bir yapıya kavuşur.
2. Türk edebiyatında modern anlamda tiyatro Tanzimat Dönemi’nde başlamıştır.
3. Bir gölge oyunu olan Karagöz deriden kesilen ve tasvir adı verilen şekillerin arkadan ışıklandırılmış beyaz bir perdeye yansıtılmasıyla oluşturulur.
4. Şair Evlenmesi modern tiyatronun ilk örneğidir.
5. Karagöz oynatan sanatçılara hayalî, hayalbaz, Karagözcü denir.
C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırınız.
1. (I) Oyunun oynandığı yuvarlak alana “palanga” denir. (II) Oyunda kadın kılığına girmiş erkeğe zenne denir. (III) Kavuklu ile Pişekâr oyunun en önemli kahramanlarıdır. (IV) Kavuklu Hamdi ve Küçük İsmail orta oyununun önemli ustalarıdır. (V) Yenidünya adlı dekor, iş yeri olarak kullanılır. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Cevap: E
2. Orta oyunundaki…Karagöz’deki Hacivat’ın,…ise Karagöz’ün karşılığıdır. Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi sırasıyla gelmelidir?
A) Pişekar – Matiz B) Çelebi – Kavuklu C) Kavuklu – Pişekâr
D) Pişekâr – Kavuklu E) Zenne – Külhanbeyi
Cevap: D
3. Aşağıdakilerden hangisi Karagöz’deki tiplerden biri değildir?
A) Kavuklu B) Kayserili
C) Tuzsuz Deli Bekir D) Laz E) Zenne
Cevap: A
4. (I) Karagöz oyununun en önemli kişileri Karagöz ile Hacivat’tır. (II) Karagöz okumamış, halktan kişileri; Hacivat ise bilmiş, bilgiç, yarı aydın kimseleri temsil eder. (III) Oyunda konuya göre türlü meslek, yöre ve milliyetlerden kişiler, kendi şiveleriyle taklit edilir. (IV) Karagöz; mukaddime, fasıl ve bitiş olmak üzere üç bölümden oluşur. (V) Mukaddime, oyunun başlangıç bölümüdür. Numaralanmış bu cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Cevap: D
5. Orta oyunu ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Kişiler ve bölümler Karagöz oyunuyla hemen hemen aynıdır.
B) Oyunda kadın rolünü oynayan erkeğe matiz denir.
C) Farklı meslek, yöre ve uluslara ait kişiler bulunur.
D) Güldürü unsurları tıpkı Karagöz’deki gibi yanlış anlama, nükte ve komik hareketlere dayanır.
E) Kavuklu ile Pişekâr’ın birbirlerini yanlış anlamalarından kaynaklanan güldürü unsuruna arzbâr denir.
Cevap: B
6. (I) Meddah, bir metne bağlı kalarak çeşitli hikâyeler anlatan kişidir. (II) Oyunda perde, sahne, kostüm, dekor ve kişiler yoktur. (III) Meddah tek başına oynar ve oyunda sadece mendille sopa kullanır. (IV) Mendille çeşitli başlıklar yapar, terini siler; sopayı da oyunu başlatma, seyirciyi sessizliğe davet etme ve kapıyı vurmak için ya da saz, süpürge, tüfek, at gibi varlıkları belirtmek için kullanır. (V) Meddah; canlandırdığı kişilerin ağız özelliklerini taklit ettiği gibi hayvan seslerini, doğadaki sesleri ve cansız nesnelerin seslerini de taklit eder. Meddah ile ilgili bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlışı vardır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Cevap: A
7. (I) Tanzimat Dönemi’ndeki ilk tiyatro çalışmaları telif, tercüme ve adaptasyon şeklinde başlamıştır. (II) Batı tiyatrosunun etkisindeki bu dönemde özellikle Moliere’den çeviriler yapılır.
(III) Bu döneme ait eserlerde hem naturalizm hem de sürrealizm akımlarının etkisi görülür.
(IV) Komedi unsurunun ön planda olduğu eserlerde üç birlik kuralına uyulmuştur. (V) Hem geleneksel hem de modern tiyatrodan izler taşıyan bu dönem eserlerinde kölelik, görücü usulü ile evlenme, yanlış Batılılaşma, vatan sevgisi en çok işlenen konulardır. Tanzimat tiyatrosuyla ilgili olarak bu metindeki numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Cevap: C
8. Aşağıdaki cümleler yapıları bakımından gruplandırıldığında hangisi dışta kalır?
A) Acele giden ecele gider.
B) Mahkeme kadıya mülk değil.
C) Açılan solar, ağlayan güler.
D) Tan yeri ağarınca hırsızın gözü kararır.
E) Tatlı ye, tatlı söyle.
Cevap: B
9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, birleşik kelimenin yazımında bir yanlışlık yapılmıştır?
A) Sayın başkana bu konuyu daha önce de arz etmiştik.
B) Size yardım etmek benim için bir zevktir.
C) Saçımın yeni rengini farketmediler bile.
D) İzninizle eve telefon etmek istiyorum.
E) Güneşin sıcaklığını tenimde hissediyordum.
Cevap: C
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yay ayraçla ( ) belirtilen yerlere tırnak işareti “ ” getirilmesi uygun olur?
A) Hüseyin Rahmi’nin özellikle ( ) Gulya- bani ( ) romanında natüralist akım ağır basar.
B) Çocuklardan biri ( ) mavi gözlü olanı ( ) onun öğrencisiymiş.
C) Dün akşam ( ) sen de hatırlarsın ( ) onunla tartışmıştık.
D) Yazıdaki betimlemeler ( ) tasvirler ( ) o kadar güzeldi ki…
E) Halam ( ) büyük olanı ( ) bana çok iyi davranırdı.
Cevap: A
11. Psikoloji tarihinde dönüm noktası olan araştırmalardan bir tanesi Rosenthal ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmadır. Bir grup psiko- çeşitli ilkokullarda ders yılı başında sınıflarda zekâ testi uygular ve bir süre sonra öğretmene, her sınıfta 4 öğrencinin üstün zekâlı olduğunu ancak bunu çocuklara aktarmamasını söylerler. Gerçekte öğretmene isimleri bildirilen çocuklar üstün zekâlı olmayıp isimleri kurayla saptanmış olan çocuklardır. Ders yılı sonunda bu çocukların başarılarının yükseldiği görülmüştür. Bu araştırma büyük yankılar yapmış ve Rosenthal buna “kendini doğrulayan kehanet” adını vermiştir. Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) Birleşik cümle B) Bağlı cümle C) İsim cümlesi
D) Basit cümle E) Fiil cümlesi
Cevap: D
Ç. Aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
1. Karagöz ile orta oyunu arasındaki farklılıklar nelerdir?
Cevap: Hacivat ve Karagöz bir kukla oyunu olurken orta oyununda gerçek karakterler yer almaktadır. Orta oyunu seyirci karşısında oynandığı için seyirciyle kurulan iletişim çok daha güçlüdür. Orta oyunu, Hacivat Karagöz oyununa göre daha eskiye dayanmaktadır. Orta oyununun adının geçtiği ilk belge 1834 yılındadır.
2. Tanzimat Dönemi Türk tiyatrosunda sıklıkla işlenen temalar nelerdir?
Cevap: Bu dönem tiyatrolarında çoğunlukla toplumsal ve tarihsel konular işlenmiştir. Öbür türlere oranla Tanzimat döneminde tiyatro çok daha etkili olmuştur. Bu bakımdan bazı Tanzimat yazarları (Namık Kemal, Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit) tiyatro oyunları da yazmıştır
3. Tiyatro hangi sanat dalları ile yakından ilişkilidir? Neden?
Cevap: Tiyatro, dans, sinema, bale, opera dramatik sanat dalına girer. Bu bakımdan bu sanat dalları ile yakından ilişkili olduğunu söylemek mümkündür.
D. Aşağıda verilen Karagöz ve orta oyununa ait bölümleri, içerikle doğru bir şekilde eşleştiriniz.
Oyun Bölümü İçerik
1. Mukaddime ç. “Of … hay, Hakk!” diyerek perde gazeline başlar
2. Fasıl b. Karagöz oyunları adlarını genellikle bu bölümün konusundan alır.
3. Muhavere a. Kavuklu ile Pişekâr’ın birbirleriyle tanıdık çıktıkları diyalogla başlar.