5. ÜNİTE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
A. Aşağıdaki cümlelerin bildirdiği yargılar doğruysa yay ayraç içine “D”, yanlışsa “Y” yazınız.
1. (D) Ahmet Mithat Efendi öğüt ve ders verici, didaktik bir roman anlayışını benimsemiştir.
2. (Y) Halit Ziya Uşaklıgil “toplum için sanat” ilkesine bağlıdır.
3. (Y) Servetifünun romanlarında geleneksel anlatım şekillerinden kıssadan hisse anlayışına sıkça rastlanır.
4. (D) Tanzimat ve Servetifünun Dönemi romancıları kendilerine Batı edebiyatını örnek almışlardır.
B. Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerlere uygun kelimeleri yazınız.
1. Tanzimat Dönemi romancılarından Ahmet Mithat Efendi aynı zamanda hikâye ve oyun da yazmıştır.
2. Servetifünun Dönemi yazarlarından Halit Ziya Uşaklıgil realizm akımının etkisinde romanlar yazmıştır.
3. Olay örgüsü romanlarda insana özgü bir gerçekliği ifade etmek için düzenlenir.
C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırınız.
1. Tanzimat Dönemi Türk romanıyla ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) Teknik ve kompozisyon yönünden Batılı bir çizgiye ulaşılmıştır.
B) Olaylar genellikle günlük yaşamdan ya da tarihten alınmıştır.
C) Romantizm ve realizm akımlarının etkileri görülür.
D) Eserlerin sonunda iyiler ödüllendirilir, kötüler ise cezalandırılır.
E) Kişiler çoğu zaman tek yönlüdür; iyiler hep iyi, kötüler de hep kötüdür.
Cevap: A
2. Tanzimat Dönemi Türk romanıyla ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğrudur?
A) Verilen ilk eserlerde realizmin etkisi görülür.
B) Eserlerde sade bir dil kullanılmıştır.
C) İlk yerli romanı İbrahim Şinasi yazmıştır.
D) Eserler teknik açıdan kusursuzdur.
E) İlk roman çevirisini Yusuf Kamil Paşa yapmıştır.
Cevap: E
3. Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
A) İlk tarihî roman – Cezmi
B) İlk edebî roman – İntibah
C) İlk psikolojik roman – Aşk-ı Memnu
D) İlk köy konulu roman – Karabibik
E) İlk yerli roman – Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat
Cevap: C
4. (I) Türk edebiyatında realizm akımının romandaki en önemli temsilcisidir. (II) Serve- tifünün Dönemi’nin en önemli romancısıdır. (III) Eserlerinde kurguladığı kişiler, genellikle aydın tabakadandır. (IV) İşlediği konuları genellikle Anadolu’nun çeşitli yerlerinden seçmiştir. (V) Eserlerinde sosyal sorunları ele almak gibi bir amacı yoktur. Halit Ziya Uşaklıgil ile ilgili bu paragrafta verilen numaralandırılmış bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Cevap: D
5. Roman türüyle ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Anlatım tasvir, tahlil ve diyaloğa dayanır.
B) Olaylar gözlemlerin ürünü olabileceği gibi kurgusal da olabilir.
C) Kimi durumlarda zaman unsurunda kırılmalar olabilir.
D) Roman kahramanları tip ya da karakter özelliği taşır.
E) Romanda zaman her durumda kronolojik bir sıra izler.
Cevap: E
6. Aşağıdakilerden hangisi Türk edebiyatındaki ilk çeviri romandır?
A) İntibah B) Araba Sevdası
C) Karabibik D) Telemak E) Sergüzeşt
Cevap: D
7. Aşağıdaki dizelerin hangisinde fiil cümlesi kullanılmamıştır?
A) Gökyüzünün başka rengi de varmış!
B) Yüzüstü çok süründün, ayağa kalk Sakarya!..
C) Ben bu yüzden yalnızlığı hiç sevmem!
D) Şakaklarıma kar mı yağdı ne var?
E) Karanlıkta bulutlar parçalanıyor.
Cevap: A
8. I. Bütün yaz kitap okumuştu.
II. Kış günü taşınmak zorunda mıyız?
III. Birkaç saate kalmaz yağmur bastırır.
IV. Sabahleyin çiçekleri de sula.
V. Otobüsle gitmeye karar verdi.
Bu cümlelerden hangisinin yüklemi isim soylu bir kelimedir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Cevap: B
Ç. Aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
1. Tanzimat Dönemi romanının belirgin özellikleri nelerdir?
- Roman Şemsettin Sami ile başladı Ahmet Mithat ile birlikte de gelişti.
- Acıklı ve duygusal konular ve tesadüfi aşklar ön plana çıkmıştır.
- Konular günlük yaşamdan ya da tarihten alınır.
- Yazılarda gözleme yer verilmiş ve daha çok gerçekçi bir bakış açısı sergilenmiştir.
- Bireyi eğitme ve toplumu düzeltme amacı taşır.
- Anadolu önemli ölçüde ihmal edilmiş, İstanbul ve çevresi ikonu edinmiştir.
- İşlenen en önemli temalar, Fransız İhtilali ile tüm dünyaya yayılan “özgürlük, vatan, milliyetçilik, adalet ve esaret”tir.
- Roman ve hikayelerde teknik ve kompozisyon açısından ilk olmanın eksikliklerini taşıdıkları için roman tekniği zayıflamıştır.
- Kişiler genelde tek yönlü olarak işlenmiştir. Yani, iyiler hep iyi, kötüler hep kötüdür.
- Yazarlar eserlerinde kendi kişiliğini gizlememiş, hatta zaman zaman olayın akışını keserek okuyucuya öğüt ve bilgi vermiştir.
- İkinci kuşak sanatçılar, realizmin de etkisi ile gözlemi ön plana çıkartmışlardır. Daha gerçekçi bir tarzla eserlerini ortaya çıkarmışlardır.
- Eserlerde halkı aydınlatmak ve halka bir şeyler öğretmek amacı bulunduğu için dil, divan edebiyatına göre çok daha sade bir şekilde kullanıldı.
- Olaylar genellikle de iyilerin ödüllendirilmesi ve kötülerin de cezalandırılması ile biter.
2. Servetifünun Dönemi romanının belirgin özellikleri nelerdir?
- Türk Edebiyatı'nda batı tekniği kullanılarak ortaya çıkan ilk ürünler bu dönemde ortaya çıkmıştır. Önceki dönemlerde yapılan roman kusurları büyük ölçüde ortadan kaldırılmıştır.
- Servet - i Fünun romanı realizm akımının tesiri altındadır.
- Realizm akımının etkisi ile güçlü bir ruhsal ve özellikle de gerçekçi mekan betimlemeleri Servet - i Fünun romanlarının en belirgin özelliklerindendir.
- Bu dönemin sanatçıları içe kapanık ve karamsarlık içindedirler. Bundan dolayı eserlerde hayal kırıklığı ve kaçış teması oldukça çok işlenmiştir.
- Tanzimat Dönemi sanatçıları eserlerinde sosyal sorunları ele alırken bu dönem sanatçıları biraz da baskıdan kaynaklı bireysel konuları ele almışlardır. Genel olarak üçlü aşk ilişkileri, ihanet, sanat, kadın, hayal ve hakikat çatışmaları işlenmiştir.
- Servet - i Fünun sanatçılarının ağır bir dil benimsemeleri sebebiyle bu dönem romanları oldukça ağır ve süslü bir dil kullanılarak yazılmıştır. Bu dönem romanları daha sonraki yılların yazarları tarafından sadeleştirilerek tekrardan düzenlenmiştir.
- Bu dönem romanlarında mekan daha çok İstanbul olarak seçilmiştir. Olayların gerçekleştiği mekanlar detaylı ve gerçekçi bir şekilde uzun uzun betimlenmiştir.
- Roman kahramanları daha çok seçkin ve aydın kişilerden seçilmiştir. Bununla beraber eserlerde geniş bir kişi kadrosu değil sadece olayların çevresinde yer alan kişiler yer almaktadır.
- Eserlerde ki kahramanların ruhsal betimlemeleri de oldukça derin bir şekilde yapılmıştır.
- Romanların kurgusu sebep sonuç ilişkilerine dayanarak oluşturulmuştur. Bu kurgularda üçlü aşk ilişkileri gibi klişeler romanlarda göze çarpar.
- Dönem romanının en önemli özelliklerinden biri de psikolojik tahlillere ağırlık verilmesidir.
- Gözlem ve araştırma ön plandadır.
- Kahramanlar eğitimli, aydın, zengin, konaklar da yaşayan kişilerden seçilmiştir.
- Eserler genellikle kötü sonla biter.
- Realizm etkisiyle sanatçılar eserlerinde kişiliklerini gizlemiştir.
- Batılı teknik, etkili bir şekilde uygulanmıştır.
D. Aşağıda verilen yazar ve eserleri doğru bir şekilde eşleştiriniz.
Yazar Eser
1. Ahmet Mithat Efendi c. Henüz On Yedi Yaşında
2. Charles Dickens ç. Oliwer Twist
3. Yakup Kadri Karaosmanoğlu b. Hüküm Gecesi
4. Halit Ziya Uşaklıgil a. Mai ve Siyah