4. ÜNİTE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
A. Aşağıdaki cümlelerin bildirdiği yargılar doğruysa yay ayraç içine “D”, yanlışsa “Y” yazınız.
1. (D) Efsane; mitoloji, destan, folklor ve tarih gibi çeşitli kültürel boyutları olan bir türdür.
2. (D) Bir motif etrafında şekillenen efsaneler, olağanüstülüklerle örülüdür.
3. (Y) Müslüman Türk geleneklerine göre meydana getirilmiş olan Battalname’nin 8 ve 9. yüzyıllarda yazıya geçirildiği tahmin edilmektedir.
B. Aşağıdaki cümlelerde noktalı yerlere uygun kelimeleri yazınız.
1. Eski çağlardan beri söylenegelen, olağanüstü varlıkları, olayları konu edinen, imgesel hikâye, söylence anlamına gelen efsaneler kısa halk anlatılarıdır.
2. İslami Dönem Türk destanları arasında Satuk Buğra Han Destanı, Manas Destanı, Cengiz Han Destanı, Köroğlu Destanı sayılabilir.
3. Bozkurt Destanı, düşmanları tarafından baskına uğrayan Köktürklerden hayatta kalan bir gence kurdun yardım etmesini ve Türklerin soyunun sürmesini anlatmaktadır.
C. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplandırınız.
1. Aşağıda verilen destan – millet eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
A) Gılgamış – Sümer B) Şehname – İran C) İgor – Rus
D) Şu – Türk E) Kalevala – Yunan
Cevap: E
2. Aşağıdakilerden hangisi yapma bir destan değildir?
A) Kayıp Cennet B) Çılgın Orlando C) İlahi Komedya
D) Kurtarılmış Kudüs E) Nibelungen
Cevap: E
3. …aşaması toplumu yakından ilgilendiren önemli olay ve kahramanlıkların görülmeye başlandığı aşamadır. Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Masal B) Destanın doğuş C) Destanın yayılma
D) Destanın derleme E) Efsane
Cevap: B
4. Destan türü ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Millî bir kimliğe sahiptir.
B) Toplumun ortak tarihinden ve sosyal değerlerinden doğmuştur.
C) Genellikle nesir biçimindedir ve coşkulu bir söyleyişe sahiptir.
D) Olağan ve olağanüstü olaylar iç içedir.
E) Toplumun hafızasında iz bırakmış deprem, savaş, göç, kıtlık vb. önemli olaylan işler.
Cevap: C
5. Aşağıdakilerden hangisi doğal destan değildir?
A) Mahabharata B) Beowulf C) Odysseia
D) Aeneis E) Chanson de Roland
Cevap: D
6. “Simbat” aşağıdaki destanlardan hangisinin kahramanlarından biridir?
A) Battal Gazi B) Oğuz Kağan C) Türeyiş D) Şu E) Gılgamış
Cevap: A
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem ad hem de sıfat tamlaması vardır?
A) Edatlarla bağlaçlar arasındaki farkı hepimiz biliyoruz.
B) Senin gibisine nerede rastlanır, dedi içinden.
C) Bu kadar parayla hiçbir şey alamayacağını sen de biliyorsun.
D) Sınıfın çalışkanına bu kitabı armağan edeceğim.
E) Şiire karşı ilgisiz olmasının sebebini hâlâ anlayamadım.
Cevap: D
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, belirtili isim tamlamasında tamlayanla tamlanan arasına sıfat girmiştir?
A) Soluk alıp verirken çıkardığı ses, hepimizin dikkatini çekmiştir.
B) Oradakilerden birkaçı, hakemin yanlış tutumundan şikâyet ediyordu.
C) Kimse senin haklı olduğunu düşünmüyor bu konuda.
D) Onun kimi kimsesi yok diye böyle de davranılmaz ki!
E) Mahalledeki herkes, dün gece yaşananları konuşuyordu.
Cevap: B
9. Aşağıdakilerden hangisinde birleşik sözcüklerin yazımıyla ilgili bir yazım yanlışı vardır?
A) Bu sorunun çözümünde büyük mesafe katetti.
B) Kargaburnunu uzatabilir misin?
C) En sevdiğim tatlı bülbülyuvasıdır.
D) Karayel kuzeyden esen sert ve soğuk bir rüzgârdır.
E) Gökdelenler şehrin doğal görünümünü bozuyordu.
Cevap: D
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kesme işareti (’) yanlış kullanılmıştır?
A) Orta Asya’da ortaya çıkarılan arkeolojik bulgular tarihin bir dönemine ışık tutuyor.
B) Ben, Ulaş’ın bu sınavı kazanacağını size de söylemiştim.
C) 1983’ten bu yana onun edebiyat çizgisinde hiçbir değişiklik olmadı.
D) O yıl tatilde Eskişehir’li bir şairle tanışıp çok iyi arkadaş olmuştuk.
E) Türkiye’m, güzel ülkem, senin için ne yapsam azdır.
Cevap: D
Ç. Aşağıdaki soruları cevaplandırınız.
1. Türk destanlarıyla ilgili bilgiler hangi kaynaklarda yer almaktadır?
Cevap: Türk destanlarına ait çeşitli parçalar Çin, Fars, Moğol ve Arap kaynaklarında bulunmaktadır.
2. Destanların ana temalarından biri olan kahramanlık, günümüz toplumları açısından ne ifade etmektedir?
Cevap: Kahraman, tehlike karşısında ustalık, cesaret veya güç özellikleriyle zorluklarla mücadele eden gerçek bir insan veya edebi eserin ana karakteridir. Günümüz toplumları açısından ise kahramanlık toplumu zor durumdan kurtaran, geleceğini şekillendiren ve toplumu sıkıntılardan kurtaran anlamına gelmektedir.
3. Türklerin İslamiyet’in kabulünden önce oluşmuş doğal destanları hangileridir?
Cevap: İslâmiyet öncesi Türk destanları, Türk millî destanının önemli bir bölümünü oluşturmaktadır. Yaratılış, Saka(Alp Er Tunga, Şu), Hun-Oğuz (Oğuz Kağan, Attila), Göktürk (Bozkurt, Ergenekon), Uygur (Türeyiş, Göç) destanlarından oluşan bu ürünlerin bilim ve kültür hayatına önemli bir etkisi olmuştur.
D. Aşağıda verilen Türk destanları ve destan içeriklerini doğru bir şekilde eşleştiriniz.
Türk Destanı Destan İçeriği
1. Manas Destanı ç. Kırgızlara ait İslamiyet sonrası ortaya çıkan destandır.
2. Battalgazi Destanı b. Destanda anlatılan olaylar Malatya ve civarında gerçekleşir
3. Göç Destanı e. Bu destanda bir kıtlık sonucu, Uygurların yeni topraklara gitmeleri anlatılır.
4. Alp Er Tunga Destanı a. Sakalarla İranlılar arasında geçen savaşlarda kahramanlıklar göstermiş Türk hükümdarıyla ilgilidir
5. Ergenekon Destanı c. Köktürklerin düşmanlarından kaçarak sığındıkları bir bölgeden demir dağı eriterek, çıkıp yeniden yurtlarına dönüşünü anlatır.